کلینیک جامع آموزش پزشکی

کلینیک جامع آموزش پزشکی

همچنین می توانید کانال ما در تلگرام را دنبال کنید با عنوان: نکات مهم سلامتی t.me/public_health
کلینیک جامع آموزش پزشکی

کلینیک جامع آموزش پزشکی

همچنین می توانید کانال ما در تلگرام را دنبال کنید با عنوان: نکات مهم سلامتی t.me/public_health

افسردگی چگونه اختلالی است؟

همه ما بارها و بارها شکست های بزرگ و کوچک و از دست دادن افراد دور یا نزدیک را تجربه کرده ایم . هر چند غم و ناراحتی جزئی از زندگی انسان است، اما گاهی چنان در اندوه غرق می شویم که برای ادامه زندگی روزمره دچار شبهه می شویم و از خود می پرسیم : آیا می توانم مجددا زندگی را به حالت عادی سابق ادامه دهم ؟افسردگی را نیز تا حدی می‌شناسیم و اغلب مواقع هنگامی که احساس افسردگی می‌کنیم، نه تنها علت دقیقش را می‌دانیم، بلکه اطمینان داریم نهایتا حالمان بهتر خواهد شد.افسردگی چیزی بیش از یک احساس ناراحتی زودگذر و موقتی است که بر اثر مشکلات روزمره پدیدار می‌شود. با توجه به این نکات، این سئوالات پیش می آید که "در افسردگی چه چیز غیرعادی وجود دارد؟ آیا افسردگی یک ناهنجاری روانی است که باید آن را درمان کرد؟ "

در افسردگی های مزمن، هرچند معمولا با یک شکست شروع می‌شود، اما هیچ دلیل موجهی برای ادامه ناراحتی و شدت آن وجود ندارد. افسردگی مزمن می تواند بر جسم و روح شما تاثیر بگذارد، دچار بی خوابی و بی اشتهایی می شوید، نسبت به روابط اجتماعی بی علاقه می شوید و ...شخص مبتلا به افسردگی مزمن، علاقه ای به ادامه زندگی ندارد و ترجیح می دهد که برای فرار از رنج‌هایش به آن پایان دهد. متاسفانه در مواردی که این حالت شدت پیدا کند، شخص مبتلا، دست به خودکشی می‌زند. احساس غم و ناراحتی در فرد مبتلا به افسردگی بیش از حد طولانی شده و باعث می شود که نتواند از زندگی، کار، سلامتی و معاشرت با افرادی که برایش مهم هستند، لذت ببرد.بهترین روش برای درمان افسردگی مراجعه به یک روان شناس متخصص در این زمینه است. افسردگی در واقع یک بیماری فراگیر و لطمه زننده به روح و روان آدمیست که از مشخصات آشکار آن می‌توان به احساس پوچ بودن و ناراحتی، احساس ناامیدی و یا بی‌ارزش بودن و حتی داشتن تفکرات منفی اشاره کرد. گفته می‌شود که افسردگی عموما با نشانه‌های فیزیکی همراه است که معالجه نسبت به آن چندان ثمربخش نیست. عموما فرد مبتلا به افسردگی دارای رفتاری کند و آهسته است.

افسردگی تنها یک ناراحتی ساده نیست و چیزی نیست که به راحتی بتوان از آن خلاصی یافت. افسردگی می‌تواند بدن، خلق و خو و افکار را تغییر دهد. افسردگی، افکار فرد را حتی راجع به چیزهای مورد علاقه نیز تغییر می‌دهد.افسردگی نه تنها فرد مبتلا را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه حتی آنهایی که با فرد، رابطه نزدیکی دارند نیز درگیر می‌کند. حتی اگر فرد مبتلا بخواهد که احساس بهتری داشته باشد، نمی‌تواند افسردگی را از خود دور کند و دلیل آن این است که افسردگی یک بیماری کاملاً جدی است. همان‌طور که یک فرد مبتلا به دیابت یا ناراحتی قلبی نمی‌تواند ناراحتی را از خود دور کند، فرد افسرده نیز نمی‌تواند چنین کاری انجام دهد. اما افسردگی یک بیماری کاملاً درمان‌پذیر است. در حقیقت با یک درمان مناسب می‌توان به بیشتر این بیماران کمک کرد.‌

محققان می‌گویند که سه گونه اختلالات افسردگی و پریشان خاطری وجود دارد که عبارتند از:
- افسردگی پیشرفته(مزمن)
- اختلال روانی به صورت افسردگی (حاد)
-افسردگی شیدایی (مانیک دپرسیو)

اینگونه اختلالات روانی در مقیاس‌های شدت و طول مدت، نشانه‌هایشان با یکدیگر متفاوت هستند. محققان علوم رفتاری می‌گویند که افسردگی‌های پیشرفته دارای نشانه‌ها و علایمی هستند که می‌توانند فعالیتهای روزمره، مطالعات، خواب،‌ خوردن و شرکت در فعالیتهای خوشایند و سرگرم کننده را تحت تاثیر قرار دهد. چنین حالتی ممکنست برای دفعات گوناگون در طول زندگی آدمی روی دهد.نوع دیگری از افسردگی با درجه‌ شدت پایین‌تر، اختلال روانی به صورت افسردگیست که در واقع دارای نشانه‌هایی طولانی مدت است که بر اساس آن شخص از انجام مناسب فعالیتهای روزانه و یا برخورداری از احساساتی خوب و دلپذیر محروم می‌شود. بسیاری از مردم که مبتلا به این گونه از افسردگی هستند، همواره دوره‌های پریشان خاطری قابل توجهی را در برخی از برهه‌های زندگی خود طی می‌کنند.

محققان همچنین با اشاره به نوع سوم افسردگی و پریشان خاطری می‌گویند، نوع سوم افسردگی که در واقع یک اختلال روحی شیداگونه است، نام بیماری افسردگی دو قطبی را نیز به خود گرفته است. این نوع از افسردگی، البته نه به اندازه دو نوع قبلی ذکر شده، موجب ایجاد تغییراتی در خلق و خوی آدمی می‌شوند.در پاره‌ای از مواقع، احساسات و خلق و خوی آدمی، دارای جوش و خروش‌هایی شده، با این حال در بیشتر مواقع این احساسات رنگ رخوت و سستی به خود می‌گیرند. هنگامی که یک شخص مبتلا به این نوع از افسردگی دوران بیماری خود را طی کند، می‌توان گفت که شخص تمامی نشانه‌های مربوط به این بیماری را از خود بروز می‌دهد. این نوع از ابتلا به افسردگی و پریشان خاطری، در بیشتر مواقع، تفکر، قوه‌ متفاوت، حتی رفتارهای اجتماعی را تحت تاثیر قرار می‌دهد که در نتیجه به بروز مشکلات جدی برای شخص و اطرافیان منجر می‌شود. محققان می‌گویند که هنوز درمان دقیقی برای اینگونه از افسردگی دریافت نشده است.

*علایم ابتلا به افسردگی
*محققان علوم روانشناسی و روانپزشکی بر این باورند که اشخاصی که به نوعی به افسردگی و پریشان خاطری مبتلا هستند، لزوما تمامی نشانه‌های این بیماری را در خود ندارند، گاهی فردی مواردی از علایم این بیماری را از خود بروز می‌دهد و گاهی نیز شخص دیگری پیدا می‌شود که حداکثر این نشانه‌ها را در رفتار و احساسات خود بروز می‌دهد.این اعتقاد علمی وجود دارد که با توجه به شخص، شدت علایم ابتلا به افسردگی و پریشان خاطری در دوره‌های مختلف زندگی متفاوت هستند. افسردگی اختلالی است که بدن، خلق و خوی وافکار انسان را در بر می گیرد. این اختلال نحوه غذا خوردن، خوابیدن و چگونگی تفکر شخص نسبت به خود و دیگر اشیا را تحت تأثیر قرار می دهد.

اختلال افسردگی همانند یک احساس غمگین زودگذر نیست و همچنین نشانه ضعف شخصی نیز نمی باشد. افرادی که دچار بیماری افسردگی هستند، نمی توانند به راحتی بر خودشان مسلط شده و کمکی به بهبود اوضاع روحی خویش نمایند. بدون درمان مناسب، علایم می تواند تا روزها، ماهها و حتی سالها به درازا بکشد، اما یک درمان مناسب قادر است به اکثر بیمارانی که از افسردگی رنج می برند، کمک نماید. در اینجا سه نوع از شایع ترین اختلالات افسردگی را شرح می دهیم:

▪ افسردگی عمده:
به صورت تلفیقی از علایمی معرفی می شوند که باعث می گردند شخص توانایی غذا خوردن، کارکردن، مطالعه و خوابیدن را تا حد زیادی از دست بدهد. در حقیقت، دیگر فرد توانایی لذت بردن از فعالیتهای دلخواه خود را ندارد. این قسمت از کارافتادگی در افسردگی ممکن است تنها یک بار اتفاق بیفتد و یا به طور شایع تری چندین بار در طول زندگی تکرار شود.
▪ دیس تیمی:
نوع خفیف تری از افسردگی است که شامل علایم مزمن و طولانی مدتی می شود که شخص را از کار نمی اندازد، اما مانع کارایی مطلوب شخص خواهد شد. بسیاری از افراد دچار "دیس تیمی"، افسردگی عمده را نیز چندین بار به تناوب در زندگی خود تجربه می کنند.
▪ اختلال دو قطبی:
نوع دیگر افسردگی است که بیماری افسردگی ،شیدایی نیز نامیده می شود. این بیماری که به فراوانی دیگر اختلالات روانی نیست با تغییرات چرخه ای خلق و خوی یعنی اوجهای شدید (شیدایی) و افتهای شدید (افسردگی) مشخص می شود. گاهی اوقات تغییرات خلق و خوی بسیار شدید و سریع اتفاق می افتند، اما در اغلب موارد تدریجی هستند. هنگامی که شخص در چرخه افسردگی قرار دارد، می تواند یک یا تمام علایم افسردگی را داشته باشد. برعکس، هنگامی که در چرخه شیدایی قرار می گیرد، ممکن است بسیار فعال، پرانرژی و پرحرف شود.
شیدایی معمولاً تفکر، قضاوت و رفتار اجتماعی را به گونه ای تحت تأثیر قرار می دهد که باعث به وجود آوردن مشکلات شدید و شرم می گردد. برای مثال شخص در مرحله شیدایی ممکن است احساس خوشحالی شدید کند و خود را پر از طرحها و نقشه های فوق العاده بپندارد که از تصمیمات اقتصادی غیرمعمول تا دوره های عاشقانه می تواند تغییر کند. شیدایی اگر بدون درمان رها شود، می تواند به حالت جنون در آید.

● علایم افسردگی و شیدایی:
لزوماً افرادی که دچار افسردگی یا شیدایی هستند تمام این علایم را تجربه نمی کنند. برخی افراد علایم کمتر و بعضی دیگر علایم بیشتری را تجربه می کنند. شدت علایم نیز در هر فرد و در طول زمان ممکن است، تغییر کند:

▪ علایم افسردگی:
ـ ناراحتی همیشگی و پایدار، دلواپسی و احساس پوچ بودن
ـ احساس ناامیدی و بدبینی
ـ احساس گناه، بی ارزشی و بیچارگی
ـ کاهش علاقه و لذت در تفریحات و اعمالی که قبلاً مطابق میل بوده اند.
ـ کاهش انرژی، خستگی شدید و احساس کندشدن
ـ مشکل در تمرکز کردن، به یادآوردن و تصمیم گیری
ـ بی خوابی، زود بیدار شدن از خواب در صبح و یا خوابیدن بیش از حد
ـ کاهش وزن یا اشتها و یا افزایش اشتها و افزایش وزن
ـ افکار مرگ یا خودکشی و حتی اقدام به خودکشی
ـ احساس بی قراری و پریشانی و حساسیت
ـ علایم جسمی پایدار که به درمان پاسخ نمی دهند مانند سردردها، اختلالات گوارشی و درد مزمن
▪ علایم شیدایی:
ـ شادی غیرعادی یا بیش از حد
ـ تحریک شدن و حساسیت غیرعادی
ـ کاهش نیاز به خواب
ـ افزایش صحبت کردن
ـ افزایش نیاز جنسی
ـ افزایش قابل توجه انرژی
ـ کاهش توانایی قضاوت
ـ رفتار اجتماعی نابجا

● علل
● چه عواملی موجب افسردگی می‌شوند؟
دلیل اصلی افسردگی شناخته شده نیست. احتمالاً عوامل ژنتیکی و محیطی موجب بروز این بیماری می‌شوند. افراد ممکن است به جهات مختلفی به این بیماری مبتلا شوند.
در بعضی خانواده‌ها، افسردگی ارثی است و در هر نسل وجود دارد اما افسردگی ممکن است توسط شرایط زندگی مانند بیماری جسمی یا یک اتفاق تشنج‌زا بروز کند.
گاهی افسردگی ممکن است ناگهانی و بدون هیچ دلیل واضحی بروز کند. پزشکان معتقدند که افسردگی با عدم تعادل مواد شیمیایی طبیعی در مغز به نام <نوروترانسمیتر> مربوط است. این مواد مانند پیغام‌رسان عمل می‌کند که توسط سلول‌های عصبی به نام نورون موجب تحرکات ناگهانی می‌شود. تصور می‌شود تغییر دادن سطح این مواد در مغز نقش اساسی در درمان افسردگی ایفاء می‌کند.‌
برخی از انواع افسردگی و پریشانی خاطر در خانواده‌ها همه‌گیر می‌شوند که نشان دهنده آن است که در واقع سستی رفتاری در میان افراد یک خانواده می‌تواند منشاء وراثتی داشته باشد. همچنین این باور علمی و روانشناختی وجود دارد که در برخی از خانواده‌ها به نظر می‌رسد که افسردگی‌های پیشرفته نسل به نسل بروز می‌کنند. هرچند تحقیقات نشان داده‌اند این امکان وجود دارد که پریشان خاطری و افسردگی پیشرفته در خانواده‌هایی که سابقه این بیماری ندارند نیز ظهور یابد. با این حال یک نکته محرزست و آن اینکه چه از طریق وراثتی و یا خیر، اختلالات رفتاری مربوط به پریشان خاطری و افسردگی اغلب مربوط به بروز تغییراتی در ساختار بدن یا عملکرد آن است. تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که دارای سطح پایینی از خود باوری هستند و اغلب نگاه بدبینانه‌ای نسبت به خود و دنیای اطرافشان دارد و نیز به سرعت تحت فشار استرس‌های محیطی مستاصل می‌شوند، آمادگی کامل برای ابتلا به افسردگی دارند.

●تغذیه در افسردگی
در زندگی مدرن امروزی، متأسفانه خیلی‌ها با افسردگی، کم و بیش آشنائی نزدیکی دارند؛ به‌طوری که در بعضی جاها داروی افسردگی به اندازهٔ ”آسپرین“ مشهور و شناخته شده است. افسردگی علت‌های مختلفی دارد. بعضی از انواع آن، خفیف بوده و می‌توان آن را با استفاده از مواد غذائی مداوا نمود.کیک و شیرینی‌جات چون سرشار از کربوهیدرات می‌باشند، در کیمیای مغز و اعصاب، نقش مهمی دارند. به این دلیل، چون در موقع رژیم غذائی از مواد به اندازهٔ کافی استفاده نمی‌شود، تعادل روحی بیشتر به‌هم می‌خورد.بعضی مواد مانند بادام، تخم کدو، لوبیا و بادام زمینی، در شخص احساس آرامش و راحتی ایجاد می‌کند.

● برای مبارزه با افسردگی، مصرف چه مواد غذائی توصیه می‌شود؟
برای مداوای افسردگی و تقویت اعصاب، مصرف ویتامین ”ب“ توصیه می‌شود. این ویتامین یا به‌صورت قرص استفاده می‌شود و یا به‌جای آن می‌توان از مواد غذائی زیر استفاده کرد:
▪ ویتامین ب ۱: در برنج، گندم و لوبیا
▪ ویتامین ب ۳: در تخم‌مرغ، حبوبات و گوشت سفید (مرغ، ماهی، بوقلمون)
▪ ویتامین ب ۶: در حبوبات و محصولات دریائی
▪ ویتامین ب ۱۳: در ماهی و لبنیات. 

 آشنایی با داروهای ضد افسردگی و عوارض آنها:
امروزه متأسفانه بیماری افسردگی یکی از بیماریهای رایج درمیان گروه‌های مختلف مردم است. در بیماری افسردگی واکنش‌ها غیر طبیعی هستند یعنی انسان در برابر ناملایمات و شکست‌ها بیش از حد افسرده می‌شود و زمان افسردگی نیز طولانی‌ترازدیگران در همین شرایط است. علل ابتلا به این بیماری، ارث، تغییرات شیمیایی مغز، از دست دادن والدین در کودکی و حوادث ناخوشایند زندگی، بیماریهای جسمی مختلف و استفاده از بعضی داروها است. جهت درمان، بهترین راه دارو و روان درمانی است. با توجه به این که گاه لازم است از شش ماه تا سه سال این داروها مصرف شود.

● داروهای ضد افسردگی چه نوع داروهایی هستند؟
داروهای ضد افسردگی، گروهی از داروها هستند که برای درمان بیماران افسرده مورد استفاده قرارمی‌گیرند به طوری که وضعیت روحی بیشتر بیماران افسرده با استفاده از این داروها بهتر شده است.
● عملکرد داروهای ضد افسردگی:
این گروه از داروها برخی از مواد شیمیایی را در مغز کاهش می‌دهند. این مواد شیمیایی تحت عنوان نوروترانسمیتر Neurotransmitters خوانده می‌شود. برای عملکرد طبیعی، مغز به این نوروترانسمیترها نیاز دارد. داروهای ضد افسردگی با قرار دادن نوروترانسمیترها (مواد شیمیایی طبیعی) در دسترس مغز، به بیماران افسرده کمک زیادی می‌کنند.
● عوارضی جانبی داروهای ضد افسردگی:
همانند سایر داروها، داروهای ضد افسردگی ممکن است عوارض جانبی را در فرد مصرف کننده ایجاد کنند. البته کلیه‌ی افراد مصرف کننده به این عوارض جانبی مبتلا نمی‌شوند. هر نوع عارضه‌ی جانبی که فرد، به آن مبتلا می‌شود بستگی به داروی انتخابی پزشک برای فرد افسرده دارد.

● چند نوع داروی ضد افسردگی وجود دارد؟
امروزه انواع مختلفی از داروی ضد افسردگی ساخته شده است، معمولی‌ترین گروه‌های دارویی عبارتند از:
▪ داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌یی
▪ داروهایی که به طور انتخابی مهار کننده‌های سروتونینی را تحریک می‌کنند.
▪ مهار کننده‌های مونوآمینواکسیداز MAOIS
▪ سایر گروه‌های دارویی
داروهای سه حلقه‌یی جهت درمان دراز مدت افسردگی مورد استفاده قرارمی‌گیرد. از داروهای این گروه می‌توان به داروی آمی‌تریپتیلینAmitriptyline با نام تجاری الاویل Elavil دسیپرامین، Imipramine با نام تجاری جانیمین Janimnine، توفرانیل Tofranil و نورتریپتیلین Nortriptyline با نام تجاری پاملور Pamelor اشاره کرد.
معمول ترین عوارض جانبی این گروه دارویی عبارت‌اند از: خشکی دهان،تاری دید، یبوست، مشکلات ادرار کردن،آب سیاه چشم، اغتشاش فکری و خستگی.
این گروه از داروها علاوه بر عوارض قلبی ممکن است روی فشار خون و تعداد ضربان‌های قلب اثر بگذارند.
گروه جدیدی از داروهای ضد افسردگی،داروهایی همانند فلوکستین Fluoxetin با نام تجاری Prozac، پاروکستینParoxetine با نام تجاری Paxil و سرترالین Sertraline با نام تجاری Zoloft هستند.
کلیه این داروها (منظور گروه جدید داروها) تحت عنوان گروه SSRI نامیده می‌شوند. عوارض جانبی داروهای این گروه از داروهای سه حلقه‌یی کمتر است. تعدادی ازعوارض جانبی که به وسیله‌ی‌ داروهای گروه SSRI ایجاد می‌شوند عبارتند از:کاهش اشتها، تهوع، عصبانیت، بی‌خوابی، سردرد و مشکلات در رفتار جنسی، افرادی که داروی فلوکستین (Fluoxetin) مصرف می‌کنند، ممکن است علاوه بر عوارض فوق، احساس ناتوانی و خستگی شدید ذکر کنند، به طوری که قدرت برخاستن از جا را نداشته باشند.بیمارانی که داروهای پاروکستین Paroxetine برایشان تجویز شده ممکن است از عوارضی مثل خشکی دهان واحساس خستگی شکایت داشته باشند و بیماران مصرف کننده سرترالین Sertraline نیز علاوه برعوارض جانبی عمومی وابسته به داروهای گروه SSRI ممکن است از اسهال شاکی باشند.

از گروه دارویی شماره ۴ و یا گروه سایر داروهای ضد افسردگی می‌توان به داروهای زیر اشاره کرد:داروی ونلافاکسین Venlafaxine با نام تجاری Effexor که عوارض جانبی زیر را در بیماران مصرف کننده‌ی این دارو ایجاد می‌کند: تهوع، کاهش اشتها، هیجان و اضطراب، سردرد، بی‌خوابی و خستگی. سایر عوارض جانبی که به نسبت عوارض فوق کمتر معمول هستند عبارتند از:خشکی دهان، یبوست، کاهش وزن، مشکلاتی در رفتار جنسی، افزایش فشارخون، افزایش ضربان قلب و افزایش میزان کلسترول خون.
داروی نفازودون Nefazodon با نام تجاری Serzon و عوارض جانبی: سردرد، تاری دید، گیجی، تهوع، یبوست، خشکی دهان و خستگی.

● آیا داروهای ضد افسردگی با سایر داروها،تداخل دارویی ایجاد می‌کنند؟
مصرف داروهای ضد افسردگی، توام با سایر داروها ممکن است تداخل دارویی ایجاد کند. بنابراین هنگام مراجعه به روانپزشک حتماً باید او را از داوهای مصرفی خود مطلع سازید. از بین گروه داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌یی با اکثر داروهای مصرفی تداخل دارویی ایجاد می‌کند.
داروهای ضد افسردگی گروه SSRI ممکن است اثر برخی از داروهای مصرفی را شدت بیشتری بخشد. اگر این گروه از داروها همراه با داروهای ضد افسردگی سه حلقه یی، ضد هیجان و درمان مشکلات بی‌خوابی مثل دیازپام مصرف شود، اثر داروهای فوق را شدت می‌بخشد.
سایر داروهایی که با داروهای گروه SSRI تداخل دارویی دارند: داروهای تنظیم کنند‌ه‌ی ضربان قلب و داروی هالوپریدول است.
داروی ونلافاکسین با داروهای فلوکستین، پاروکستین و سرترالین تداخل دارویی دارد. این دارو و همچنین با داروی کوئینیدین(Quinidine) دارویی که جهت درمان آریتمی‌های قلب تجویز می‌شود، تداخل دارویی ایجاد می‌کند.
ونلافاکسین نیز با داروی تیوریدازین (Thioridazine) تداخل دارویی ایجاد می‌کند. این دارو میزان جذب ونلافاکسین Venlafaxine را در بدن افزایش می‌دهد. مصرف داروی نفازودون (Nefazodon) توام با داروهای تریازولامTriazolam و آلپرازولام Alprazolam میزان جذب هر دو داروی فوق را در بدن افزایش می‌دهد. داروی نفازودون با داروی ترفنادینTerfenadine که هر دو داروها جهت درمان مشکلات حساسیتی تجویز می‌شوند، تداخل دارویی ایجاد می‌کند؛ مصرف توام این داروها باعث بی‌نظمی‌ ضربانهای قلب می‌شود. 
● چگونه به خود کمک کنید
▪ سعی نکنید بار مشکلات را به تنهایی به دوش بکشید.
▪ کاری انجام دهید. خود را مشغول کنید حتی اگر انجام کار سبکی باشد.
▪ تغذیه مناسب داشته باشید.
▪ در صورت اشکال در به خواب رفتن ذهن خود را با گوش دادن به رادیو یا تماشای تلویزیون مشغول نگه دارید تا کمتر احساس اضطراب کنید و راحت‏تر آماده خوابیدن شوید.
▪ از نوشیدن الکل خودداری کنید.
▪ از ورزش و تفریحات سالم استفاده کنید حتی اگر پیاده‎روی باشد.
▪ علت افسردگی را پیدا کنید.
▪ امیدوار باشید و به یاد داشته باشید که:
شما از مشکلی رنج می‎برید که مردمان بسیاری گرفتار آنند، شما حتی می‎توانید بر آن پیروز شوید هر چند در حال حاضر باور آن برایتان دشوار باشد.

● چگونه می‎توان به فردی که افسرده است کمک کرد؟
▪ شنونده خوبی باشید گرچه مجبور به شنیدن مطالب تکراری باشید.
▪ آنها را تشویق به صحبت کردن کنید و کمکشان کنید که بعضی از فعالیتهای روزمره گذشته را انجام دهند.
▪ به آنها اطمینان دهیدکه حالشان بهتر خواهد شد.
▪ مطمئن شوید به اندازه کافی غذا تهیه می‎کنند و به قدر کافی میل می‎کنند.
▪ به آنها کمک کنید که از مصرف الکل دوری کنند.
▪ اگر حالشان رو به وخامت است و شروع صحبتشان با جملات ناامیدکننده و بی‎میلی نسبت به ادامه زندگی است و ممکن است به خود آسیب برسانند آنها را جدی بگیرید و مطمئن شوید که در این باره با پزشکشان صحبت خواهند کرد.
▪ سعی کنید به آنها بقبولانید که نیازمند استفاده از درمان هستند و آنها را تشویق کنید به روانپزشک، یا روانشناس بالینی مراجعه کنند. ۱۰ راهنمایی برای کنار آمدن با افسردگی در روابط شخصی
 اگر با کسی رابطه دارید که او دچار افسردگی است، راهنمایی‌های زیر می‌تواند به دوست شما کمک کند:
۱) اطلاعات خود را کامل کنید
اطلاعات خود در مورد افسردگی و علل، نشانه‌ها و روش‌های درمان آن را کامل کنید.
۲) واقعیت‌ها را از افسانه‌ها جدا کنید
خود را جای او قرار دهید. یاد بگیرید که افسردگی چه حسّی در آدم به وجود می‌آورد. به درک نادرستی که مردم از بیماری روانی دارند و او باید با آن کنار بیاید فکر کنید. واقعیت‌هایی درباره این که افسردگی واقعاً چیست را به دست آورید.
۳) مواظب خودتان باشید
احساس افسردگی واگیردار است. به طور متناوب، خود را یک گام عقب بکشید و باتری‌هایتان را دوباره شارژ کنید!
۴) پشتیبان جلب کنید
احساس ناراحتی، عصبانیت یا ناکامی طبیعی است. این احساسات، واکنش طبیعی به یک وضعیت خسته کننده و فرساینده است. به گروه‌های پشتیبان بپیوندید، با یک دوست نزدیک صحبت کنید یا با یک روان درمانگر مشورت نمائید. نکته مهم این است که ناکامی خود را تخلیه کنید و نگذارید درون شما شکل بگیرد و رشد کند.
۵) در کنارشان باشید
هنگامی که دریچه دلشان را به روی شما می‌گشایند با حوصله به حرف‌هایشان گوش دهید و اجازه دهید سر بر روی شانه شما بگذارند و گریه کنند. با آن‌ها صبور باشید. بگذارید بفهمند که شما به آن‌ها اهمیت می‌دهید. مطالبی که در تحقیقات خود راجع به افسردگی یاد گرفته‌اید را با آن‌ها در میان بگذارید. بگذارید بفهمند که تقصیری ندارند و افسردگی نشان ضعیف یا بی‌ارزش بودن آن‌ها نیست.
۶) به خودتان نگیرید
به یاد داشته باشید که رفتار افراد افسرده لزوماً خطاب به یک فرد «واقعی» نیست. افراد افسرده دچار اختلال در مهارت‌های اجتماعی هستند. آن‌ها ممکن است کناره‌جو و خجالتی یا اخمو و عصبانی باشند. هنگامی که فرد افسرده گرفتار خشم و عصبانیت است، علتش این است که از دست خودش و احساسی که دارد عصبانی است. هنگامی که همسر شما میل برقراری رابطه جنسی ندارد، این را به خود نگیرید. کمبود انگیزه‌های جنسی یکی از نشانه‌های کلاسیک افسردگی است و به هیچوجه به معنی این که او عاشق شما نیست نمی‌باشد.
۷) در کارهای خانه کمک کنید
افراد افسرده تنبل نیستند، بیمار هستند. فعالیت‌های روزانه مثل نظافت خانه، پرداخت صورت‌حساب‌ها یا باغبانی ممکن است برایشان توان‌کاه باشد. شما بهتر است مدتی جور آن‌ها را بکشید. درست مثل این که سرما خورده‌اند و احتیاج به استراحت دارند.
۸) درمان را جدّی بگیرید
دارو درمانی و روان درمانی برای بهبودی آنان بسیار ضروری است. به آن‌ها کمک کنید که درمان را جدّی بگیرند. کمک کنید که ترسشان از درمان بریزد. اگر فکر می‌کنید که به فکر خودکشی افتاده‌اند باید فوراً به دنبال کمک برآئید.
۹) به آن‌ها امید بدهید
هر نوع کمکی که به آن‌ها عرضه کنید، خواهند پذیرفت. این کمک‌ها می‌تواند به شکل ایمان به خدا، عشق به فرزند یا هر چیز دیگری باشد که به آن‌ها شوق زندگی بخشد. ببینید چه کارهایی مناسب آن‌هاست و بهشان یادآوری کنید.
۱۰) بی‌قید و شرط دوستشان بدارید
عشق خود را بدون قید و شرط نثارشان کنید و بگذارید بفهمند که این بیماری آن‌هاست که شما را نارحت کرده است نه خود آن‌ها.   کمک‌های ساده به افراد افسرده
فرد مورد علاقه شما، ماه‌هاست که آن فرد قبلی نیست. شما امیدوار بودید که آن حالت، موقت باشد ولی این طور نبود. شما درگیر این مساله شدید که وی ممکن است مبتلا به افسردگی شده باشد.‌
چه وقت او دوباره به شخصیت قبلی‌اش برمی‌گردد؟ چه کمکی از دست شما برمی‌آید؟ اولین چیزی که باید در نظر داشته باشید این است که شما و فرد مورد علاقه‌تان تنها نیستید.
قریب به ۱۹ میلیون آمریکایی بزرگسال از افسردگی رنج می‌برند و این تغییر توسط افراد نزدیک آنان تشخیص داده می‌شود. اما امروزه، افسردگی یک بیماری کاملاً درمان‌پذیر است و شما می‌توانید بیاموزید که چگونه به آنان کمک کنید.‌
هدف نهایی این است که فرد مورد علاقه شما به همان شخصیت قبلی باز گردد، حال ممکن است در حال حاضر تحت درمان باشد یا خیر.

کلام آخر:
افسردگی عین سرما خوردگی شدید میمونه. دیدین وقتی آدم سرما میخوره و دماغش میگیره و شب از نفس تنگی خوابش نمیبره با خودش میگه "خدایا میشه من دوباره بتونم نفس بکشم؟"...شما هم الان لابد فکر میکنید خدایا میشه من یه روزی اینجوری غمگین نباشم؟ میشه...یه روز بعد از این مشاوره و دکتر...یه روز از خواب بیدار میشید و میبیند که دیگه افسرده نیستید.افسردگی برمیگرده. اینو دارم میگم که بدونید. همونجور که بدن بعضی از آدمها نسبت به سرما حساسه و تند تند سرما میخورند بعضی از آدمها هم نسبت به استرس حساسند و تند تند افسردگی میگیرند...اما این معنیش این نیست که هربار زندگی شما باید تعطیل بشه...بعد از دفعه اول همونطور که میدونید نشانه های سرما خوردگی یعنی گلو درد و فین فین نشانه های افسردگی رو هم میشناسید...اونوقت وقتی میبنید داره میاد براش آماده اید...به نظر میاد افسردگیه داره میاد و حواسشون باشه...انوقت به جای اینکه دو سال طول بکشه ایندفعه دوماه طول میکشه و دفعه بعد حتی کمتر.

یک عمر سلامت با «خود مراقبتی»

هفته سلامت
«خود مراقبتی» شعار امسال هفته سلامت است. بحثی که اگر جدی گرفته شود می‌توان از بسیاری مرگهای زودرس پیشگیری کرد. بر اساس نظر کارشناسان سلامت، 40 درصد از مراجعات به پزشکان عمومی و 50 درصد مراجعات بیمارستانی با «خود مراقبتی» قابل پیشگیری است و فرهنگسازی در این زمینه اهمیت زیادی دارد. این روزها، هفته سلامت با شعار ملی «یک عمر سلامت با خود مراقبتی» در سراسر کشور در قالب انتشار پیامها، کار فرهنگی و رسانه‌ای و برگزاری نمایشگاه‌ها و کارگاه‌های مرتبط با دانش‌افزایی مردم برای دستیابی به شاخصهای استاندارد سلامت در حال برگزاری است.خودمراقبتی عملی است که در آن هر فردی از دانش، مهارت و توان خود استفاده می کند تا «به طور مستقل» از سلامت خود مراقبت کند.منظور از «به طور مستقل» تصمیم گیری درباره خود و با اتکاء خود است که این تصمیم گیری می تواند با مشاوره متخصصان هم صورت گیرد.خود مراقبتی فعالیتی است که برای تأمین، حفظ و ارتقای سلامت خود صورت می گیرد ولی این مراقبت گاهی می تواند شامل فرزندان، خانواده، دوستان، همسایگان، هم محلی ها و همشهریان هم باشد.

خودمراقبتی اقدامات و فعالیت‌های آگاهانه، آموخته شده و هدفداری است که فرد به منظور حفظ حیات و تأمین، حفظ و ارتقای سلامت خود و خانواده اش انجام می دهد. خودمراقبتی قسمتی از زندگی روزانه مردم و شامل مراقبتی است که به فرزندان، خانواده، دوستان، همسایگان و اجتماعات محلی نیز گسترش می‌یابد. در واقع خودمراقبتی شامل اعمالی است که مردم انجام می‌دهند تا تندرست بمانند، از سلامت ذهنی و جسمی خود نگهداری کنند، نیازهای اجتماعی و روانی خود را برآورده سازند، از بیماری ها یا حوادث پیشگیری کنند،‌ ناخوشی‌ها و وضعیت‌های مزمن را  بهبود بخشند و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حاد و یا ترخیص از بیمارستان حفاظت کنند. تخمین زده می‌شود که 65 تا 85 درصد همه مراقبت‌های سلامتی به وسیله خود شخص و خانواده‌اش، بدون دخالت متخصصان اعمال می‌شود که در آن از روش‌های سنتی و غیر طبی یا  معالجه بیماری با اضداد آن استفاده می‌شود.خودمراقبتی در برگیرنده فعالیتهایی مشتمل بر ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری، درمان بیماری و مصدومیتها و درمان و توان‌بخشی بیماری‌های مزمن است.

خودمراقبتی یعنی ما رفتارهایی انجام دهیم که مراقب باشیم بیمار نشویم یا اگر بیمار هستیم سریع تر بهبودی حاصل شود و از بروز عوارض بیماری جلوگیری شود، که این کارتابع چارچوب های علمی و مشخص است. وقتی افراد آموزش دیدند که مراقب خود باشند، بخش عظیمی از بیماری های غیرواگیر قابل پیشگیری و عوامل خطرساز، کنترل می شوند.براین اساس نظام های سلامت به این سمت می روند که با رویکردی ارتقایی در سلامت، مردم به دانش و مهارتی دست پیدا کنند که بتوانند سبک زندگی سالمی را تجربه کنند و در اثر هم افزایی بر سایر رفتارهایی که در کنار آن قرار می گیرد، سلامت جامعه را نیز حفظ کرده و ارتقاء دهند.

5 ویژگی و برنامه خودمراقبتی را شامل: داوطلبانه بودن، آموختنی بودن، پذیرش حق و مسئولیتی همگانی برای حفظ سلامت خود، خانواده و نزدیکان، برنامه هایی برای مراقبت های نوزادان، کودکان، نوجوانان و سالمندان و در نهایت برنامه هایی برای مراقبت از برزگسالانی که قادر به خود مراقبتی نیستند، می باشد


«خود مراقبتی» به معنای پیشگیری از ابتلا به بیماری قبل از نیاز داشتن به تیم پزشکی و مراکز درمانی است. این کار سترگ و ارزشمند در حالی وارد فاز اجرایی شده که با توجه به توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی و برنامه ریزی‌های وزارت بهداشت، امسال قبل از رسیدن به هفته ملی سلامت از سوی رهبر فرزانه انقلاب نقشه راه و سیاستهای کلی سلامت برای رسیدن به شاخصهای استاندارد در حوزه‌های بهداشتی و درمانی به متولیان و دستگاههای پاسخگو ابلاغ شده است.

در این ارتباط نقش و ارتقای آگاهی و دانش تغذیه‌ای افراد در فرآیند خودمراقبتی، توجه به آموزش اصول تغذیه صحیح و کنترل برنامه غذایی خانواده توسط زنان حایز اهمیت است.هم اکنون کشورهای پیشرفته که از نسل بالنده‌ای برخوردار هستند، برای سنین زیر 8 سال برنامه‌ریزی کرده و کودکان را از‌‌ همان سنین کودکی از نظر مسایل جسمی، اجتماعی و آموزشی پرورش می‌دهند تا نسل سالمی ‌را تحویل جامعه دهند. ما نیز اگر بخواهیم در این زمینه سلامت کودکان و نسل آینده را تأمین کنیم، باید همه بخشهای مرتبط با کودکان اعم از وزارت بهداشت، آموزش و پرورش، بهزیستی و سایر مراکز در جهت توانمند کردن مادران گام بردارند. هم اکنون بیشترین آمار مرگ و میر بیمارستانی در ایران مربوط به بیماری‌های قلبی، عروقی و مصدومان سوانح است و طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، نمک و شکر عوامل تهدید کننده سلامت است و با توجه به افزایش چاقی در کشور، وزارت بهداشت باید بر ضرورت کنترل افزایش وزن و چاقی و جلوگیری از تبلیغات کاهش وزن با دارو و روشهای غیراستاندارد تأکید کند.

در همین حال توجه به برخی نکات برای خود مراقبتی در خانه لازم است. در شرایط کنونی بیشتر زنان و مردان از اضافه وزن و چاقی رنج می‌برند که از کودکی این فرآیند در آنان آغاز شده است. شرط اصلی کنترل وزن، انجام ورزش و اجرای یک برنامه غذایی مناسب است. عادات قبلی و نادرست شما و فرزندانتان باید تغییر کنند و ایجاد این تغییر در کودکان آسان‌تر است. در عین حال وزارت بهداشت به عنوان نخستین متولی سلامت و بهداشت جامعه با آگاهی از این امر باید تمام مسؤولان و مدیران بهداشت و سلامت کشور را متوجه اولویت اصلی و بنیادین نظام سلامت سازد و همچنین با عنایت به تأکید رئیس جمهور بر تغییر نگرش در خدمات رسانی در نظام سلامت و توجه به نیازمندان، اجرای برنامه‌های زیر محوری شعار «خود مراقبتی» بسیار ضروری است. مهمترین وظیفه نظام سلامت و نهادهای نظارتی در این زمینه کمک به ایجاد زیر ساختها، کیفیت و اثربخشی برنامه‌های خود مراقبتی، اطلاع رسانی صحیح و دقیق به مردم، آموزش نیروهای متخصص و پژوهشگر و حمایت از پژوهشهای پایه و کاربردی در سطوح مختلف خدمات مراقبتی و بهداشتی برای رسیدن به شاخصهای آرمانی پزشکی منطقه است. در این میان همراهی همه رسانه‌ها، بخصوص رسانه ملی بسیار ضروری و حیاتی است.در امر مهم بهداشت و درمان، فقط اراده و عزم دولتی موثر نیست بلکه نیاز به همیاری و عزم ملی است و بدون مشارکت جدی مردم این مهم میسر نمی شود.از آنجایی که سن جمعیت، سبک زندگی و عادت های روزمره مردم تغییر کرده، هر روز بر شمار افرادی که با انواع بیماری ها زندگی می کنند، افزوده می شود. ارتقای سلامت در جامعه نیازمند توانمندسازی سطح دانش و مهارت شهروندان برای ترویج و توسعه فرهنگ خودمراقبتی است.براساس توصیه های رهبر معظم انقلاب اسلامی برنامه ای تحت عنوان برنامه ملی ترویج خودمراقبتی در کشور در دست اقدام است که با استفاده از آن توسعه بهداشت و طب پیشگیری در کشور براساس ابلاغ سیاست های کلی سلامت صورت می گیرد. خود مراقبتی گام مهمی در پیشگیری از بروز بیماری بوده و این مبحث علاوه بر ناراحتی‌های جسمی در مورد مشکلات روحی افراد نیز مصداق پیدا می‌کند.در این راستا آگاه سازی مردم و توانمندسازی فرد برای سالم زیستن یک ضرورت است که امیدواریم با کمک دستگاه های فرهنگی و آموزشی بتوانیم این برنامه را عملیاتی کنیم.

 

آگاهی ‌بخشی به مردم در گسترش تفکر خود مراقبتی و پیشگیری از بروز بیماری‌ها تأثیر زیادی دارد.در کشور ما از نظر بیماری‌های واگیر مشکلات حادی وجود ندارد و به همین دلیل مسئولان شعار یک عمر سلامتی را مطرح کردند.آموزش‌های بهداشتی در خانواده‌ها از جمله راه‌های تضمین سلامتی کشور بوده و متاسفانه در کشور تلفات و مرگ و میر ناشی از تصادفات زیاد است و باید درباره ارتقاء فرهنگ رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی اقدامات لازم انجام شود.

در بحث خود مراقبتی باید مردم را نسبت به بیماری‌ها آگاهی داده و نحوه مقابله با آن آموزش داده شود در واقع قبل از مراجعه به بیمارستان شهروندان نسبت به بیماری‌ها آگاهی داشته باشند.خود‌مراقبتی رفتاریست داوطلبانه و آموخته شده که حق هر فرد بوده و در عین حال مسئولیتی همگانی برای حفظ سلامت خود، خانواده و نزدیکان محسوب می‌شود که در این راستا نخستین گام برای برنامه‌ریزی به منظور خود‌مراقبتی، خودآگاهی است و این امر به معنای آن است که برای خود ‌مراقبتی باید در مورد آنچه که هستیم و آنچه که می‌خواهیم باشیم، دیدگاه روشنی پیدا کنیم.در شهرهای بزرگ صنعتی و آلوده، بیش از اندازه های استاندارد مشکلات وجود دارد و این مهم بدون مشارکت مردم حل نمی شود و بایستی تمامی دستگاه ها با همکاری نزدیک برای ایجاد سلامت تلاش داشته باشند.

مردم باید بتوانند با اصلاح سبک زندگی خود از سلامت شان مراقبت کنند و ضمن مهم دانستن این موضوع، آنان باید بتوانند در صورت بیمار شدن با انجام اقدامات به موقع از شدّت بیماری و تشدید عوارض آن بکاهند.  امروزه شیوه زندگی سالم عامل مهمی در تامین، حفظ و افزایش سلامتی مردم  محسوب می شود ولازم است افراد برای اینکه از یک شیوه زندگی سالم برخوردار باشند مهارت خود مراقبتی را یاد بگیرند.محور سلامت و ارتقاء آن بر پیشگیری از بیماری ها، اصلاح رفتار و اشاعه فرهنگ خود مراقبتی در تمامی ارکان زندگی قرار دارد و اقدامات مدیریت پسماند، بهبود محیط زیست و تشخیص زودهنگام بیماری ها از جمله موارد مهم آن است.ما وظیفه شرعی و اخلاقی و قانونی داریم تا برای سلامت خودمان فعالانه اقدام کنیم، علاوه بر اینکه بحث پیشگیری از بروز بیماری‌ها باید مورد توجه قرار گیرد، تشخیص و درمان زودرس نیز مورد نظر است.

http://behdasht.gov.ir/uploads/untitled_179058.bmp


تفاوت های خودمراقبتی با خود اتکایی و خودمدیریتی

خودمراقبتی مسئولیت پذیری افراد در قبال سلامتی خود است که شامل اتخاذ سبک زندگی سالم، پیشگیری از بیماری ها و حوادث منجر به بیماری، نگهداری و استفاده صحیح از داروهای بدون نسخه در بیماری های جزیی و مراقبت های بهینه بیماری های مزمن می شود.اما خودمدیریتی به مشارکت و مسئولیت پذیری افراد مبتلا به بیماری های مزمن در تصمیم گیری های آگاهانه بالینی و همکاری با افرادی که وظیفه مراقبت از بیماری آنان را برعهده دارند اطلاق می شود.توانایی و اعتماد به نفس فرد برای حفظ استقلال، انجام امور روزمره و دستیابی به اهداف زندگی با حداقل وابستگی به دیگران «خود اتکایی» است

راهبرد خودمراقبتی، یک ضرورت در برنامه های آینده وزارت بهداشت است که با گسترش این فرهنگ در سایه مشارکت مردمی و همکاری های بین بخشی می توان در پیشبرد برنامه های سلامت جامعه وکاهش مرگ و میر در کشور، گام موثری برداشت. در بین اعضای خانواده، مهم ترین نقش در خودمراقبتی افراد خانواده را مادران بر عهده دارند.اطلاع رسانی ها در این زمینه باید به گونه ای باشد که مردم از برنامه های اصلاح سبک زندگی استقبال کنند و نگاه قدیمی به سلامت، که آن را تنها در تجویز دارو و بستری شدن در بیمارستان می دانند تغییر پیدا کند و مردم توجیه شوند که طراحی و اجرای برنامه های پیشگیرانه نتایج زودرس ندارد و برای نهادینه کردن این فرهنگ باید تلاش زیادی صورت گیرد.


تاثیر خودمراقبتی بر بهبود پیامدهای سلامت و کاهش هرینه ها در مطالعات متعدد به اثبات رسیده است. مع الوصف همین مطالعات نشان داده اند که صِرفِ تولید محتوای آموزشی برای بیماران و حتی اجرای دوره های آموزشی برای آنان، منجر به خودمراقبتی نخواهد گردید. اغلب این مطالعات نشان داده اند که شکل گیری و ارتقاء کارکرد خودمراقبتی از سوی بیماران مستلزم مداخلات آموزشی و حمایتی نظاممند به منظور ارتقاء دانش، مهارتها، و اعتماد به نفس بیماران جهت مدیریت مشکلات سلامت خود می باشد. علاوه بر مداخلات آموزشی و حمایتی، هدف گذاری مشترک برای پیامدهای سلامت، پایش و ارزیابی منظم وضعیت سلامت و شناسایی پیشرفتها و مشکلات، و کمک به بیماران برای رفع مسایل و مشکلات، بخش لاینفک این رویکرد نظام مند می باشد.

هفته سلامت یکم تا هفتم اردیبهشت ماه با شعار " یک عمر سلامت با خود مراقبتی" برگزار می شود.


شعار روزهای هفته سلامت:

  • دوشــــنبه 1 اردیبهشت: توانمندسازی نوجوانان و جوانان برای خودمراقبتی
  • سه­شـنبه 2 اردیبهشت: عموم مردم، نیازمند خودمراقبتی
  • چهارشنبه 3 اردیبهشت: خانواده، خاستگاه خودمراقبتی
  • پنج­شــنبه 4 اردیبهشت: رسانه­ها، مروّجان خودمراقبتی
  • جمـــــــعه 5 اردیبهشت: نهادها و پایگاه­های مردمی، کانون­های خودمراقبتی
  • شنـــــــبه 6 اردیبهشت: تیم سلامت، مربیان خودمراقبتی
  • یک­شنـــبه 7 اردیبهشت: سیاستگذاران و مدیران اجرایی، حامیان خودمراقبتی

  http://sahebnews.ir/files/uploads/2014/04/138182225229199391944024643133104899623943-180x120.jpg

موضوع روز جهانی بهداشت:

 small bite, big threat

موجودات کوچک؛ تهدید بزرگ

مثلث خودمراقبتی

ﺧﻮﺩ ﻣﺮﺍﻗﺒﺘﻲ “ Self care “

بسته آموزشی خود مراقبتی

خود مراقبتی و نقش آن در سالمت زنان

بسته آموزشی و اطلاعاتی روغن و رسانه

موانع خود مراقبتی از دیدگاه بیماران دیابتیک نوع 2


بسته آموزشی و اطلاعاتی نمک و رسانه

ﻧﻈﺎم ﺟﺎﻣﻊ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﺳﺎزی ﻣﺮدم ﺑﺮای ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺳﻼﻣﺖ ﺧﻮد


سته آموزشی و اطلاعاتی برنامه ریزی فردی برای خودمراقبتی


بسته آموزشی و اطلاعاتی راهنمای برنامه ریزی فردی برای خودمراقبتی


بیماری های منتقله از ناقلین

نکاتی برای 17 ساعت روزه داری

با توجه به طولانی بودن ساعت‌های روزه‌داری، متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که به هیچ‌وجه وعده سحر حذف نشود چراکه نخوردن سحری، منجر به افت قند خون، سردرد، سرگیجه می‌شود و در دراز مدت آسیب‌های بیشتری به بدن وارد می‌کند.نزدیک به ١٧ساعت روزه‌داری، ماه رمضان را در سال‌های اخیر، متفاوت با سال‌های دیگر کرده است. گرمای هوا که با ورود به تیرماه؛ اولین ماه تابستان، شدیدتر می‌شود و تشنگی و گرسنگی، آزمون سخت روزه‌داری را سخت‌تر کرده است. حالا روزه‌داران با صبر مضاعف، نزدیک به ١٧ ساعت از روزهای گرم تابستان را بدون غذا و آب می‌گذرانند تا با گرسنگی و تشنگی، صبح را به شب بگذرانند.با این‌که روزه‌داری اثرات مثبت روحی، معنوی، جسمی و پزشکی دارد اما بدون رعایت اصول درست تغذیه نه‌تنها ضامن سلامت نیست بلکه می‌تواند سلامتی شخص را به خطر اندازد. همین جاست که اهمیت تغذیه درست خودش را نشان می‌دهد.

روزه‌داران با پیروی از تغذیه درست در ماه رمضان می‌توانند به اهداف سلامتی مانند افزایش سوخت‌و‌ساز چربی‌ها، کاهش وزن در افراد چاق، کاهش فشارخون، درمان بیماری‌های دستگاه گوارش، کاهش کلسترول خون و ورم مفاصل و حتی بهبود سلامت روان دست یابند.تشنگی یکی از نشانه های روزه در روزهای گرم تابستان است، گرمای هوا، تعریق را افزایش می‌دهد، همین تعریق آب بدن را کم‌کرده و فرد را تشنه می‌کند. متخصصان تغذیه راهکارهایی برای جلوگیری از تشنگی در طول روزه‌داری پیشنهاد می‌کنند.کم‌آبی و تشنگی، باعث اختلال در وضع آب و الکترولیت‌ها در بدن شده و سلامتی را به مخاطره می‌اندازد. به‌همین خاطر، یکی از اقداماتی که روزه‌داران باید به آن توجه کنند این است که آب را بین وعده‌های غذایی مصرف نکنند چون باعث بروز نفخ و اختلال در هضم غذا می‌شود، همچنین در وعده افطار و سحر از غذاهای نشاسته‌دار کمتر مصرف کنند چون این غذاها برای هضم به آب زیادی احتیاج دارند.


تشنگی در ماه رمضان، آن‌قدر به روزه‌داران فشار می‌آورد که به محض رسیدن وقت افطار، خیلی‌ها لیوان‌ها را با آب یخ پر کرده و شروع به نوشیدن مقدار زیادی آب می‌کنند. متخصصان تغذیه اما معتقدند این روش نادرست است.برای رفع تشنگی پس از افطار نیز آب سرد را نباید به یک‌باره نوشید، بلکه باید مزه‌مزه کرد و به آرامی نوشید، نوشیدن آب به یک‌باره، حرارت بدن را از بین نمی‌برد. بررسی‌ها نشان می‌دهد، نوشیدن مقدار قابل‌توجهی آب، هنگام افطار بر آنزیم‌های هضم غذا و اسید معده تأثیر بدی برجای می‌گذارد.  مصرف آب یخ شاید در ظاهر باعث رفع تشنگی شود اما واقعیت این است که تشنگی را بیشتر می‌کند، به همین خاطر توصیه می‌شود روزه‌داران از خوردن آب یا نوشیدنی‌های خیلی سرد در وعده افطار خودداری کنند.


برای کاهش تعریق روزه‌داران، حتی توصیه می‌شود تا این افراد از ورزش‌های سخت که منجر به عرق‌کردن زیاد می‌شود، خودداری کنند، چرا که این کار، کم‌آبی شدیدی به بدن وارد می‌کند. برای دوری از عرق‌کردن هم گفته می‌شود بهتر است از حمام داغ مانند سونا دوری کرد.مصرف چای پررنگ و داغ، مشکل دیگر روزه‌داران است، کاری که آب زیادی از بدن آنها خارج می‌کند. به همین خاطر توصیه برمصرف ‌نکردن چای‌های پررنگ به‌ویژه در وعده سحر است چراکه باعث افزایش ادرار و در ادامه آن خارج شدن نمک‌های معدنی  از بدن می‌شود.نوشیدن آب و سایر مایعات در ماه‌رمضان، فرمول خاصی دارد که در صورت رعایت آن، روزه‌دار دچار مشکل گوارشی یا بی‌اشتهایی نمی‌شود. با این همه توصیه بیشتر کارشناسان تغذیه بر مصرف ٨ تا ١٢ لیوان آب در فاصله افطار تا سحر است.


روزه‌داران باید آب کافی در فاصله افطار تا سحر بنوشند تا از بروز عوارض احتمالی بر کلیه‌ها پیشگیری شود. هم مقدار کم و هم مقدار زیاد آب به سلامت کلیه‌ها خدشه وارد می‌کند.تغییرات فرم ادراری باید جدی گرفته شود و هر گونه علامتی مانند تکرر، سوزش، بی‌اختیاری و انسداد ادراری و تغییر رنگ آن به‌ویژه رنگ خونی باید جدی گرفته شود و مراجعه به پزشک متخصص با بروز این علایم ضروری است.


رفع گرسنگی به اندازه رفع تشنگی در ماه رمضان اهمیت دارد. روزه‌دار پس از تحمل ١٧ساعت گرسنگی پس از افطار باید از سیستم تغذیه‌ای درستی پیروی کند. برخی از روزه‌داران در ﻣﺎه‌رﻣﻀﺎن ﯾﺎ ﺑﻌﺪ از آن به دلیل تغییر الگوی غذایی دﭼﺎر اﺧﺘﻼﻻﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﺒﻮﺳـﺖ، ﺳـﻨﮓ کلیه یا ﻣﺠﺎری ادراری، ﺳﺮدرد، بی‌حوصلگی، عصبانیت و پرخاشگری می‌شوند درحالی‌که با یک‌رژیم غذایی درست نه‌تنها هیچ عارضه‌ای برای روزه‌دار ایجاد نمی‌شود بلکه کمکی به سلامت بدن می‌کند.در ماه رمضان، افطار در دو وعده صرف شود. یعنی یک وعده آن، غذای سبک و ساده مانند شیر یا پنیر و سبزی باشد و وعده دیگر، با یک فاصله زمانی مناسب، شام باشد. یک استکان آبجوش یا چای همراه سه عدد خرما، چند برش نان‌سنگک همراه ٣٠ گرم پنیر و دو عدد گردو، چند لقمه نان و حلوا، حلیم، شله‌زرد، نان و پنیر و سبزی، سوپ و یک لیوان شیر بهترین پیشنهاد برای وعده اول است. در وعده شام هم باید از تمام گروه‌های اصلی مواد غذایی مصرف شود.


یکی از بهترین دستورات غذایی وعده شام ماه رمضان شامل سالادسبزی، ٦٠ گرم مرغ یا گوشت قرمز یا ماهی، یک پیاله ماست، دو تکه ‌نان (هر تکه به اندازه یک کف‌دست) یک فنجان برنج پخته و یک واحد میوه است.مصرف کافی آب در فاصله افطار تا سحر با حفظ فاصله یک تا یک و نیم ساعت پس از افطار نیز توصیه می‌شود. متخصصان مصرف شربت‌های خیلی شیرین و نوشابه‌های گازدار در موقع افطار یا همراه آن را به هیچ وجه توصیه نمی‌کنند، در مقابل توصیه می‌کنند، در فاصله افطار تا سحر از مصرف زیاد تنقلات پرهیز شود و پس از افطار حتما باید از میوه‌های فصل مانند سیب و هندوانه استفاده شود.‌

روزه‌داران در روزهای ماه رمضان باید از تمام گروه‌های غذایی، یعنی نان و غلات، میوه‌ها و سبزی‌ها، گوشت و حبوبات، تخم‌مرغ و لبنیات استفاده کنند، همچنین مصرف سه وعده غذایی یعنی سحری، افطاری سبک با کالری پایین و شام برای آنها ضروری است.


با توجه به طولانی بودن ساعت‌های روزه‌داری، توصیه می‌کنیم که به هیچ‌وجه وعده سحر حذف نشود چراکه نخوردن سحری، منجر به افت قند خون، سردرد، سرگیجه می‌شود و در دراز مدت آسیب‌های بیشتری به بدن وارد می‌کند. هنگام سحر باید از خوردن غذای چرب خودداری شود، پرخوری هنگام سحر از احساس تشنگی نمی‌کاهد. مصرف غذا در وعده سحر و افطار باید به‌گونه‌ای باشد که هیچگاه احساس سیری کامل نشود، همچنین باید از مصرف زیاد چای در سحر خودداری کرد.خوردن غذاهای پروتیینی(گوشت و تخم‌مرغ) در وعده سحری به دلیل افزایش هورمون‌های القاکننده سیری باید مورد توجه قرار بگیرد. مصرف کافی کربوهیدرات‌ها (برنج، ماکارونی و نان) نیز برای تأمین ذخایر گلیکوژنی در این وعده غذایی توصیه می‌شود. همچنین مصرف دو تا سه واحد میوه در وعده سحری برای تأمین آب و مواد مغذی مورد نیاز بدن ضروری است.


با این همه گفته می‌شود یکی از بهترین دستورهای غذایی برای سحر یک لیوان شیر، چند برش نان سبوس‌دار مانند سنگک، چند لقمه نان و پنیر و گردو، چای‌شیرین، نان همراه عسل و کره و مربا و یک عدد سیب است. هنگام سحر و افطار به جای مواد قندی بهتر است از خرما و توت استفاده شود و نباید بلافاصله پس از صرف وعده سحری، دراز کشید یا خوابید چراکه این کار منجر می‌شود تا فرد دچار رفلاکس معده شودنخوردن سحری منجر به سردرد و افت فشار خون می‌شود.برخی از روزه‌داران به دلیل نخوردن سحری دچار سردرد و افت فشار خون می‌شوند. برخی افراد به‌ویژه نوجوانان و جوانان به مصرف سحری، میل ندارند و بنابراین سحری نمی‌خورند که این امر می‌تواند موجب بروز عوارضی مانند سردرد در آنان شود. روزه بدون مصرف سحری منجر به عوارض روانی ازجمله پرخاشگری و عصبانیت در افراد می‌شود.


در ماه رمضان از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ شده و غذاهای حاوی قند ساده مانند زولبیا و بامیه تا حد امکان باید خودداری شود. سیگار نکشند، چای زیاد ننوشند و برای جلوگیری از سوء‌هاضمه و نفخ نیز توصیه می‌شود تا روزه‌داران پرخوری نکنند. بلافاصله پس از غذا خوردن نخوابید. متخصصان تغذیه، مصرف نوشیدنی‌های گازدار را هم توصیه نمی‌کنند نه فقط در ماه رمضان که در روزهای عادی نیز تاکیدشان بر مصرف نکردن این نوشیدنی‌هاست.نوشیدنی‌های گازداری مانند نوشابه، توانایی بدن در جذب کلسیم را به‌شدت کاهش می‌دهند. همچنین نوشابه، اسید کلریدریک معده را خنثی می‌کند و در نتیجه باید منتظر سوءهاضمه بود. علاوه بر این، مصرف نوشابه، اشتها برای مواد‌غذایی مفیدی مانند سبزی‌های تازه، میوه‌ها، پروتیین‌ها و لبنیات را به شدت کاهش می‌دهد.در مقابل به روزه‌داران پیشنهاد می‌شود، از آب میوه‌های تازه مانند کوکتل هندوانه و توت‌فرنگی، آب‌طالبی و نعنا، آناناس و هندوانه، لیمو و نعنا [موهیتو]، خیار و سکنجبین برای رفع تشنگی استفاده شود. این نوشیدنی‌ها علاوه‌بر رفع تشنگی، ویتامین‌های طبیعی بدن را هم تأمین می‌کنند. از عسل می‌توان به‌عنوان یک شیرین‌کننده مناسب برای این نوشیدنی‌ها استفاده کرد.


یکی از مهم‌ترین نشانه های روزه‌داران در ماه رمضان، تلخ کامی و بوی بد دهان است. پزشکان می‌گویند تلخ کامی، دلایل مختلفی دارد؛ عفونت دندان و لثه‌ها، دخانیات، مصرف برخی داروها مانند داروهای ضدافسردگی، ویتامین‌های تجویزی در دوران بارداری و حتی آنتی‌بیوتیک‌ها، رفلاکس معده، تغییرات هورمونی (استروژن) در دوران قاعدگی و بارداری، دیابت، کارکرد نادرست کلیه‌ها و کبد و درست مراقبت‌نکردن از دهان و دندان که باعث تجمع جرم و باکتری‌ها می‌شود، می‌تواند از دلایل تلخ کامی به شمار رود.  به‌همین خاطر به روزه‌داران توصیه می‌شود در وعده افطار، مصرف مرکبات و نوشیدن آب پرتقال یا آب‌لیمو را که منجر به تولید بیشتر بزاق و شسته شدن طعم تلخ دهان در طول روز می‌شود، فراموش نکنند. تلخ کامی در دوران روزه‌داری، با بوی بد دهان هم همراه است. البته این مسأله موقتی است و مشکل جدی به شمار نمی‌رود، دلیل آن هم این است که فرد برای ساعت‌های طولانی غذا نمی‌خورد، به همین خاطر بدن به شکل طبیعی در هنگام مصرف ‌نکردن کربوهیدرات یا با مصرف رژیم کم کربوهیدرات، مکانیسم تأمین انرژی سلول‌ها را از طریق متابولیسم چربی‌های ذخیره‌ای بدن انجام می‌دهد که در نتیجه آن اجسام کتونی (Keton Bodies) تشکیل می‌شوند که این حالت را کتوزیس (Ketosis) می‌گویند.این اجسام کتونی به علت حضور در جریان خون و گذر از عروق خونی تغذیه‌کننده‌ سلول‌های بافت ریه‌ها، ایجاد بوی بد دهان را باعث می‌شوند. به همین خاطر توصیه می‌شود، روزه‌داران در روز حداقل دو تا سه بار، بعد از وعده‌های سحر، افطار و پیش از خواب، مسواک بزنند و پس از آن از نخ دندان و دهان‌شویه برای جلوگیری از تجمع جرم و باکتری‌ها استفاده کنند. استفاده از نمک نیز در جلوگیری از تجمع باکتری‌ها بسیار کمک‌کننده است.



افراد در ماه رمضان، سطح ورزش را از نظر شدت و مدت کاهش دهند. متخصصان پیشنهاد می‌کنند یک ساعت پس از افطار بهترین زمان برای انجام تمرین‌های ورزشی در ماه رمضان است.ورزش نه‌تنها با روزه منافاتی ندارد، بلکه اگر به صورت درست و اصولی انجام شود، روزه‌دار را در مقابل خستگی‌ها و دشواری‌های روزه به‌ویژه در هوای گرم مقاوم‌تر می‌کند.، ورزش باعث سوختن چربی‌های بدن شده و ذخایر چربی بدن را کاهش می‌دهد، همچنین تعادلی میان سوختن کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها صورت می‌گیرد. در زمان روزه‌داری به علت این‌که کربوهیدرات کمتری وارد بدن می‌شود، بدن چربی‌ها را بیشتر می‌سوزاند.روزه‌داران پس از افطار از خوردن غذاهای چرب و شیرین پرهیز کرده و مایعات زیادی بنوشند، همچنین لازم است قبل از ورزش ٢ لیوان آب خورده و هنگام ورزش نیز آب مصرف کنند تا آب بدن آنها حفظ شود. توصیه می‌شود افراد ورزشکار و عادی از افطار تا سحر مایعات، میوه‌ها و سبزیجات مصرف کنند تا آب بدن آنها حفظ شود.، ورزشکاران در روزهای عادی ممکن است روزی یک تا ٢ مرتبه به مدت ٢ ساعت فعالیت هوازی انجام داده و هفته‌ای ٣مرتبه نیز تمرینات قدرتی انجام دهند، اما در ماه رمضان توصیه می‌شود فعالیت‌های هوازی را به یک نوبت (پس از افطار)‌ کاهش داده و تمرین‌های قدرتی را نیز حداقل ٢ مرتبه در هفته انجام دهند.


روزه‌داری خیلی از بیماری‌ها را کنترل کرده و حتی احتمال ابتلا به آن را کاهش می‌دهد.حدود ٢٠روز پس از شروع ماه مبارک رمضان میزان «هموسیستئین» اصلی‌ترین عامل بروز سکته قلبی در خون به‌ شدت کاهش و میزان کلسترول خوب (HDL) نیز افزایش می‌یابد و غلظت خون هم در حد طبیعی قرار می‌گیرد.در این ماه به دلیل این‌که افراد از پرخاشگری، رفتارهای تهاجمی، استرس و هیجان، کشیدن سیگار، مصرف چای و قهوه دوری می‌کنند، امکان بروز سکته قلبی در آنها کاهش می‌یابد که مجموعه این تغییرات در وضع رفتار و تغذیه افراد، دو عامل مهم برای حفظ سلامتی فرد در طول ماه مبارک رمضان است.افراد مبتلا به پرفشاری خون، باید در طول روز به‌صورت مداوم فشار خون خود را چک کنند. اگر در طول روز بیمار دچار تغییر و بالا رفتن فشار خون شود، نباید روزه بگیرد اما اگر در طول روز فشار خون فرد تغییر نکرد، روزه‌گرفتن موردی ندارد.