اشتباهات مهم در رژیم لاغری (1)

امروزه خیلی از افراد چاق و یا آنان که به تازگی دچار افزایش وزن شده اند، تصمیم به رژیم لاغری می گیرند و در این راه بر اساس اطلاعاتی که دارند و یا بنابر توصیه های دوستان و نزدیکان خود و یا راه هایی که احیانا این نزدیکان برای کاهش وزن خود طی نموده اند، اقدام به گرفتن رژیم لاغری می نمایند.

اما متاسفانه باید پذیرفت که در خیلی از موارد این توصیه ها، آنان را به کاهش وزن مطلوب نمی رساند و چه بسا عوارضی را برای آنان به همراه خواهد داشت. کم نیستند افرادی که با یک رژیم سخت غذایی در یک مدت زمان کوتاه، وزن خود را کم نموده اند و پس از اندکی به وزن بالاتری دست یافته اند.

این مقاله سعی می نماید شما را با بعضی از اشتباهات معمول در رژیم لاغری آشنا نماید:

1- انتخاب رژیم های لاغری معجزه آسا:

حتما شما هم دیده اید و یا می شناسید افرادی که رژیم های لاغری سریع و معجزه آسا را انتخاب نموده و یا یک روز تصمیم می گیرند که فقط یک وعده غذایی بخورند و یا فقط گریپ فروت و یا سوپ کلم بخورند. این افراد میزان انرژی دریافتی خود را به طور ناگهانی به میزان حتی کمتر از 1000 کیلو کالری در روز می رسانند و این طبیعی خواهد بود که چند کیلو از وزن خود را در زمان کوتاهی از دست بدهند. اما باید بدانید وقتی شما وزن خود را سریعا کاهش می دهید، میزان متابولیسم یا سوخت و ساز بدن خود را نیز کاهش می دهید و چون معمولا نمی توانید این رژیم ها را برای مدت طولانی ادامه دهید، به محض قطع رژیم، با دریافت مواد غذایی  به میزان معمول خود و یا گاه بیشتر از حد معمول، بعد از سختی که به خود داده اید از یک طرف انرژی بیشتری دریافت می نمایید و از طرف دیگر سوخت و ساز کاهش یافته ی شما، باعث ذخیره شدن این انرژی و افزایش سریع وزن می شود.

2- حدف صبحانه:

این روش به نظر یک راه ساده برای کاهش وزن می باشد، ولی واقعیت چیز دیگری است. خیلی از افراد چاق از آنجا که صبح ها اشتهایی برای غذا خوردن ندارند، صبحانه را حذف می نمایند.

مطالعات نشان داده است که وقتی شما صبحانه نمی خورید، احساس گرسنگی زیاد، شما به سمت ریزه خواری و خوردن تنقلات پرانرژی می کشاند و از طرف دیگر خیلی از اوقات فکر می کنید که چون صبحانه نخورده اید، می توانید یک ناهار و شام مفصل بخورید. در حالی که خوردن یک صبحانه، به ویژه اگر حاوی مواد فیبری و پروتئین باشد، در کنترل اشتهای شما در طی روز خیلی موثر خواهد بود.

باید اذعان نمود که مطالعات متعدد نشان داده است که خوردن صبحانه باعث می شود شما راحت تر وزن خود را کاهش دهید.

3- بی توجهی به تنقلات روزمره:

خیلی از افراد چاق هنگامی که تصمیم به رژیم لاغری می گیرند، وعده های اصلی غذایی خود مانند ناهار و شام را کنترل می کنند، ولی از تنقلات روزمره غافل هستند.

این موضوع به ویژه در افرادی که در طی روز معمولا پشت میز می نشینند و یا کارهای کامپیوتری دارند، زیادتر است. این افراد خیلی از اوقات، شیرینی که در طی روز به آنان تعارف شده است و یا باقیمانه بستنی کودکشان را که خورده اند جزو کالری دریافتی خود به حساب نمی آورند.

4- حذف کامل میان وعده ها در طی روز:

همانطور که خوردن تنقلات پر انرژی باعث چاقی می شود، حذف کامل میان وعده ها نیز باعث می شود اشتهای شما در هنگام صرف وعده های اصلی غیرقابل کنترل گردد و افزایش وزن شما را به همراه داشته باشد. لذا نشان داده شده است، کسانی که میان وعده های سالم به ویژه میوه جات و نیز مواد غذایی حاوی پروتئین را در طی روز مصرف کرده اند، در کنترل وزن موفق ترند.

خشکبار از نوع خام اگر به صورت کنترل شده استفاده شود، انتخاب خوبی در بین تنقلات حاوی پروتئین بوده و در کنترل اشتها در طی روز موثر است.

5- خوردن فراوان مواد غذایی کم چرب:

این تصور که شما می توانید به هر میزان که خواستید از مواد غذایی آماده که ادعای کم چرب و یا کم انرژی بودن را دارند استفاده نمایید، یکی از اشتباهات بزرگی است که موقع اجرای رژیم لاغری دارید. خیلی اوقات اگر شما یک ظرف بیسکویت یا شکلات کم انرژی و کم چرب را به بهانه ی آن که کم انرژی است بخورید، انرژی بیشتری دریافت می کنید تا این که کمی از شیرینی ها یا تنقلات معمولی را بخورید.

لذا اگر چه محصولات کم چرب و یا کم قند می توانند شما را در کنترل انرژی دریافتی کمک نمایند، ولی این به معنای استفاده ی آزاد از این نوع مواد غذایی نمی باشد.

6- کم توجهی به انرژی نوشیدنی ها:

خیلی از ما توجهی به انرژی نوشیدنی های مصرفی در طی روز نداریم. به ویژه در فصل تابستان استفاده فراوان از انواع نوشیدنی های خنک و یا نوشیدن آبمیوه ها به بهانه این که نوشیدنی سالمی است، باعث می شود شما انرژی زیادی دریافت نمایید.

ذکر این نکته نیز ضروری است که آبمیوه ها به دلیل عبور سریع تر از دستگاه گوارش، اولا قندشان سریع تر جذب می شود، ثانیا در کاهش گرسنگی زیاد موثر نمی باشند.

استفاده از نوشابه های رژیمی نیز به بهانه آن که فاقد انرژی هستند، باعث چاقی خواهد شد، زیرا باعث افزایش اشتها می شوند. لذا مصرف این نوع نوشابه ها نیز برای کاهش وزن باید کم شود.

ناراحتی ها و مشکلات شانه (2)

در قسمت اول این مقاله درباره دررفتگی، جدایی و شکستگی شانه توضیح دادیم. حال سایر مشکلات شانه را بیان می کنیم.

پارگی سرشانه

اگر زیاد از سرشانه استفاده کنید، در اثر افزایش سن، افتادن بر روی دست و حادثه، یک یا چند تا از تاندون های سرشانه ممکن است ملتهب شود. ورزش هایی که نیاز به چرخش بازو در بالای سر دارند و یا مشاغلی که نیاز به برداشتن اجسام سنگین دارند، درد عضلات و تاندون های سرشانه را ایجاد می کنند.

علائم

هنگامی که دست بالا می رود و یا در پشت قرار می گیرد، درد بالای عضله دلتوئید (هم در بالا و هم در خارج شانه) ایجاد می گردد، مثلا فرد به سختی می تواند لباس به تن کند.

در شانه احساس ضعف می شود، مخصوصا وقتی دست را به حالت افقی قرار دهیم.

وقتی فرد شانه خود را حرکت می دهد، ممکن است صدایی بشنود.

تشخیص و درمان

تشخیص پارگی شانه بوسیله آرتروگرام (نمودار مفاصل) مشخص می گردد.

غالبا پزشکان برای درمان پارگی سرشانه از استراحت، گرم کردن و یا سرد کردن محل و دادن دارو برای کم کردن درد و ورم استفاده می کنند. دیگر درمان ها شامل:

تحریک الکتریکی عضلات و اعصاب

درمان بوسیله صوت (فراصوت)

تزریق کورتیکواستروئید در نزدیکی محل تورم

بیمار باید چند روز شانه خود را ببندد.

ورزش برای انعطاف پذیری و تقویت شانه به کار می رود.

اگر هیچ کدام از این درمان ها موثر نبود، جراحی لازم است.

آرتریت شانه

آرتریت بیماری است که در اثر سایش و فرسودگی غضروف مفصل (استئوآرتریت) و یا التهاب (آرتریت روماتوئید) یک یا چند مفصل به وجود می آید. آرتریت فقط مفاصل را درگیر نمی کند، بلکه ممکن است عضلات، تاندون ها و رباط ها را نیز درگیر کند.

درد و کاهش حرکت شانه از علائم آن است.

معاینه بدنی، اشعه ایکس و آزمایش خون برای تشخیص مفید هستند. تجزیه مایع مفصلی و مشاهده درون مفصل نیز از راه های تشخیص آرتریت شانه می باشند.

بیشتر اوقات، استئوآرتریت شانه با داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مثل آسپیرین و ناپروکسن درمان می شود. درمان آرتریت روماتوئید شانه ممکن است به ورزش درمانی و داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها نیاز داشته باشد.

اگر درمان های فوق موفقیت آمیز نبود، با عمل جراحی و تعویض مفصل شانه (آرتروپلاستی) می توان درد را از بین برد و عملکرد شانه را بهبود داد.

افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به شانه یخ زده می باشند، عبارتند از دیابتی ها، افرادی که سکته کرده اند، بیماران ریوی، بیماران روماتیسم مفصلی، بیماران قلبی و افرادی که تصادف کرده اند

التهاب تاندون، ورم کیسه های مفصلی و سندرم Impingement شانه

این مشکلات ممکن است به تنهایی و یا باهم به وجود آیند. اگر ماهیچه سرشانه و کیسه های مفصلی آسیب ببینند و ورم کنند، بین سر استخوان بازو و زائده کتف فشرده می شوند. اگر این مشکلات دائما بوجود آیند، تاندون ها، عضلات و ... کشیده می شوند و درد ایجاد می کنند.

علائم التهاب تاندون شامل درد ، ورم و قرمزی است.

هنگامی که تاندون سرشانه ملتهب شود و ورم کند، در زائده استخوان کتف گیر می افتد. فشرده شدن ماهیچه سر شانه به نام سندرم Impingement خوانده می شود.

گاهی التهاب تاندون و سندرم Impingement توسط تورم کیسه های بین تاندون و استخوان به وجود می آید. این التهاب به نام ورم کیسه های مفصلی خوانده می شود.

التهاب بوسیله بیماری هایی نظیر آرتریت روماتوئید (التهاب مفاصل) و ورزش هایی که زیاد از شانه کار می کشند، نیز ممکن است به وجود آید.

علائم

سخت خوابیدن بر روی شانه

شروع آهسته درد و ناراحتی در سرشانه یا یک سوم بالایی بازو

زمانی که بازو در بالای سر قرار بگیرد، التهاب مفاصل و تاندون ها باعث به وجود آمدن درد می گردد.

تشخیص

التهاب تاندون ها و ورم کیسه های مفصلی به کمک تاریخچه پزشکی و معاینات پزشکی تشخیص داده می شوند.

سندرم Impingement توسط تزریق مقدار کمی ماده بیهوشی در زیر زائده استخوان کتف (بلندترین قسمت کتف) تشخیص داده می شود.

درمان

اولین قدم برای درمان، کاهش درد و ورم توسط استراحت کردن و استفاده از یخ و داروهای ضد التهاب است.

برخی پزشکان از صدا درمانی استفاده می کنند. در این روش، جریان خون بهبود می یابد و بافت گرم می شود.

کشش و ورزش های قدرتی نیز ممکن است استفاده گردد.

برخی دیگر از تزریق کورتیکواستروئید در زیر زائده استخوان کتف استفاده می کنند. اما باید خیلی احتیاط کنند، زیرا این تزریق ممکن است تاندون ها را پاره کند.

اگر بعد از 6 تا 12 ماه، بیماری بهتر نشد، باید عمل جراحی صورت گیرد.

شانه یخ زده

در شانه یخ زده، حرکت شانه کم می شود. پیشرفت بیماری روماتیسم و جراحی شانه می تواند منجر به شانه یخ زده شود. کمبود مایع مفصلی نیز ممکن است شانه یخ زده را به وجود آورد.

افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به شانه یخ زده می باشند، عبارتند از: دیابتی ها، افرادی که سکته کرده اند، بیماران ریوی، بیماران روماتیسم مفصلی، بیماران قلبی و افرادی که تصادف کرده اند.

شانه یخ زده در افراد کمتر از 40 سال خیلی کم دیده می شود.

علائم و تشخیص

در این بیماری مفاصل سخت و سفت می شوند، طوری که حتی بلند کردن دست نیز به سختی امکانپذیر است. غالبا افراد شکایت می کنند که در شب، مفاصل بسیار سخت تر و سفت تر می گردند. با ورزش می توان حرکات شانه را راحت تر انجام داد.

یک آرتروگرام (نمودار مفصلی) برای تشخیص ممکن است مفید باشد.

درمان

با مصرف داروهای ضد التهاب و گرم کردن (به وسیله ورزش های کششی) درمان صورت می گیرد.

جراحی نیز در بعضی موارد صورت می گیرد.

در مقاله بعدی راجع به "ورزش های مفید برای شانه" مطالبی را بیان می کنم. با ما همراه باشید.

راه خلاصی از درد سرشانه

گرفتگی‌ها و دردهای ناحیه سرشانه و دست‌ها معمولا بر اثر انجام مکرر کاری ایجاد می‌شود که روی آن ناحیه فشار مداوم وارد می‌کند. معمولا به این‌ گونه علائمی که در این نقطه از بدن بروز می‌کند، سندروم خروجی صدری (TOS) گفته می‌شود.

درمان سندروم خروجی صدری معمولا با اندازه گیری‌های دقیق موفقیت‌آمیز خواهد بود، به خصوص زمانی که این عارضه در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود.

درمان این سندروم شامل حرکات ورزشی مختلفی است که به طور مؤثر بافت‌های خروجی صدری را متسع می‌کنند. این کار را با وزن دست‌ها یا بدون آن برای کشش خروجی به وضعیت باز و کشیده انجام می‌دهند. افراد ورزش‌هایی را برای بالا بردن شانه‌های افتاده و نیز برای آرام کردن عضلات اطراف خروجی صدری در خانه یا محل کار انجام می‌دهند. اغلب تغییرات موثر و پیوسته وضیعتی همراه با فیزیوتراپی، ماساژ درمانی و انجام ورزش‌های خاص و استراحت کافی کفایت می‌کند.

دوره بهبودی ممکن است طولانی باشد، ولی مجددا با عدم رعایت حالات بدنی، مجددا عود می‌کند. درمان‌های سندروم خروجی صدری عبارت است از:

1) درمان جسمانی : در این روش بیمار می‌آموزد که چگونه برای تقویت عضلات شانه و باز شدن خروجی صدری حرکات ورزشی را انجام دهد و دامنه حرکات و حالات بدنی خود را بهبود بخشد. این حرکات ورزشی، در طول زمان، فشار وارد بر عروق خونی و اعصاب را در خروجی صدری برمی‌دارد. 

2) آرامش : روش ‌هایی که باعث آرامش شما می‌شوند، مانند تنفس عمیق، از کشیدگی شانه‌ها جلوگیری کرده و به حفظ حالت جسمی در وضعیت ایده‌آل کمک می‌کند.

3) داروها : پزشک از داروهای مسکن، آرام‌ کننده عضلات و داروهای ضد التهابی مانند آسپیرین و ایبوپروفن برای کاهش التهاب و آرام کردن عضلات استفاده می‌کند.

4) جراحی : چنانچه این نوع درمان‌ها موثر نبود و علائم همچنان باقی بود، و یا فرد با علائم شدید آسیب عصبی، ضعف عضلانی شدید یا درد ناتوان‌ کننده مواجه شد، پزشک عمل جراحی را توصیه می‌کند. در عمل جراحی، پزشک دنده اول بیمار را به منظور جلوگیری از گسترش آسیب وارده به اعصاب و عروق خونی ناشی از فشردگی موجود و یا قسمتی از عضلات گردنی را برمی‌دارند.

5) استفاده از یخ و گرما : یخ التهاب عضلات آسیب دیده را کاهش می‌دهد. گرما نیز با افزایش گردش خون، به بهتر شدن زخم عضلات کمک می‌کند.

پیشگیری :

بهتر است برای جلوگیری از بروز این مشکل، از انجام یک سری کارها خودداری کنید؛ مثل حرکاتی که بدن را برای طولانی مدت در یک وضعیت ثابت قرار می‌دهد. به عنوان مثال قرار دادن دست‌ها در بالای سر به هنگام استراحت به مرور زمان می‌تواند باعث بروز سندروم خروجی صدری شود.

کاهش وزن نیز در افراد چاق، کمک زیادی به جلوگیری از بروز این مشکل می‌کند.

از خوابیدن روی شکم هم خودداری کنید و از برداشتن اجسام سنگین بپرهیزید.

حرکات نرمشی برای رهایی از گرفتگی

بعضی از حرکات نرمشی از جمله حرکات زیر می‌توانند به رفع گرفتگی کمک کنند. فراموش نکنید با انجام حرکات کششی، عروق خونی و اعصاب از کشش و فشردگی رها می‌شوند.

1) شانه‌ها را به سمت جلو و سپس به عقب برگردانید. سپس شانه‌ها را به عقب و بعد به جای اول یعنی وسط برگردانید. شانه‌ها را بالا و سر جای خود برگردانید.

2) گردن را بر خلاف قسمت آسیب دیده کج کرده و بکشید. در این حالت بازوی آسیب دیده را پایین و به سمت عقب نگه دارید.

3) بازو را به همراه انگشتان به پهلو بکشید و گردن را به سمت دیگر کج کنید و سر را به سمت دیگر بچرخانید. در این حالت، در نقطه آسیب‌دیده، احساس کشش می‌کنید. این حرکات را باید تکرار کنید.

در نهایت چنانچه سندروم خروجی صدری بدون درمان باقی بماند، می‌تواند باعث آسیب دائمی اعصاب شود. بنابراین بهتر است روش‌های پیشگیری و درمان را انجام دهید.

کم شنوایی شغلی

کم شنوایی شغلی آنگاه مطرح می شود که یک یا دو گوش به طور کامل و یا ناقص در اثر اصوات آزار دهنده، در طی اشتغال فرد و یا در نتیجه ی آن دچار اختلال شنوایی شود.

ناشنوایی ها یا کم شنوایی های شغلی ممکن است به علل زیر ایجاد شوند :

الف- صدمات مکانیکی

ب- صدمه به علت صدای زیاد

صدمات مکانیکیممکن است در اثر انفجار، گرمای زیاد یا ضربه خوردن به سر ایجاد شوند که در نتیجه آنها ممکن است بیمار دچار یک یا چند عارضه زیر شود :

ـ شکستگی مجرای استخوانی گوش خارجی

ـ پارگی پرده گوش
ـ گسیختگی استخوانچه ها

ـ صدمه یا انهدام گوش درونی

عارضه های فوق ناشی از ضرب دیدگی ، خون ریزی یا پارگی بافت های نرم حلزون شنوایی یا دستگاه دهلیزی می باشند.

علایم:1) در شکستگی مجرای استخوانی گوش خارجی، خونریزی از گوش مشاهده می شود. کم شنوایی مختصری نیز به علت تجمع لخته خون در مجرا رخ می دهد.

2) در پارگی پرده گوش ،خونریزی از گوش، درد (که ممکن است ابتدا خفیف و سپس شدید تر شود) به اضافه کم شنوایی مختصر یا متوسط وجود خواهند داشت.

3) در گسیختگی استخوانچه ها ممکن است علایم فوق به اضافه کم شنوایی ، که متوسط یا شدید خواهد بود، وجود داشته باشند.

4) در صدمه گوش درونی ، سرگیجه و ناشنوایی یا کم شنوایی شدید دیده می شود. ممکن است سرگیجه با حراکت غیر ارادی چشم، تهوع و استفراغ همراه باشد.

از نظر شنوایی ، موارد 1 و 2 و 3 صدمه دایمی به گوش نمی رسانند و ضایعات هر سه، با عمل جراحی ترمیم می شود و شنوایی به حد طبیعی باز خواهد گشت. اما در صدمه گوش درونی ، در صورتی که جزئی باشد ممکن است شنوایی آسیب مختصری ببیند و کری حسی ـ عصبی به میزان کم یا متوسط عارض شود و در صورتی که صدمه شدید باشد ، احتمال از دست رفتن کامل شنوایی وجود دارد.

در یک شدت معین، صدای زیر به مراتب مضرتر از صدای بم می باشد

صدمه به علت صدای زیاد

این کم شنوایی شامل ضربه صوتی و اختلال شنوایی حاصل از صوت می باشد.

ضربه ی صوتی (Acoustic Trauma) :این عنوان در مواردی به کار می رود که مشکل شنوایی حاصل تماس ناگهانی با انواع بسیار شدید انرژی صوتی باشد.

اختلال شنوایی ناشی از صوت (Noise Induced Hearing Loss) :این عنوان برای نوعی از کم شنوایی به کار می رود که حاصل تاثیر نامطلوب صوت، طی مدت زمان طولانی بر دستگاه شنوایی است و به صورت عارضه ی حسی-عصبی و معمولا پس از سالیان طولانی تماس با صوت نابهنجار ایجاد می شود و معمولا در دو گوش به یک اندازه عارضه ایجاد می کند.

عوامل صوتی که بر کم شنوایی موثرند شامل موارد زیر است:

فرکانس صدا:

در یک شدت معین اصوات با فرکانس زیاد (صداهای زیر) به مراتب مضرتر از اصوات با فرکانس های کم (صدای بم) می باشند.

شدت صدا:

از شدت 90 دسی بل به بالا تمامی سروصداها مضر و خطرناک می باشند. این در حالی است که امروزه در اغلب کشورها 85 دسی بل را حداکثر مجاز سروصدا در کارگاه قبول کرده اند.

مدت زمان سر و صدا:

مدت اثر سر و صدا در صنایع یک عامل اساسی است، چرا که سروصدا به طور دایم در کارگاه وجود دارد و علت اصلی غیرقابل برگشت بودن ناشنوایی های مربوطه، تداوم سر و صدا و مداومت اثر آن است.

اثر تداوم سر و صدا به حدی است که حتی یک صوت خالص با شدت ضعیفی معادل 50 دسی بل، اگر مدت زیادی روی گوش اثر کند، باعث ناشنوایی بعضی فرکانس ها می گردد.

نحوه تداوم صدا :

با فرکانس و شدت برابر، یک صدای مداوم و یکنواخت کم خطرتر از یک صدای منقطع و غیر یکنواخت می باشد.

محافظت از چشم ها در محیط کار

تقریبا 70 درصد از حوادث چشمی در محیط کار، ناشی از پراکنده شدن و پرتاب اشیا و یا جرقه های موثر به سمت چشم می باشند. حوادث چشمی در هر شغلی ممکن است رخ دهد، ولی آمار نشان داده است که بیشتر از 40 درصد صدمات، در میان کارگران محیط های صنعتی مثل جوشکارها، مکانیک ها، تعمیرکاران، نجاران و لوله کش ها بوده است.

چگونه می توان از صدمات چشمی جلوگیری کرد؟

* استفاده از محافظ چشمی مناسب: کارفرمایان بایستی برای کارگران محافظ چشمی مناسب تهیه کنند. پوشش چشمی بایستی با نوع خطرات متناسب باشد، برای مثال گاهی کارگر محافظ چشمی می پوشد، ولی مواد شیمیایی از زیر و یا اطراف آن به چشم برخورد کرده و باعث آسیب چشمی می شوند. لذا باید گفت بهترین حفاظ چشمی، حفاظی است که کل صورت را می پوشاند.

* آموزش کافی به کارگران: کارفرمایان غیر از تهیه حفاظ چشمی ، باید به کارگران آموزش دهند که کجا و چگونه از این حفاظ استفاده کنند تا دچار حادثه نشوند. آمار نشان داده است اغلب کارگرانی که در حین کار دچار آسیب شده اند، معتقد بوده اند که نیازی به استفاده از حفاظ چشمی در آن زمان نبوده است.

* نگهداری مناسب: دستگاه های حفاظتی چشم بایستی به طور مناسب نگهداری شوند. خراشیدگی و کثیفی دستگاه، بینایی فرد را کاهش می دهد. تشعشع و خیرگی به ایجاد حوادث چشمی کمک می کند.

به عنوان نمونه راه جلوگیری از حوادث چشمی در حرفه موتورسواری مثل پیک موتوری ها را برای شما بیان می کنیم.

موتورسواران برای حفظ سلامت چشمان خود باید از عینک‌ های مخصوص موتور‌سواری استفاده کنند.

آلودگی ‌ها، ذرات گرد و غبار و سُرب معلق در هوا بر روی قسمت‌ های مختلف پلک، مُژه و صورت فرد موتورسوار نشسته و همین امر موجب آلودگی چشم می ‌شود.

هر اندازه که موتور‌سوار با سرعت زیادتری حرکت ‌کند، آلودگی‌ های معلق در هوا با شدت بیشتری به صورت و به خصوص به چشم فرد برخورد می کند.

سوزش، خارش، ریزش اشک، قرمزی و تحریکات زیر چشم از علائم آلودگی چشم در موتور‌سواران هستند.

فرد با مشاهده ی این علائم باید برای درمان به پزشک مراجعه کند. همچنین در صورت عدم اقدام به درمان در اسرع وقت، تغییراتی در سیستم اشکی و پوست پلک که لایه ی محافظ چشم است، ایجاد می‌ شود.

موتورسواران برای حفظ سلامتی چشمان خود باید از عینک ‌های مخصوص موتور‌سواری و آفتابی استفاده کنند، همچنین در قسمت جلوی موتور خود محافظی از جنس تلق نصب کنند

اکثر موتورسواران چشم‌ های خود را در حین رانندگی و بعد از آن می ‌مالند. این اقدام به دلیل وجود ذرات آلوده معلق در هوا است که بر اثر سرعت زیاد با شدت بیشتری با چشم برخورد کرده و همین عامل موجب خارش و سوزش چشم‌ می‌ شود.

به دلیل آلودگی دست، موتورسوار نباید چشمانش را بمالد، زیرا این امر موجب ورود آلودگی بیشتر به چشم می ‌شود.

موتورسواران باید این عینک های مخصوص را از عینک ‌فروشی‌ های معتبر تهیه کنند. همچنین پس از انجام فعالیت ‌های روزانه ی خود با موتور، صورت خود را با آب و صابون بشویند تا گرد و غبار و آلودگی‌ ایجاد شده بر روی پوست، پلک و مژه از بین برود.

بیماری های پوستی ناشی از مشاغل مختلف

"بیماری های پوستی ناشی از شغل"، شاید این عنوان برایتان کمی عجیب به نظر برسد، ولی کاملا واقعیت دارد. شغل های مختلفی هستند که می توانند بر پوست ما تاثیر بگذارند و آن را دچار مشکل کنند. این نوشته، شما را با برخی از مهم ترین عوارض پوستی مشاغل آشنا می کند.

شغل و نور آفتاب

افرادی که بنا به مقتضیات شغلی، زیاد در معرض نور آفتابسرطان پوست هستند، چون بیشتر سرطان های پوست به واسطه زیاد قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می شوند. کشاورزان، دامداران، کارگران ساختمانی، آسفالت کاران، رفتگران شهرداری، رانندگان وسایط نقلیه عمومی، پلیس های راهنمایی و رانندگی ، ملوانان و کارگران کشتی و ... مجبورند ساعت های طولانی در معرض نور خورشید باشند و این برای پوست آنها زیان آور است. هستند، سردسته بیماران مبتلا به

سم پاشان در سمپاشی درختان از ماده شیمیایی ای استفاده می کنند که در مقابل نور آفتاب ممکن است باعث حساسیت شود و کافی است که آفتاب زیاد به شخص بتابد تا این فعالیت آغاز شده و این واکنش غیرطبیعی به وجود بیاید و چون بیمار شغلش طوری است که باید دایما در معرض نور آفتاب باشد، ممکن است مشکلش روزبه روز بدتر و وخیم تر شود و بعد از مدتی کار کردن دچار معضلاتی شود.

شغل و گرماکار کردن درمحیط های گرم هم می تواند مشکل های پوستی ایجاد کند. مهم ترین مشکل پوستی در محیط های گرم، عرق جوش است. عرق جوش، ضایعه ای پوستی به دلیل تعریق بیش از حد است. این بیماری را در افرادی که پوست حساس دارند، بیشتر می بینیم. نانواها، کارگران کوره و کارگران معدن باید تدابیری بیندیشند تا زیاد عرق نکنند یا محیط کارشان را به نحوی خنک کنند که این مشکل ایجاد نشود، زیرا وقتی عرق جوش ایجاد شد، درمان صرفا به صورت علامتی خواهد بود و بهترین درمان، دور شدن از محیط است.

شغل و سوختگیبعضی از افراد به روش های مختلف در محیط کارشان دچار سوختگی می شوند، مثل کسانی که با مواد محترقه کار می کنند و هر لحظه امکان آتش گرفتن آنها وجود دارد، کسانی که با انواع اسیدها کار می کنند، آتش نشان ها که دایما با آتش سروکار دارند، افرادی که با مواد شیمیایی کار می کنند و دچار سوختگی های شیمیایی می شوند که عوارض خاص خودش را دارد. این سوختگی ها ممکن است بسیار شدید بوده و در مواردی حتی به مرگ منجر شود.

مهم‌ترین ‌بیماری‌ پوستی ناشی از شغل، حساسیت به آلرژن‌ها و مواد حساسیت زا است. اگزمای تماسی یکی از مهم‌‌ترین این بیماری‌ها است که می‌تواند به دو صورت باشد : تحریکی و آلرژیک

شغل و سرما
افرادی هم هستند که شغلشان در محیط های سرد است؛ مثل افرادی که در سردخانه ها یا در کوهستان و پیست های اسکی کار می کنند و در مواجهه با سرما دچار مشکل می شوند. این افراد به دلیل ایجاد پروتئین های غیرطبیعی در سرم خونشان، نسبت به سرما حساسیت دارند، نه به دلیل اینکه صرفا شغلشان در مواجه با سرما است. این افراد دچار زخم های خیلی شدید و عوارض ناتوان کننده ای می شوند که زندگی طبیعی آنها را مختل می کند و لازم است که فرد حتما شغلش را عوض کند.

شغل و حساسیت پوستیمهم‌ترین ‌بیماری‌ پوستی ناشی از شغل، حساسیت به آلرژن‌ها و مواد حساس‌کننده است. بسیاری از مواد همچون چسب های صنعتی، اسانس های مختلف، عطر، ادکلن و خیلی از مواد آلرژی زای دیگر می توانند به تناسب شغل فرد، حساسیت و ضایعات پوستی برای او ایجاد کنند. همچنین فرآورده های نفتی می توانند برای شاغلان در پمپ های بنزین، پالایشگاه ها و تعمیرکاران اتومبیل و دیگر وسایط نقلیه که با گازوییل، نفت، بنزین، روغن های صنعتی، گریس و مواد مختلف سرکار دارند، ضایعه های پوستی ایجاد کنند.

اگزمای تماسی یکی از مهم‌‌ترین این بیماری‌ها است که می‌تواند به دو صورت باشد : تحریکی و آلرژیک.

در اگزمای تحریکی، سیستم ایمنی فرد حساس نمی‌شود و در هر فردی ممکن است ایجاد شود، مثل مواد اسیدی و قلیایی که در مشاغل مختلف با پوست در تماس‌اند و اگزما فقط در ناحیه تماس پوست با آن ماده ایجاد می‌شود. ساده‌ترین نوع این بیماری، اگزمای دست زنان خانه‌دار است که دایما با مواد پاک‌کننده و شوینده سروکار دارند. برای درمان باید افراد مبتلا، تماس‌شان را با مواد تحریک‌کننده و شوینده کاهش دهند و از دستکش‌های مخصوص استفاده کنند.

در اگزمای آلرژیک، سیستم ایمنی فرد دخیل است و اگزما در هر ناحیه‌ای از پوست ایجاد می شود و فقط مربوط به ناحیه تماس نیست. در این بیماری، فرد نسبت به یک ماده به‌خصوص، دچار آلرژی می‌شود. این آلرژی سال‌ها طول می‌کشد تا به وجود بیاید، یعنی شخص سالیان سال با ماده‌ای که نسبت به آن حساسیت دارد، کار کرده و مشکلی هم نداشته است، اما به یکباره سیستم ایمنی بدن او به حساسیت کامل می‌رسد و نسبت به آن ماده واکنش نشان می‌دهد. از این به بعد، هر بار که فرد با آن ماده ی خاص سروکار داشته باشد و با آن تماس پیدا کند، دچار اگزما می‌شود، مانند افرادی که به فلزات و بدلیجات فلزی حساسیت نشان می‌دهند.

افراد حساسی که با سولفات نیکل یا موادی که حاوی نیکل است مانند سیمان ـ که البته ماده اصلی به کار رفته در سیمان کرومات است ـ آجر، گچ، سرامیک و به‌طور کلی مصالح ساختمانی کار می‌کنند، نیز دچار این مشکل می‌شوند. مثلا بنا یا کارگر ساختمانی که به تناسب شغلش با این مواد سروکار دارد و بعد از مدت‌ها دچار این عارضه می‌شود ، وقتی به پزشک مراجعه می کند و به او گفته می شود مشکل شما به دلیل حساسیت به سیمان است قبول نمی‌کند و می‌گوید من 40 سال است که با سیمان کار می‌کنم و تا به حال مشکلی نداشته‌ام!

افرادی هم که با مواد رادیواکتیو سروکار دارند، باید به شدت نکات ایمنی را رعایت کنند، زیرا حساسیت و درماتیتی که ناشی از مواد رادیواکتیو است، زخم هایی را در پوست به وجود می آورد که بهبودی آنها بسیار مشکل است.

شغل و عوامل میکروبیدر بعضی از مشاغل، افراد در مواجهه با عوامل میکروبی و قارچی هستند و در اثر آنها دچار ناراحتی های پوستی می شوند، مانند کسانی که در استخرها کار می کنند، ماهیگیران، شالیکاران و تمامی کسانی که شغلشان در محیط های مرطوب است.

برخی میکروب ها در کسانی که با ماهی سروکار دارند، یا افرادی که با آکواریوم کار می کنند، می توانند عوارض پوستی ایجاد کنند و در نتیجه این افراد باید از دستکش ها و پوشش های مخصوص استفاده کنند.

گاهی ممکن است فرد از قبل بیماری زمینه ای داشته باشد و به تناسب شغلش در معرض آلودگی های زیادی باشد. این امر ممکن است واکنش های بدی در پوست او ایجاد کند، مانند فردی که بیماری دیابت دارد و در محیط آلوده به انواع قارچ ها و میکروب ها کار می کند. اگر شغلش کمی خشن هم باشد و جراحت هایی در پوست او ایجاد شود، مشکل های زیادی برای بیمار به وجود خواهد آورد.

تأثیر ابزارآلات شغلی بر پوستبرخی از ناراحتی های پوستی ناشی از شغل، به دلیل استفاده از ابراز مخصوص آن شغل است؛ مانند آرایشگرها که در تماس زیاد با آب، رطوبت و همچنین در تماس با مواد شیمیایی هستند و هنگام اصلاح، خرده های مو بین انگشتان شان جمع می شود و سبب مشکل های پوستی می شود. طرز نگه داشتن قیچی نیز ممکن است سبب ایجاد تاول در انگشتان آنها شود.

همین طور نوازندگان سازهای بادی دچار مشکل های پوستی در ناحیه لب می شوند یا نوازنده های ویولن که در ناحیه چانه دچار ضخامت پوست و پینه می شوند. نجارها، آهنگران و مکانیک ها نیز که دایم ابزار خاصی را در دست دارند و با آن کار می کنند، دچار پینه های مختلف یا میخچه در قسمت های مختلف دست یا پایشان می شوند. حتی فشار ناشی از کفش های صنعتی و کفش های ایمنی هم این مشکل ها را ایجاد خواهند کرد.

افرادی که زیاد تایپ می کنند، یا پیانو می زنند و انگشتان شان حرکات زیادی دارد، یا افرادی که از مته ها و چکش های پنوماتیک استفاده می کنند، رگ های دستشان دچار مشکل شده و دچار عوارض پوستی می گردند.

جلوگیری از صدمات اسکلتی-عضلانی ناشی از کار

اختلالات اسکلتی عضلانی به علت شرایط نامناسب در محیط کار بروز می کند. یکی از علل ایجاد این مشکل وسایلی است که افراد در محل کار از آن استفاده می کنند که حتما باید استاندارد باشند. عامل دیگر احساس امنیت و آرامشی است که فرد باید در محیط کار داشته باشد تا دچار این گونه اختلالات نشود.

«انجام کار در وضعیت بدنی مناسب، قابلیت تنظیم و تغییر وضعیت بدن در طول شیفت کاری، استفاده از صندلی‌های مناسب مطابق با اصول ارگونومی ، در دسترس بودن ابزار کار، کاهش کارهای تکراری و توجه به خستگی بدن حین کار مهم‌ترین راهکارهای مقابله با صدمات اسکلتی و عضلانی هستند.

36 درصد شاغلین کشور در حین کار از وضعیت بدنی نامناسب برخوردارند. به این ترتیب در آینده ای نزدیک، شاغلین بیشتری در معرض ناراحتی‌های اسکلتی و عضلانی ناشی از کار قرار می‌گیرند.

بر پایه مطالعه ملی، بار بیماری و عوامل خطرزا در ایران که در سال 2004 توسط اداره برنامه‌های سلامت مرکز توسعه شبکه وزارت بهداشت صورت گرفت، کمردرد، آرتروز زانو و سایر اختلالات اسکلتی - عضلانی ناشی از کار مهم‌ترین بیماری‌های کشور پس از بیماری‌های قلبی و عروقی شناخته شدند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد بعد از بیماری‌های قلبی عروقی، کمردرد عامل ناتوانی در افراد 45 سال به بالا در بین زنان و مردان است.

همچنین سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است 37 درصد کمردردها از عوامل خطرزای شغلی نشات می‌گیرند که جایگاه اول را در بین بیماری‌ها و مخاطرات ناشی از کار، به خود اختصاص داده است.

گفتنی است، بالا بودن آمار این گونه عوارض در سطح بین‌المللی، سازمان جهانی بهداشت (WHO)‌ را بر آن داشت تا دهه اول هزاره سوم را به نام دهه مبارزه با عوارض اسکلتی عضلانی به عنوان "اپیدمی خاموش" نام گذاری کند. »

دکتر سیدجلیل میرمحمدی میبدی، متخصص طب کار و بیماری های شغلی در زیر نکاتی را بیان کرده است که می تواند اختلالات اسکلتی - عضلانی مربوط به شغل را کاهش دهد.

اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار چگونه به وجود می آید؟اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار نوعی بیماری شغلی به حساب می آید. این گونه اختلالات معمولا به علت قرار گرفتن بدن در وضعیت نامطلوب هنگام کار کردن یا استفاده از میز و صندلی نامناسب و غیراستاندارد تشدید می شود. زمانی که از صندلی نامتناسب با ابعاد بدن (غیرارگونومیک) استفاده شود، اختلالات افزایش پیدا خواهند کرد.

صندلی استاندارد در محیط کار باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟یکی از اجزای مهم صندلی، دستگیره ای است که قابلیت تنظیم ارتفاع را انجام می دهد. همچنین باید سطح نشیمن صندلی استاندارد، گود و لبه آن گرد باشد. زمانی که فرد روی صندلی می نشیند، باید از اطراف ران ها تا دسته صندلی 5/2 سانتی متر فاصله باقی مانده باشد و ارتفاع صندلی باید در اندازه ای تنظیم شود که لبه نشیمنگاه با عضله ران تماس پیدا نکند و مانع خون رسانی به ساق پا نشود، چون این موضوع باعث خواب رفتگی و خستگی در عضلات پا می شود. پشتی صندلی باید قوس کمر را هنگام نشستن پر کند و قسمت بالای آن رو به بیرون باشد تا کتف ها در جای مناسبی قرار بگیرند. صندلی استاندارد، پنج پایه و چرخ دار است. پوشش روی صندلی باید از پارچه باشد تا ایجاد گرما و سرما نکند.

بهترین ارتفاع صندلی، ارتفاعی است که وقتی فرد روی آن می نشیند و به پشتی آن تکیه می دهد، کف پاها روی زمین قرار بگیرد تا نیازی به استفاده از زیر پایی نباشد. هنگام نشستن روی صندلی زاویه بدن و ران پا باید بین 90 تا 110 درجه، زاویه ران و ساق پا 90 تا 100 درجه و زاویه ساق پا و خود پا 90 درجه باشد

با چه اقداماتی در محیط کار می توان از بروز اختلالات اسکلتی عضلانی پیشگیری کرد؟افرادی که شرایط فعالیت آن ها به گونه ای است که معمولا نشسته کار می کنند، باید به ازای هر یک ساعت کار، مدت 10 دقیقه به صورت ایستاده استراحت کنند و دو تا سه دقیقه از 10 دقیقه استراحت خود را به نرمش های بسیار ساده اختصاص دهند. افرادی که فعالیت کاری آنها به صورت ایستاده است نیز باید به ازای هر یک ساعت کار، 10 دقیقه بنشینند.

این نرمش ها بهتر است در کدام یک از قسمت های بدن و به چه صورت انجام شوند؟از آنجایی که معمولا اکثر فعالیت های روزانه با دست، گردن، عضلات پشت و پاها انجام می شوند، فرد باید بین دو تا سه دقیقه عضلات اندام های ذکر شده را شل کرده و استراحت دهد تا خستگی آن ها رفع شود.

این نوع اختلالات معمولا میان زنان شایع تر است یا مردان؟بستگی به نوع شغل دارد، یک نگاه کلی به این معضل نشان می دهد دردهای اسکلتی عضلانی به دلیل انجام کارهای سخت در مردان شایع تر است، اما زنانی که در بعضی مشاغل مانند مونتاژ، حروفچینی، کار با کامپیوتر و نوشتن مداوم فعالیت دارند، از این مشکل مستثنی نیستند.

نوشتن مداوم و فعالیت زیاد با دست چقدر در ایجاد اختلالات اسکلتی عضلانی نقش دارد؟معمولا افرادی که شغل هایی مانند حروفچینی، مونتاژکاری، قطعه کاری، نویسندگی، آرایشگری و... دارند، بیشتر در معرض خطر هستند. این افراد به دلیل این که در حالت های ایستاده و نشسته مجبور هستند، وضعیت ثابت و محدود کننده ای را هنگام فعالیت برای بدن خود داشته باشند، اختلالات اسکلتی عضلانی مشکل عمده ای برای آنها خواهد بود.

ایستادن های طولانی مدت روی دو پا، بالا بردن دست ها برای مدت زمان زیاد، خم و راست شدن مچ دست یا نشستن طولانی مدت و نوشتن مداوم، ایجاد مشکل خواهد کرد.

آیا راه حلی وجود دارد؟افرادی که به صورت طولانی مدت مجبور به ایستادن هستند، باید از ایستادن روی دو پای خود خودداری کنند، این افراد می توانند یک پای خود را روی زمین و پای دیگر خود را روی شیئی مانند زیرپایی، چند سانتی متر بالاتر از پای دیگر به حالت بالا رفتن از پله قرار دهند و هر 10 دقیقه جای پاهای خود را با هم عوض کنند. معضل بعدی دردهایی است که در کمر و بند شانه ها به دلیل استفاده زیاد از دست به وجود می آید. برای استراحت دست ها از نرمش های ساده ای که مربوط به شانه ها می شود، می توان استفاده کرد. معمولا کسانی که از مچ دست های خود استفاده می کنند و حرکت های تکراری مداومی در این ناحیه از دست خود دارند، به علت التهاب عصب «مدین» دچار گزگز و خواب رفتگی در کف دست می شوند. این افراد نیز می توانند هنگام استراحت از مچ بند هایی قوی که مانع از چپ و راست شدن مچ دست می شود، استفاده کنند.

آیا عوامل دیگر مانند استرس می تواند عاملی برای ایجاد اختلالات عضلانی باشد؟استرس در کار، اختلالات شغلی را افزایش می دهد. عواملی مانند نور کم، صدای زیاد، حجم زیاد کار، احساس نا امنی، ابهام در نقش کاری فرد، یکنواختی کار و شیفت کاری و مشاغلی که لحظه ها در آن نقش دارد، مانند خبرنگاری و کارکردن در برج های مراقبت فرودگاه استرس را زیاد می کنند و از لحاظ علمی به اثبات رسیده است که استرس، ارتباط مستقیمی با افزایش اختلالات اسکلتی عضلانی دارد.

راه پیشگیری از این نوع اختلال چگونه است؟موارد استرس زا باید رفع شود، با کنترل مهندسی و اداری، سرو صدا را کاهش داده و حجم بالای کار را باید با افزایش مدت زمان انجام آن فعالیت کاهش داد.
گوش کردن به موسیقی ملایم در محیط کار و توجیه افراد در مورد شغل شان می تواند عوامل استرس زا را کاهش دهد.

در شغل هایی که فرد ناچار است دائم از پله بالا و پایین برود، با چه مشکلاتی روبه رو خواهد شد و در این مورد چه باید کرد؟معمولا بالا رفتن از پله را به این افراد توصیه می کنیم، اما پایین آمدن از پله ها می تواند باعث فشار و ضربه مکرر به دیسک بین مهره ای و غضروف های مفاصل پا شود و در مدت زمان طولانی باعث ایجاد آسیب و دردهای اسکلتی عضلانی در کمر و همچنین زانو خواهد شد. به همین دلیل توصیه می شود هنگام پایین آمدن از پله ها آهسته حرکت کرد یا از آسانسور استفاده نمود.

برای افرادی که مجبور به حمل بار یا وسیله از پله ها هستند چه توصیه هایی دارید؟افرادی که در صنایع و اداراتی فعالیت دارند که مجبور به حمل بار هستند، تا جایی که امکان دارد باید از چرخ دستی استفاده کنند. در غیر این صورت می توانند بار را دو نفره حمل کنند اما اگر شرایط به گونه ای بود که فرد باید به تنهایی بار مورد نظر را حمل یا بلند کند، باید تا حد امکان هنگام حمل بار، بار را به سطح بدن نزدیک نگه دارد، همچنین حتی المقدور باید بار را از یک سطح بلند به ارتفاع 75 سانتیمتر از سطح زمین بلند کند و در حالت نشسته به گونه ای که کمر به صورت قائم قرار دارد، بار را از زمین بردارد.

اگر حجم بار به اندازه ای باشد که نتواند به حالت نشسته آن را بلند کند، بهتر است در حالت ایستاده و با خم شدن کمر آن بار را بلند کند؟به هر صورت در بهترین شرایط نباید بار بیش از 15 کیلوگرم را بلند یا حمل کرد.

آیا عوارض ناشی از ضربات شدید هنگام حمل و نقل بار یا وسیله، قابل درمان است؟عوارضی که از ضربات شدید به وجود نیامده باشند، قطعا درمان خاص خود را دارند، اما اگر اصابت یک ضربه شدید به ستون مهره ها فرد را دچار آسیب کند، باید به متخصص مربوط مراجعه کرد تا درمان مورد نظر صورت گیرد. در بعضی از اختلالات استفاده از نرمش های اصلاحی که بستگی به نوع آسیب دارد و استفاده از اسپلینت ها (مچ بند) که نوعی ثابت کننده برای مفاصل تحت درمان است، در افرادی که اختلالات بسیار شدید است می تواند کمک کننده باشد و در نهایت اگر هیچ کدام از راهکارها مؤثر نبودند از عمل جراحی برای درمان استفاده می شود.

بیماری های ریوی ناشی از کار

آسم شغلی و بیماری های ریوی مانند آزبستوزیس و سیلیکوزیس نمونه های شایعی از بیماری های ریوی ناشی از کار هستند که باید با آموزش بهداشت حرفه ‌ای، کارگران را از آن ها مصون نگاه داشت.

 اختلالات اسکلتی عضلانی، ضایعات پوستی و بیماری های ریوی شایع ترین بیماری های شغلی در کشور به شمار می روند.

کمر درد، درماتیت های پوستی، آسم شغلی و بیماری های ریوی مانند آزبستوزیس و سیلیکوزیس نمونه های شایعی از هر یک از این بیماری ها محسوب می شوند.

وی افزود: تقریبا همه این بیماری ها که می توانند ناشی از نوع شغل، نامناسب بودن محیط کار یا به علت تهویه نشدن آلاینده هایی در فضای صنعت باشند، قابل پیشگیری هستند و در صورت تشخیص زودهنگام می توان از پیشرفت آن ها و رسیدن به مرحله درمان ناپذیر بودن، جلوگیری کرد.

دکتر بابایی همچنین به کارگران و کسانی که در مراکز صنعتی و کارگاهی مشغول به کار هستند توصیه کرد؛‌ با پزشکان مستقر در درمانگاه ها یا مدیریت پیشگیری و درمان محل کار خود در گزارش دهی علائم و پی گیری بیماری های خود همکاری کنند و در صورت بروز هرگونه نشانه ای جدید مانند دردهای اندام، علائم پوستی، خستگی مفرط، بی حوصلگی و اختلالات خواب به این نکته فکر کنند که ممکن است با اشتغال شان در ارتباط باشد و برای درمان به موقع آن اقدام کنند.

آسم شغلی

دستگاه تنفسی یکی از نقاطی است که در معرض آسیب ‌های شدید ناشی از محیط کار ناسالم قرار دارد. در دنیا حدود 20 تا 30 درصد مردان (15-64 ساله) در طول زندگی کاری خود در معرض آسم و سرطان ‌های ریوی هستند که شایع‌ ترین سرطان شغلی محسوب می ‌شود.

تنفس دایمی ذرات معلق موجود در محیط‌ های بسته که اکثرا در فضای کارخانه‌ ها رخ می ‌دهد، دومین علت بروز بیماری ‌های تنفسی است.

براساس تعریفی که Bernstein و همکارانش در سال 1993 ارائه کردند، آسم شغلی به نوعی از بیماری اطلاق می ‌شود که در اثر مواجهه با وضعیت های خاص یا عوامل معین مرتبط با محیط های کاری، محدودیت تغییرپذیر جریان هوا یا افزایش حساسیت مجاری هوایی، وجود داشته باشد ولی این موضوع در خارج از محیط کار، صدق نکند.

آسم شغلی شامل ایجاد علائم ریوی به دنبال استنشاق گازها، آلاینده ها و نیز کلیه مواد صنعتی که در محیط کار وجود دارد، می باشد. بدین صورت که فرد از قبل هیچ مشکلی نداشته ولی ناگهان در محیط کار دچار حمله آسم می گردد.

در همین زمینه رییس انجمن آسم و آلرژی ایران گفت: "آسم شغلی" در کشورهای صنعتی و در کشورهای در حال توسعه شایع ترین بیماری شغلی تنفسی به حساب می ‌آید.

آسم شغلی در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

به طور کلی بیش از 300 عامل شغلی مختلف طبیعی و شیمیایی وجود دارد که باعث به وجود آمدن آسم شغلی می‌ شوند.

دکتر معین گفت: آسم نانوایان، آسم کشاورزان، آسم صنایع، آسم مواد شیمیایی پاک کننده ،آسم صنایع نساجی و آسم صنایع غذایی از شایع ترین انواع آسم شغلی در ایران هستند.

وی با بیان این که ضروری است به شیوع، بیماری زایی و میزان مرگ و میر ناشی از آسم شغلی در ایران توجه بیشتری شود افزود: عدم توجه به این نوع آسم خسارت‌ های اقتصادی زیادی را به دنبال داشته است.

شیوع:

شیوع آسم در صنایع مختلف متفاوت است. هر چند آمار دقیقی نمی توان ذکر کرد ولی تا 15 در صد موارد آسم به عوامل شغلی مربوط می گردد.

علل: در صنایع شوینده، استنشاق یکی از آنزیم های خاص برای تهیه پودرهای شوینده، منجر به ایجاد علائم تنفسی در 25 درصد از کارگران مشاغل در آن قسمت می شود. همچنین حدود 5 درصد از کارگرانی که در آزمایشگاه های حیوانات و یا کارخانجات تهیه دستکش لاتکس کار می کنند به آسم شغلی مبتلا می شوند. ایزوسیانات ها مواد شیمیایی هستند که در بسیاری از کارخانجات مصرف دارند. از جمله کارخانجات تهیه رنگ های اسپری، مواد پلاستیکی، کائوچو و فوم ممکن است حاوی این مواد شیمیایی باشند.

علائم:

علائم بیماری همان علائم آسم می باشد مثل خس خس سینه، کوتاهی تنفس، احساس تنگی در قفسه سینه، عدم تحمل ورزش، فعالیت ها و سرفه می باشد. آبریزش بینی، احتقان بینی و تحریکات چشمی نیز می توانند ظاهر شوند. حتی تا مدت ها پس از قطع تماس با ماده محرک علائم ادامه می یابد.

به طور شایع علائم در طی ایام کاری پیشرفت می کند و در زمان تعطیلات کاری فروکش می کند ولی مجدداً این سیکل با شروع کار ادامه می یابد. در بسیاری موارد یک تاریخچه مثبت مشخص یا خانوادگی از آلرژی، فرد را بیشتر مستعد به آسم شغلی می نماید ولی در عین حال،‌ در بعضی از افراد هیچ گونه تاریخچه مثبت قبلی آسم وجود ندارد.

پیشگیری:

تماس با ماده آلرژن باید قطع گردد. مثلاً یک کارگر در قسمت های دیگری به کار مشغول گردد و یا محیط کار را از آلاینده ها پاک کرد.

آزبستوزیس

یکی دیگر از بیماری ‌های ریوی ناشی از کار آزبستوز است. این بیماری به علت استنشاق گرد و غبار پنبه نسوز به ‌وجود می‌ آید. آزبست یا پنبه کوهی درون سنگ‌ های سخت در اعماق زمین وجود دارد و دارای رشته و فیبر‌های بلندی است.

این رشته‌ ها در برابر حرارت، مقاومت زیاد و قابلیت هدایت الکتریکی بسیار کمی‌ دارند، از این رو در صنایع بسیاری به کار می ‌روند. مشکلات ریوی، سرطان‌ ریه، سرطان‌ حنجره و احتمالاً برخی سرطان‌ های مربوط به دستگاه گوارش از عوارض مواجهه افراد با این ماده است.

این بیماری درمان خاصی ندارد و تنها درمان آن از نوع حمایتی مانند اکسیژن درمانی و درمان برخی عوارض آن است. درمان اصلی پیشگیری از بیماری است.

استفاده از ماسک تنفسی نیز می ‌تواند به جلوگیری از نفوذ الیاف آزبست به ریه افراد جلوگیری کند.

همچنین برای جلوگیری از انتقال گردوغبار آزبست به بیرون از محل کار، نباید به افراد اجازه داده شود بدون لباس کار، کار کنند و همچنین لباس کار خود را نباید به منزل ببرند و لازم است در محیط کار شسته شوند.

سیلیکوزیس 

بیماری سیلیکوزیس یکی از قدیمی ترین بیماری های ریوی شغلی است که هنوز با وجود افزایش فن آوری های جدید در عرصه تولید و صنعت سالیانه هزاران نفر را در سراسر جهان به کام مرگ می کشد.

سیلیکوزیس یکی از شایع ترین پنوموکونیوز های شغلی و غیر قابل درمان است که در اثر استنشاق ذرات گرد و غبار حاوی کریستال های آزاد سیلیس، ایجاد می شود. سیلیس فراوان ترین ماده موجود در پوسته زمین است که به طور وسیع در شن و گرانیت و سنگ های معدنی یافت می شود.

در طول عملیاتی که سنگ و شن و بتون و بعضی از سنگهای معدنی شکسته و خرد می شوند  گرد و غبار سیلیس آزاد می شود. کار در معادن رو باز و زیر زمینی، سنگ بری و سنگ تراشی  و عملیات ساختمانی و راه سازی، تولید سیمان و کاشی و سرامیک ، تونل سازی، ریخته گری، تولید شیشه، رنگ و سفالگری، تولید ظروف سفالی و عملیات شن زنی sand blasting 0 از مشاغل مهمی هستند که در آن ها شاغلین در  مواجهه با سیلیس کریستالی قرار دارند. سایر بیماری های ناشی از مواجهه با سیلیس عبارتند از برونشیت مزمن ،آمفیزم ،TB ، نفروپاتی و سرطان ریه.

نکته اساسی درپیشگیری ازسیلیکوزیس، ممانعت از آلودگی محیط کار به گردوغبار سیلیس آزاد می باشد.

به طور کلی می توان اصول پیشگیری از بیماری ها را چنین خلاصه کرد:

1- جانشینی مواد مضر به وسیله موادی که خطر کمتری دارند.

2- کاهش یا کنترل گردوغبار

3- حفاظت فردی در کارگران

4- آزمایشات واقدامات پزشکی