سلامتی تان را پشت رایانه حفظ کنید

استفاده نادرست و بیش از حد از رایانه برای اجزای مختلف بدن مضر است. خشکی و خستگی چشم، دردهای عضلانی، درد مچ دست ، درد شانه و بازوها ، درد گردن، کمردرد و خمیدگی پشت از عوارض کار زیاد و طولانی مدت و نادرست با رایانه است.

اگر بیش از دو ساعت در روز از رایانه استفاده ‌کنید، احتمال دارد که به «سندرم بینایی رایانه‌ای» مبتلا شوید.

دکتر جنیفر آشتون، پژوهشگر و متخصص کانادایی در این باره می گوید:

"سندرم بینایی رایانه‌ای یا «CVS» شامل علائمی است که در پی استفاده طولانی مدت از رایانه و ابزار الکترونیکی دستی، در طول روز و به طور مکرر بروز می‌کنند.

‌مهم ترین علائم این سندرم عبارتند از خستگی چشم، خشکی و تحریک پذیری چشم، خستگی عمومی بدن و سردردهای مکرر.

دکتر آشتون برای بهبود و کاهش خستگی چشمی در مبتلایان به این سندرم توصیه می‌کند کسانی که ساعات طولانی جلوی رایانه می‌نشینند، باید مدام پلک بزنند. با این کار اشک در چشم جریان پیدا می‌کند و نه تنها از خشکی چشم جلوگیری می‌کند، بلکه به طور طبیعی خاصیت درمانی دارد. کاربران باید پس از هر 10 دقیقه استفاده از رایانه، پلک‌های خود را به هم بزنند.

دیگر این که بعد از هر 20 دقیقه کار با کامپیوتر، 20 ثانیه به نقطه‌ای در مسافت 6 متری خیره شوند تا چشم ها استراحت کنند.

نکته سوم اطمینان از وجود نور مناسب در محیط است. بهتر است نور مناسب از بالای سر و در محدوده میز کار بتابد و نباید به خود فرد بتابد. همچنین باید صفحه مانیتور را طوری قرار داد که نور پنجره یا چراغ در آن منعکس نشود.

در پایان نیز تاکید می‌شود که موقعیت مناسب قرار دادن مانیتور، 15 تا 20 درجه پایین‌تر از سطح چشم هاست که 50 تا 70 سانتیمتر هم باید از چشم‌ها فاصله داشته باشد. "
کاربران رایانه، ساعد، دست‌، بازو، پشت و گردن خود را در یک حالت ثابت قرار می‌دهند و این عمل موجب وارد شدن فشار زیاد در مدت زمان طولانی روی ماهیچه‌ها و تاندون‌های فرد می‌شود و در نهایت می‌تواند به مشکلات عضلانی و مفصلی منجر شود.

وجود نور کافی و مناسب ، استفاده از میز مخصوص که دارای عرض و ارتفاع استاندارد باشد، استفاده از صندلی مخصوص رایانه که ارتفاع آن طوری تنظیم شود که ستون فقرات کاربر را آزار ندهد و استفاده از زیرپایی برای جلوگیری از بی‌حسی پا می تواند در پیشگیری از مشکلات جسمی ناشی از رایانه موثر باشد

توصیه های سلامتی پشت رایانه :* به صورت صحیح پشت یک میز کار خود بنشینید. کمر خود را صاف کرده، شانه ها را به عقب برده، قسمت فوقانی صفحه نمایشگر باید با چشمان شما در یک راستا قرار گیرد.

* وقتی مشغول تایپ کردن هستید، بدن خود را در یک وضعیت متعادل و مناسب نگه دارید. مچ دستان شما باید اندکی از آرنج شما پایین تر باشد. این عمل از ابتلا به نوعی سدرم در مچ دست (سندروم تونل کارپال) شما جلوگیری می کند. پاهایتان را از زانو خم کنید، طوری که زانو از باسن اندکی بالاتر قرار گیرد. کف پا را صاف روی زمین قرار داده یا روی یک چهارپایه یا زیرپایی مناسب قرار دهید.

* هر نیم ساعت یک بار از جای خود بلند شوید و با حرکات کششی بدن خود را نرمش دهید یا برای چند لحظه قدم بزنید.

* ساق پاهایتان را بکشید و در این حین برای چند لحظه از نگاه کردن و خیره شدن به صفحه نمایشگر بپرهیزید. این عمل باعث جلوگیری از ایجاد لخته هی خون در پاهای شما می گردد. به خاطر داشته باشید که لخته شدن خون در کاربران میانسال رایانه بسیار معمول است.

* یاد بگیرید که چگونه اعضای بدن خود را نرمش دهید. برای نرمش دادن گردن، سر خود را به جلو و عقب و چپ و راست و طرفین خم کنید. هرگز سر خود را در اطراف گردن به صورت دایره وار نچرخانید. این عمل باعث صدمه دیدن مفاصل گردن شما می شود.

* اگر مدت زیادی مشغول تایپ کردن هستید، برای چند لحظه مچ دستان خود را به صورت دایره وار بچرخانید و ورزش دهید. این کار باعث جلوگیری از ابتلا به سندرم مچ دست می شود.

* از قوز کردن به سمت جلو و روی صفحه کلید خودداری نمایید.

* هر چند لحظه یک بار چند نفس عمیق بکشید. اگر برایتان امکان دارد در هوای آزاد این نفس ها را بکشید که مقداری هوای تازه وارد شش های تان شود.

* زمانی که نشسته اید ، پاهای خود را روی پنجه برده و دوباره روی زمین بگذارید. آن قدر این کار را انجام دهید تا پاهایتان کمی خسته شود. این کار را برای یک ساعت به صورت مداوم انجام دهید . این حرکت باعث تقویت ساق پاهای شما می شود .

* یک بطری آب در کنار خود داشته باشید و عادت کنید که هر نیم ساعت آب بنوشید . اگر این عمل را دائما انجام دهید احساس خواهید کرد که هوشیارتر هستید و در دراز مدت لاغر خواهید شد.

* پشتی صندلی خود را عقب ببرید و به کمر خود زاویه ی بیشتر از 90 درجه بدهید.

* از سلامت چشمان خود غافل نشوید. خیره شدن به صفحه نمایش رایانه برای مدت طولانی برای چشمان شما مضر است، پس به چشمان خود استراحت دهید و هر چند مدت یک بار آنها را ببندید. محیط کار نباید خیلی پر نور یا تاریک باشد تا به چشم شما فشار وارد نشود. درد، سرخیسردرد منجر می‌شوند، از عوارض چشمی کار زیاد و نادرست با رایانه هستند. و سوزش و آب‌ریزش چشم، احساس تاری دید که به کاهش قدرت بینایی، خستگی و درد چشم و

استرس شغلی، افسردگی می آورد

دور کردن استرس از زندگی مساوی است با سلامت روان بهتر؛ اما بررسی‌های اخیر نشان داده کم کردن استرس‌های محیط کار در این مورد نقش مضاعفی دارند. تحقیقات نشان داده است که کاهش این استرس‌ها، می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را تا حد زیادی کم کند.

در یک مطالعه، محققان حدود 4800 کارمند را در طی یک دوره 10 ساله بررسی کردند. در ابتدای مطالعه، از آنها خواسته شد میزان استرس محیط کارشان را طی پرسشنامه ی استانداردی، توصیف و درجه‌بندی کنند و به سلامت و احساس رضایت از زندگی‌شان هم، به وسیله یک نمره، امتیاز بدهند. بعد از 10 سال، مجددا این پرسشنامه‌ها و سوالات در اختیار آنها قرار داده شد.

بر اساس پاسخ‌های کارمندان، آنها به چهار گروه تقسیم شدند:

گروه اول آنهایی بودند که هم در ابتدای مطالعه استرس زیاد در محیط کارشان داشتند و هم در پایان آن.

یک گروه، افرادی که در هر دو نوبت استرس کمی داشتند.

گروه سوم شامل کسانی می‌شد که در ابتدای مطالعه، استرس کم و در نوبت بعد استرس بالایی داشتند.

گروه چهارم به افرادی اختصاص داشت که در نوبت اول استرس بالا و در نوبت دوم، استرس کمی داشتند.

بررسی نتایج نشان داد گروه چهارم، احتمال کمتری برای ابتلا به افسردگی داشتند ( 8 درصد در مقابل 4 درصد) . همچنین مشخص شد آنهایی که در ابتدای مطالعه استرس کمتری داشتند و نیز سلامت خود را خوب و کافی ارزیابی کرده بودند، وقتی به مشاغل پراسترس برده شدند، نتوانسته بودند دوام بیاورند و افسرده شده بودند.

ارتباط فضای محیط کار، با جنبه‌های مختلف سلامت جسمانی و روانی کارمند، که می‌توان آن را به طور کلی "سلامت شغلی" نامید، موضوعی است که از سال‌ها قبل ذهن متخصصان بهداشتی و نیز مدیران اقتصادی را به خود مشغول کرده است.

عوامل خطرزا در محیط کار، چه شیمیایی و فیزیکی و چه روانی و اجتماعی، نه تنها سلامت جسمی و روانی فرد را می‌توانند مختل کنند، بلکه روی میزان بهره‌وری کارمند و نهایتا سودآوری و کارآیی آن شغل، تاثیر مستقیم و اساسی خواهند داشت

به همین جهت متخصصان بهداشتی تلاش دارند تا با بررسی مشاغل گوناگون و محیط‌هایی که هر کارمند تجربه می‌کند، به نتایجی برسند که با عمل به آنها بتوان امیدوار بود که میزان عوامل زیان‌آور محیط کار به حداقل برسد. حتی اگر تنها استرس‌های محیط کار را در نظر بگیریم، متوجه حجم عظیمی از بیماری‌هایی می‌شویم که تحقیقات نشان داده‌اند با این استرس مکرر و طولانی‌مدت، رابطه دارند.

به عنوان مثال در مطالعه‌ای مشخص شد که ارتقای شغلی می‌تواند به طور متوسط تا 10 درصد کیفیت زندگی و سلامت فرد را پایین بیاورد.

مطالعه دیگر، به نقش استرس‌های شغلی در بیماری‌های جسمی پرداخته است. در این مطالعه، که نمونه‌ای از مطالعات دیگر از این نوع به شمار می‌رود، در سال 2006 در نشریه پزشکی روان‌تنی منتشر شد. در این مطالعه مشخص شد که خستگی مفرط شغلی، می‌تواند با افزایش عوامل خطری مانند افزایش شاخص توده بدنی، کشیدن سیگار و فقدان تحرک بدنی، زمینه را برای ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت و قلبی فراهم کند.

8 شغل استرس زا

در هر شغلی که باشید، استرس را تجربه خواهید کرد. اگر با صفی بی پایان از مشتری مواجه باشید، یا تقاضای لازم الاجرا و ... ، استرس را لمس خواهید کرد و این تنها بخشی از زندگی روزمره است.

طبق گفته انستیتو ملی سلامت و امنیت شغلی، استرس شغلی از مواردی نشات می گیرد که اهم آنها عبارتند از :

1- ساعت کاری طولانی و بدون وقفه

2- کار کردن بدون دخالت در روند تصمیم گیری ها

3- عدم امنیت شغلی و تغییرات متناوب

4- خطر جسمی

بعضی از مشاغل پر استرس تر از بقیه اند. البته نمی توان گفت که این مشاغل بد هستند، بلکه نیازمند افرادی می باشند که دارای توانایی لازم و کافی برای تحمل استرس هستند.

این مشاغل عبارتند از :

1- خرده فروشی: افراد در این حرفه باید بتوانند مشتری ها را متقاعد خرید و پرداخت پول کنند و این در حالی است که اغلب مشتری ها قصد خرید و پرداخت پول ندارند و اگر هم، چنین نیتی داشته باشند، فروشگاه های بی شماری برای خرید وجود دارند. بنابراین این افراد باید بتوانند کیفیت کالای خود را به مشتری ثابت کنند. حتی اگر این شغل استرس زا در نظر گرفته نشود، با این حال مزد خرده فروشی دقیقا مطابق قدرت و مقدار فروش است.

2- پزشکان و پرستاران: این مشاغل چون اغلب با مرگ و زندگی افراد سر و کار دارند مسلما استرس زیادی را متحمل می شوند. به علاوه آن ها باید بتوانند انواع بیماری ها و علائم شان را با دانش پزشکی خود تطبیق داده و درمانی موثر را برای بیمار تجویز کنند. پزشکان و پرستارانی که در بیمارستان ها و کلینیک ها کار می کنند، ساعت آزاد کمتری داشته و حتی در روزهای تعطیل نیز باید پاسخگوی مراجعات اورژانسی باشند. اخیرا نیز با انبوهی از دادخواست های تخلفات پزشکی درگیر می باشند.

3- حسابداری:

سر و کله زدن با انبوهی از ارقام و اعداد به هم فشرده، برای بر هم زدن تراز دید کافی است.این افراد نه تنها با امور مالی مشتریان درگیر هستند، بلکه باید انبوهی از قوانین و فرمول های حسابداری را که هر سال تغییر می کند، به خاطر بسپارند. به علاوه از این افراد انتظار می رود که با انواع جدید ترفندها در این حوزه آشنا باشند.

4- معلمان: معلمان در هر سه مقطع تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان با انبوهی از دانش آموزان با خلق و خو، تربیت و استعداد مختلف سر و کار دارند. از همه بدتر این که والدینی که هنوز فرزند خود را نشناخته اند، از معلم انتظار دارند که ضمن تعلیم دروس، تربیت را نیز به فرزندشان آموزش دهد و اگر فرزند آن ها در دروس ضعیف است، معلم را سرزنش می کنند.

5 - آتش نشانی: آتش نشانان که آماده دریافت گزارشات تلفنی هستند، باید بتوانند برای کمک های اورژانسی با هر درجه ای از وخامت- از یک تصادف اتومبیل ساده تا انفجار مهیب- پاسخگو باشند. از همه بدتر این که در اغلب مواقع آنها با آتش سر و کار دارند و این موضوع به اندازه کافی استرس زا است.

6- کشاورزان: این مشاغل باید حتی ثانیه ای، توجه خود را از محصول دریغ نکنند. این افراد از هنگام طلوع آفتاب تا مغرب، با انبوهی از فعالیت های بدنی سنگین مواجه هستند. به علاوه بلایای طبیعی غیر قابل کنترل نظیر سیل، آتش سوزی یا خشکسالی می تواند ماه ها تلاش آنها را نابود کند.

7- کارگران مونتاژ خودرو: صنعت خودرو اغلب متغیر و ناپایدار است و این به دلیل تغییر زود به زود سلیقه مشتریان است که یک زمان اتومبیل دو در را می پسندد و یک زمان اتومبیل اسپرت. به علاوه اتومبیلی که خریدار بابت آن هزینه های هنگفت می پردازد، باید از امنیت کافی برای طی کردن کیلومترها مسافت برخوردار باشد.

8- دلالان سهام: رقابت در این شغل بالا است. به علاوه به دلیل نوسان زود به زود در امور سرمایه، این افراد هر لحظه باید آمادگی شکست را داشته باشند. شغلی وابسته به ترحم بازار بورس و سهام، ارمغانی جز استرس را برای رقیبان این میدان کارزار به همراه نخواهد داشت.

استرس شغلی، افسردگی می آورد

دور کردن استرس از زندگی مساوی است با سلامت روان بهتر؛ اما بررسی‌های اخیر نشان داده کم کردن استرس‌های محیط کار در این مورد نقش مضاعفی دارند. تحقیقات نشان داده است که کاهش این استرس‌ها، می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را تا حد زیادی کم کند.

در یک مطالعه، محققان حدود 4800 کارمند را در طی یک دوره 10 ساله بررسی کردند. در ابتدای مطالعه، از آنها خواسته شد میزان استرس محیط کارشان را طی پرسشنامه ی استانداردی، توصیف و درجه‌بندی کنند و به سلامت و احساس رضایت از زندگی‌شان هم، به وسیله یک نمره، امتیاز بدهند. بعد از 10 سال، مجددا این پرسشنامه‌ها و سوالات در اختیار آنها قرار داده شد.

بر اساس پاسخ‌های کارمندان، آنها به چهار گروه تقسیم شدند:

گروه اول آنهایی بودند که هم در ابتدای مطالعه استرس زیاد در محیط کارشان داشتند و هم در پایان آن.

یک گروه، افرادی که در هر دو نوبت استرس کمی داشتند.

گروه سوم شامل کسانی می‌شد که در ابتدای مطالعه، استرس کم و در نوبت بعد استرس بالایی داشتند.

گروه چهارم به افرادی اختصاص داشت که در نوبت اول استرس بالا و در نوبت دوم، استرس کمی داشتند.

بررسی نتایج نشان داد گروه چهارم، احتمال کمتری برای ابتلا به افسردگی داشتند ( 8 درصد در مقابل 4 درصد) . همچنین مشخص شد آنهایی که در ابتدای مطالعه استرس کمتری داشتند و نیز سلامت خود را خوب و کافی ارزیابی کرده بودند، وقتی به مشاغل پراسترس برده شدند، نتوانسته بودند دوام بیاورند و افسرده شده بودند.

ارتباط فضای محیط کار، با جنبه‌های مختلف سلامت جسمانی و روانی کارمند، که می‌توان آن را به طور کلی "سلامت شغلی" نامید، موضوعی است که از سال‌ها قبل ذهن متخصصان بهداشتی و نیز مدیران اقتصادی را به خود مشغول کرده است.

عوامل خطرزا در محیط کار، چه شیمیایی و فیزیکی و چه روانی و اجتماعی، نه تنها سلامت جسمی و روانی فرد را می‌توانند مختل کنند، بلکه روی میزان بهره‌وری کارمند و نهایتا سودآوری و کارآیی آن شغل، تاثیر مستقیم و اساسی خواهند داشت

به همین جهت متخصصان بهداشتی تلاش دارند تا با بررسی مشاغل گوناگون و محیط‌هایی که هر کارمند تجربه می‌کند، به نتایجی برسند که با عمل به آنها بتوان امیدوار بود که میزان عوامل زیان‌آور محیط کار به حداقل برسد. حتی اگر تنها استرس‌های محیط کار را در نظر بگیریم، متوجه حجم عظیمی از بیماری‌هایی می‌شویم که تحقیقات نشان داده‌اند با این استرس مکرر و طولانی‌مدت، رابطه دارند.

به عنوان مثال در مطالعه‌ای مشخص شد که ارتقای شغلی می‌تواند به طور متوسط تا 10 درصد کیفیت زندگی و سلامت فرد را پایین بیاورد.

مطالعه دیگر، به نقش استرس‌های شغلی در بیماری‌های جسمی پرداخته است. در این مطالعه، که نمونه‌ای از مطالعات دیگر از این نوع به شمار می‌رود، در سال 2006 در نشریه پزشکی روان‌تنی منتشر شد. در این مطالعه مشخص شد که خستگی مفرط شغلی، می‌تواند با افزایش عوامل خطری مانند افزایش شاخص توده بدنی، کشیدن سیگار و فقدان تحرک بدنی، زمینه را برای ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت و قلبی فراهم کند.

8 شغل استرس زا

در هر شغلی که باشید، استرس را تجربه خواهید کرد. اگر با صفی بی پایان از مشتری مواجه باشید، یا تقاضای لازم الاجرا و ... ، استرس را لمس خواهید کرد و این تنها بخشی از زندگی روزمره است.

طبق گفته انستیتو ملی سلامت و امنیت شغلی، استرس شغلی از مواردی نشات می گیرد که اهم آنها عبارتند از :

1- ساعت کاری طولانی و بدون وقفه

2- کار کردن بدون دخالت در روند تصمیم گیری ها

3- عدم امنیت شغلی و تغییرات متناوب

4- خطر جسمی

بعضی از مشاغل پر استرس تر از بقیه اند. البته نمی توان گفت که این مشاغل بد هستند، بلکه نیازمند افرادی می باشند که دارای توانایی لازم و کافی برای تحمل استرس هستند.

این مشاغل عبارتند از :

1- خرده فروشی: افراد در این حرفه باید بتوانند مشتری ها را متقاعد خرید و پرداخت پول کنند و این در حالی است که اغلب مشتری ها قصد خرید و پرداخت پول ندارند و اگر هم، چنین نیتی داشته باشند، فروشگاه های بی شماری برای خرید وجود دارند. بنابراین این افراد باید بتوانند کیفیت کالای خود را به مشتری ثابت کنند. حتی اگر این شغل استرس زا در نظر گرفته نشود، با این حال مزد خرده فروشی دقیقا مطابق قدرت و مقدار فروش است.

2- پزشکان و پرستاران: این مشاغل چون اغلب با مرگ و زندگی افراد سر و کار دارند مسلما استرس زیادی را متحمل می شوند. به علاوه آن ها باید بتوانند انواع بیماری ها و علائم شان را با دانش پزشکی خود تطبیق داده و درمانی موثر را برای بیمار تجویز کنند. پزشکان و پرستارانی که در بیمارستان ها و کلینیک ها کار می کنند، ساعت آزاد کمتری داشته و حتی در روزهای تعطیل نیز باید پاسخگوی مراجعات اورژانسی باشند. اخیرا نیز با انبوهی از دادخواست های تخلفات پزشکی درگیر می باشند.

3- حسابداری:

سر و کله زدن با انبوهی از ارقام و اعداد به هم فشرده، برای بر هم زدن تراز دید کافی است.این افراد نه تنها با امور مالی مشتریان درگیر هستند، بلکه باید انبوهی از قوانین و فرمول های حسابداری را که هر سال تغییر می کند، به خاطر بسپارند. به علاوه از این افراد انتظار می رود که با انواع جدید ترفندها در این حوزه آشنا باشند.

4- معلمان: معلمان در هر سه مقطع تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان با انبوهی از دانش آموزان با خلق و خو، تربیت و استعداد مختلف سر و کار دارند. از همه بدتر این که والدینی که هنوز فرزند خود را نشناخته اند، از معلم انتظار دارند که ضمن تعلیم دروس، تربیت را نیز به فرزندشان آموزش دهد و اگر فرزند آن ها در دروس ضعیف است، معلم را سرزنش می کنند.

5 - آتش نشانی: آتش نشانان که آماده دریافت گزارشات تلفنی هستند، باید بتوانند برای کمک های اورژانسی با هر درجه ای از وخامت- از یک تصادف اتومبیل ساده تا انفجار مهیب- پاسخگو باشند. از همه بدتر این که در اغلب مواقع آنها با آتش سر و کار دارند و این موضوع به اندازه کافی استرس زا است.

6- کشاورزان: این مشاغل باید حتی ثانیه ای، توجه خود را از محصول دریغ نکنند. این افراد از هنگام طلوع آفتاب تا مغرب، با انبوهی از فعالیت های بدنی سنگین مواجه هستند. به علاوه بلایای طبیعی غیر قابل کنترل نظیر سیل، آتش سوزی یا خشکسالی می تواند ماه ها تلاش آنها را نابود کند.

7- کارگران مونتاژ خودرو: صنعت خودرو اغلب متغیر و ناپایدار است و این به دلیل تغییر زود به زود سلیقه مشتریان است که یک زمان اتومبیل دو در را می پسندد و یک زمان اتومبیل اسپرت. به علاوه اتومبیلی که خریدار بابت آن هزینه های هنگفت می پردازد، باید از امنیت کافی برای طی کردن کیلومترها مسافت برخوردار باشد.

8- دلالان سهام: رقابت در این شغل بالا است. به علاوه به دلیل نوسان زود به زود در امور سرمایه، این افراد هر لحظه باید آمادگی شکست را داشته باشند. شغلی وابسته به ترحم بازار بورس و سهام، ارمغانی جز استرس را برای رقیبان این میدان کارزار به همراه نخواهد داشت.

اضافه کاری به قیمت زندگی!

پژوهشگران دریافتند اضافه کاری‌های ممتد خطر ابتلا به حملات و بیماری های قلبی را به شدت افزایش می‌دهد. مطالعه ای تازه حاکی از آن است که خطر بیماری های قلبی در کسانی که برای مدت طولانی، روزانه 10 یا 11 ساعت سر کار هستند، حدود 60 درصد افزایش می یابد.

این یافته حاصل مطالعه ای بر روی شش هزار کارمند دولتی در بریتانیا است که در "نشریه قلب اروپا" چاپ شده است.

پس از در نظر گرفتن عواملی مانند تاثیر کشیدن سیگار بر سلامت قلب، پزشکان دریافتند خطر بیماری های قلبی در کسانی که روزانه سه تا چهار ساعت اضافه کاری می کنند، 60 درصد بیشتر است.

در این بین باید فقدان خواب کافی را به دیگر مشکلات این کارمندان اضافه کرد، زیرا به دلیل مشغله کاری زیاد، آن‌ها معمولا کم‌تر از 6 ساعت در روز می‌خوابند.

همچنین مشخص شد استرس ناشی از کار زیاد و و طولانی مدت نقش مهمی در ایجاد بیماری های قلبی دارد. تحقیقات قبلی هم نشان می‌داد افرادی که دارای مقادیر بالایی از هورمون استرس به نام کورتیزول هستند با احتمال بیش‌تری ممکن است در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار بگیرند.

از سوی دیگر، محققان تاکید دارند که چنین نتیجه‌گیری در مورد اضافه کاری‌های گهگاهی و غیرممتد مصداق ندارد.

متخصصان می گویند این یافته ها نشان می دهد باید بین کار و زندگی شخصی توازن ایجاد کرد.

شاید زیاد کار کردن بتواند بخشی از مشکلات اقتصادی فرد را در کوتاه مدت حل کند، اما در آینده با آسیب رسیدن به سلامت او، شاید دیگر جایی برای جبران گذشته وجود نداشته باشد

محققان می گویند که افزایش خطر بیماری های قلبی در این حالت، چند دلیل می تواند داشته باشد:

1- کسانی که وقت بیشتری را سر کار می گذرانند، وقت کمتری را صرف ورزش، استراحت و آرامش روحی خود می کنند.

2- احتمال آن که این افراد تحت فشار روحی، مضطرب یا افسرده باشند، نسبت به بقیه بیشتر است.

محققان معتقدند کار زیاد و طولانی‌مدت اثرات بدی روی زندگی انسا‌ن‌ها دارد. به همین دلیل پزشکان در هنگام معاینه بیمار باید در مورد وضعیت شغلی آن‌ها نیز سوال کنند، در حالی که پزشکان بیش‌تر به عواملی مانند شاخص توده بدنی (BMI) ، سن، فشار خون، کلسترول خون و قند خون توجه می‌کنند.

نتایج این پژوهش بیانگر آن است که اضافه کاری‌های ممتد ممکن است به کم خوابی، استرس، افسردگی و بسیاری دیگر از نابهنجاری ها منتهی شود که همه آنها بسترساز بروز بیماری ها و اختلالات قلبی عروقی هستند.

هر چند محققان وجود ارتباط بین روزانه سه تا چهار ساعت اضافه کاری را با مشکلات قلبی نشان دادند، اما علل افزایش این خطر روشن نبود و باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

نتایج این تحقیقات می‌تواند زنگ خطری برای افرادی باشد که ساعت‌های طولانی مشغول به کار هستند. شاید زیاد کار کردن بتواند بخشی از مشکلات اقتصادی فرد را در کوتاه مدت حل کند، اما در آینده با آسیب رسیدن به سلامت او، شاید دیگر جایی برای جبران گذشته وجود نداشته باشد.

فرزندان مادران شاغل سالم ترند یا خانه دار؟

یک پژوهش جدید نیز نشان داده است زنانی که کار پاره وقت دارند، فرزندانشان سالم‌تر هستند.

یک مطالعه 20 ساله و گسترده بر روی 89 هزار کودک در آمریکا نشان داد، بچه هایی که مادران‌ آنها بیرون از خانه کار می‌کنند، 200 درصد بیشتر از کودکانی که مادران‌ آنها خانه دار هستند، دچار حملات آسم، بستری‌شدن شبانه و جراحات و مسمومیت‌ها می‌شوند.

بچه‌هایی در این پژوهش شرکت کردند بین 7 تا 17 سال سن داشتند و به مدرسه می رفتند و کوچک‌ترین خواهر یا برادر آن‌ها هم حول و حوش سن مدرسه بود.

هدف پژوهشگران از حذف کودکان کمتر از سن مدرسه این بود که تنها فرزندانی را بررسی کنند که اشتغال یا اشتغال نداشتن مادران‌ آنها به خاطر سن‌ این بچه‌ها نباشد.

از سوی دیگر، در این مطالعه برخی عوامل بنیادی مانند بیماری کودک نیز در نظر گرفته شد که گاهی باعث می‌شود مادری از شغل خود انصراف بدهد و در خانه بماند.

مطالعات قبلی خلاف این را می گفتندیافته‌های جدید، نتایج مطالعات پیشین را به چالش می‌کشد که نشان داده بودند سلامتی کودکان مادران شاغل در وضعیت بهتری است. در یافته‌های پیشین مشخص شده بود، عواملی مثل افزایش درآمد، داشتن بیمه بهداشتی و افزایش اعتماد به‌ نفس مادر شاغل باعث می شود فرزندان سالم‌تری داشته باشد.

مطالعات قبلی می گفتند وقتی مادری شاغل است، درآمد خانواده افزایش می‌یابد و این امر باعث می‌شود تا خانواده بهتر بتواند از پس هزینه‌ها برآید و امکانات بهتری برای کودک از نظر تغذیه فراهم کند. همچنین افزایش اعتماد به نفس مادر به دلیل اشتغال، در سلامت روانی کودک تاثیر مثبت دارد.

مراقبت بیشتر، سلامت بیشترپژوهش جدید بیان می دارد محدودیت وقت، به مادران شاغل فشار زیادی وارد می‌کند و ممکن است باعث شود نظارت یا مراقبت کمتری در مورد کودکان خود داشته باشند.

سلامتی کودک تا حدودی تحت تاثیر مدت زمانی است که صرف او می‌شود و طبیعی است که انجام فعالیت‌های مختلف داخل خانه مانند نظافت یا تهیه غذا که معمولا مسئولیت اصلی مادر است، زمان کمتری برای مادر شاغل جهت رسیدگی به کودک باقی می گذارد.

نتایج تحقیقات بیانگر آن نیست که مادران نباید بیرون از منزل کار کنند، بلکه ضرورت تنظیم برنامه هایی برای کمک به مادر در نگهداری و مراقبت صحیح از فرزندانش را نشان می دهد

فرزندان مادران شاغل، تغذیه ناسالم و تحرک بدنی کمی دارند
موسسه مطالعه سلامت کودک با بررسی بیش از 12 هزار و 500 کودک پنج ساله نشان داد، فعالیت بدنی کودکانی که مادر شاغل دارند کمتر است و احتمال این که غذاهای ناسالم بخورند نیز بیشتر است.

نتایج این تحقیقات در نشریه اپیدمی شناسی و سلامت کودک منتشر شده است.

محققان دریافتند کودکان مادران شاغل، در میان وعده های غذایی خود، نوشیدنی های شیرین بیشتری می نوشیدند. همچنین این کودکان حداقل دو ساعت در روز را به بازی با رایانه و یا تماشای تلویزیون می گذراندند، در حالی که کودکان مادران خانه دار کمتر از دو ساعت را صرف این گونه فعالیت ها می کردند.

کودکان مادران شاغل بیشتر با وسیله نقلیه به مدرسه می رفتند،‌ در حالی که کودکان مادران خانه دار، تا مدرسه پیاده می رفتند یا دوچرخه سواری می کردند.

پروفسور "کاترین لاو" مجری این تحقیقات با اشاره به اشتغال یک یا هر دو والدین در بسیاری از خانواده ها گفت: احتمالا والدین به دلیل کمبود وقت نمی توانند غذاهای سالم و فرصت انجام فعالیت های بدنی را برای فرزندان شان فراهم کنند.

و اما پژوهشی دیگر ...

یک پژوهش جدید نیز نشان داده است زنانی که کار پاره وقت دارند، فرزندانشان سالم‌تر هستند.

محققان دریافته‌اند احتمال ابتلا به چاقی در کودکانی که مادران آنها شغل نیمه وقت دارند، بسیار کمتر از کودکانی است که مادرانشان فقط خانه دار هستند و یا در مشاغل تمام وقت کار می‌کنند.

همچنین این پژوهش نشان می‌دهد فرزندان زنانی که شغل نیمه وقت دارند، کمتر از وعده‌های غذایی ناسالم استفاده می‌کنند، کمتر تلویزیون تماشا می‌کنند و به لحاظ جسمی فعال‌تر و پرتحرک‌تر از سایر همسالان خود هستند.

حرف نهاییدر کل باید گفت نتایج تحقیقات بالا بیانگر آن نیست که مادران نباید بیرون از منزل کار کنند، بلکه ضرورت تنظیم برنامه هایی برای کمک به مادر در نگهداری و مراقبت صحیح از فرزندانش را نشان می دهد.

زنان شاغل باید میانه رو باشند

زنان بلندپرواز که دارای مشاغل دشوار هستند، دو برابر زنان دیگر دچار حمله قلبی می‌شوند. این زنان که معمولا شرایط دشوار و پر استرسی را پشت سر می‌گذارند، دو برابر بیش‌تر در معرض خطر سکته، فشار خون بالا و حمله قلبی قرار دارند.

در مطالعه ای جدید محققان متوجه شدند زنانی که شغل آن‌ها فشار کاری بسیار بالایی دارد و فرصت زیادی ندارند تا بتوانند از مهارت‌های و توانایی‌های خود استفاده کنند، 40 درصد بیش‌تر در خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و حتی جراحی قلب قرار دارند.

این مطالعه بر روی 17 هزار و 400 زن شاغل که همگی بین 50 تا 60 سال سن داشتند انجام شد.

نتایج این مطالعات که در کنفرانس سالانه سازمان قلب آمریکا در شیکاگو ارائه شده است هم‌چنین نشان می‌دهد احتمال جراحی‌های قلبی نیز در این زنان نزدیک به 43 درصد بیش‌تر است.

این در حالی است که قبلا پزشکان تصور می‌کردند ابتلا به سکته در اثر فشارهای کاری مختص مردان است. اما آخرین یافته‌ها در این مورد که در مدرسه پزشکی هاروارد در بوستون انجام شده است نشان می‌دهد که زنان نیز به همین اندازه در معرض خطر قرار دارند. به خصوص این که آن‌ها مسوولیت کار داخل خانه و بچه ها را نیز بر عهده دارند.

استرس شغلی، یکی از مهم‌ترین عوامل بروز بیماری‌های قلبی است. این استرس می‌تواند منجر به افزایش وزن، فشار خون و کلسترول خون بالا شود که در درازمدت اثرات بسیار بدی روی سلامت انسان‌ها دارد

رفع خستگی زودهنگامدفتر آموزش و ارتقاء سلامت وزارت بهداشت توصیه‌هایی را برای رفع خستگی زودهنگام در زنان شاغل اعلام کرد:

زنان شاغل علاوه بر انجام کار در خارج از منزل، باید وظایف مادری را ایفا کنند و علت عمده خستگی زنان، کم خونی، کم کاری تیروئید، عفونت دستگاه ادراری، مصرف کافئین زیاد، رژیم غذایی نامناسب، کمبود خواب، بیماری‌های قلبی و استرس است.

زنان در صورت ابتلا به کم خونی، با تشخیص پزشک، می‌توانند در کنار توصیه‌های دارویی، با مصرف غذاهایی همچون اسفناج، کلم بروکلی و گوشت مشکل خستگی را در کمتر از 30 روز رفع کنند.

اگر افراد به طور معمول کم کار هستند و یا دچار افسردگی شده‌اند، ممکن است تیروئید کم کار داشته باشند که در این صورت، می‌توانند با مراجعه به پزشک ، به رفع مشکل خود کمک کنند.

بی‌نظمی و کمبود خواب نیز از دیگر عوامل بروز خستگی است.

مصرف کافئین زیاد و رژیم غذایی نامناسب می‌تواند موجب بروز خستگی زودرس در زنان شود. همچنین استفاده از قهوه، شکلات و نوشابه، به دلیل کاهش دریافت کالری می‌تواند در بروز خستگی مؤثر باشد.

توصیه می شود زنان با خوردن غذاهای سبک در شب و تنظیم ساعات خواب، به شادابی خود در محیط خانه و اجتماع کمک کنند.

نشانه ها و عوامل خطر فشار خون بالا

یکی از مشکلاتی که بسیاری از افراد به ویژه در سنین میانسالی به آن مبتلا می شوند، فشار خون بالا است. فشار خون یکی از اجزای به هم پیوسته ی سندرم متابولیک است. افرادی که به فشار خون مبتلا هستند، امکان بروز سایر اختلالات از جمله بالا بودن چربی خون، مقاومت به انسولین و دیابت و نیز چاقی شکمی در آنان بیشتر است.

شیوع فشار خون بالا در افراد چاق بیشتر است و بدون شک اضافه وزن با فشار خون بالا مرتبط است. لذا افرادی که به چاقی
یا اضافه وزن مبتلا هستند، می بایست بیش از افراد لاغر مراقب فشار خون خود باشند. بسیاری از افراد چاق، فشار خون خود را کنترل نمی کنند و شاید زمانی متوجه فشار خون بالای خود شوند که به دستگاه قلب و عروق و بدن آنها آسیب هایی وارد شده باشد.

یکی از خطرناک ترین جنبه های فشار خون بالا آن است که از وجود آن بی اطلاع باشید. عموما علایمی از فشار خون بالا وجود دارند که معمولا متوجه آنها نمی شوید. نزدیک به یک سوم افراد مبتلا به فشار خون بالا از وجود آن اطلاعی ندارند.

تنها راه تشخیص به موقع فشار خون بالا آن است که طبق یک برنامه منظم، فشار خون خود را هر چند وقت یک بار اندازه گیری کنید، به ویژه اگر خانواده و فامیل نزدیک شما مبتلا به فشار خون بالا باشند.

ممکن است بپرسید که میزان فشار خون طبیعی و بالا چقدر است؟ میزان فشار خون طبیعی در یک فرد بالغ در حالت استراحت در حدود 120 بر روی 80 است و فشار خون مساوی یا بالای 140 بر روی 90 به عنوان فشارخون بالا به حساب می آید، و فاصله بین این دو مقدار را مرحله مرزی (قبل از پرفشاری خون ) می نامند.

نشانه های فشار خون بالا

اگر فشار خون تان بسیار افزایش یابد، ممکن است علایمی به شرح زیر در شما ظهور کنند:

- سردرد شدید

- احساس خستگی یا گیجی

- مشکلات بینایی

- درد قفسه سینه

- تنفس دشوار

- ضربان قلب نامنظم

- وجود خون در ادرار

- احساس تپش و ضربان هایی در قفسه سینه و گردن و گوش ها

علایم مذکور نشانگر افزایش بیش از حد و خطرناک فشار خون هستند. اگر شما هر یک از علایم مذکور را در خود مشاهده کردید، فورا به پزشک معالج مراجعه نمایید.

این علایم ممکن است نشانه وضعیت وخیمی از فشار خون بالا در شما باشند که منجر به حمله قلبی یا سکته گردند، پس باید آن ها را جدی بگیرید و سریعا به پزشک مراجعه نمایید.

فراموش نکنید که اگر فشار خون بالا درمان نشود، ممکن است منجر به بروز بیماری های جدی ای از جمله سکته مغزی، بیماری قلبی، نارسایی کلیه و مشکلات بینایی شود

عوامل خطر فشار خون بالا

عوامل خطر بسیار زیادی برای فشار خون بالا وجود دارد . برخی از آنها را شما نمی توانید کنترل کنید، که از آن جمله به موارد ذیل می توان اشاره نمود:

* سن: خطر بروز فشار خون بالا با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد. در اوایل میانسالی، فشار خون بالا در مردان شایع است. در زنان نیز این بیماری بعد از یائسگی شایع می شود.

* نژاد: فشار خون بالا در سیاه پوستان شایع تر است و در آنها در سنین پایین تری از سفید پوستان بروز می یابد. عوارض جدی فشار خون بالا نیز مانند سکته و حمله قلبی در سیاه پوستان معمول تر است.

* سابقه خانوادگی: فشار خون بالا بیشتر در اعضای خانواده نمایان می شود.

دیگر عوامل خطر فشار خون بالا که قابل کنترل هستند، عبارتند از :

* چاقی یا اضافه وزن: هر چه شما بیشتر دچار اضافه وزن باشید، به خون بیشتری برای رساندن اکسیژن و مواد مغذی به بافت های بدن تان نیاز دارید و هنگامی که حجم خون گردشی در رگ های شما افزایش می یابد، فشار وارده بر دیواره های عروقی نیز زیاد می شود.

* عدم تحرک بدنی: افرادی که تحرک ندارند، ضربان قلب بیشتری دارند. هرچه ضربان قلب بیشتر باشد، در هر انقباض قلب سخت تر کار می کند و فشار قوی تری بر سرخرگ ها اعمال می نماید. کمبود فعالیت بدنی، خطر چاقی و اضافه وزن را نیز افزایش می دهد.

* استعمال دخانیات: استعمال دخانیات نه تنها بلافاصله پس از مصرف به صورت موقتی فشار خون را بالا می برد، بلکه مواد شیمیایی موجود در دخانیات، به سطوح دیواره شریانی (سرخرگی) آسیب وارد می کنند و منجر به باریک شدن شریان ها و افزایش فشار خون می شوند.

* نمک (سدیم) فراوان در غذاها: مصرف زیاد سدیم باعث نگهداری مایعات در بدن می شود که منجر به افزایش فشار خون می گردد.

* پتاسیم کم در غذاها: پتاسیم به حفظ تعادل سدیم در سلول های بدن کمک می کند. چنانچه پتاسیم کافی دریافت نکنید، سدیم بالایی در خون انباشته می شود.

* مصرف بسیار کم ویتامین د: مصرف کم ویتامین د در رژیم غذایی می تواند منتهی به فشار خون بالا شود. ویتامین د در تولید آنزیمی توسط کلیه که فشار خون را تحت تاثیر قرار می دهد، نقش دارد.

* مصرف الکل: نوشیدن الکل به صورت مداوم، به قلب آسیب می رساند. مصرف گهگاه الکل نیز به صورت موقتی فشار خون را افزایش می دهد، زیرا منجر به ترشح هورمون هایی می شود که جریان خون و ضربان قلب را افزایش می دهند.

* استرس: استرس می تواند به صورت ناگهانی و موقتی فشار خون را افزایش دهد. چنانچه سعی دارید با پرخوری، مصرف الکل و یا استعمال دخانیات بر استرس خود غلبه کنید، فقط مشکلات خود را با فشار خون بالا افزایش خواهید داد.

* بیماری ها و شرایط مزمن خاص: برخی بیماری های مزمن نیز خطر فشار خون بالا را افزایش می دهند، مانند کلسترول بالا ، دیابت ، بیماری کلیه و تنگی نفس هنگام خواب.

تغذیه در آ‌موزه های دینی؛ برنامه غذایی و آداب تغذیه(1)

حضرت علی (‌ع) می ‌فرمایند: "هر کس در دل خود‌، درخت علاقه به انواع غذا‌ها را بکارد‌، میوه انواع بیماری ‌ها را از آ‌ن می‌ چیند."

دین مقدس اسلام که برای تامین سعادت مردم از سوی خداوند متعال آ‌مده همیشه دنیا و آ‌خرت انسان را مد نظر قرار داده است. پیشوایان دینی ما نیز از یک سو مردم را با امور معنوی و عبادی و از سوی دیگر با عوامل تندرستی، بهداشت و بهره‌برداری از لذایذ حلال و مشروع و... آ‌شنا کرده‌اند.

نخستین نکته در رعایت دستورات بهداشتی درباره تغذیه، توجه به این حقیقت است که در نظام آ‌فرینش "خوردن" ابزاری برای زندگی است و نه زندگی ابزاری برای "خوردن". چنانچه در حکمتی منسوب به حضرت علی (ع) آ‌مده است: "زندگی را برای خوردن مخواه‌، بلکه خوردن را برای زندگی بخواه."

بسیاری از مردم، سلامت‌، شادابی و زندگی خود را فدای شکم  می‌ کنند‌، از این رو توجه به اینکه "چه، چگونه و چه مقدار بخورند" ندارند و گرفتار انواع بیماری‌ ها می ‌شوند.

حضرت علی (‌ع) در این رابطه می ‌فرمایند: "هر کس در دل خود‌، درخت علاقه به انواع غذا‌ها را بکارد‌، میوه انواع بیماری ‌ها را از آ‌ن می‌ چیند."

رهنمود‌های اسلام در این زمینه‌، فوق‌العاده مهم و ارزشمند است و با در نظر گرفتن زمان بیان آ‌ن ها‌، معجزه ی علمی پیشوایان دین محسوب می ‌شود. این مقاله به بیان برخی از توصیه ‌های حیات ‌بخش اسلام در زمینه برنامه غذایی و آ‌داب تغذیه می ‌پردازد.

برنامه ی غذایی

چه بخوریم؟انسان باید به غذا، خوراک و به آ‌ن چه می‌ خورد توجه داشته باشد که از هر نظر پاک‌، تمیز‌، حلال‌، مباح و قابل خوردن بوده و از بهداشت و سلامت کافی برخوردار باشد.

قرآ‌ن کریم در آ‌یه 24 سوره عبس می ‌فرماید:

"آ‌دمی به قوت و غذای خود مانند چشم خود بنگرد."

بر سر سفره غذا منشین، مگر در حالی که گرسنه باشی و دست از طعام بر مدار، مگر وقتی هنوز میل به خوردن داری

همچنین در آ‌یه 172 سوره بقره آ‌مده است:

" ای اهل ایمان روزی حلال و پاکیزه ‌ای که ما نصیب شما کرده ‌ایم بخورید و شکر خدا را به جای آ‌رید‌..."

بهترین غذا‌ها از منظر روایات اسلامی غذایی است که از دسترنج خود فرد تهیه شده و خانواده آ‌ن را دوست داشته باشند و بوی آ‌ن موجب آ‌زار و اذیت دیگران نباشد و بهترین سفره‌ ها‌، پاکیزه‌ ترین‌، حلال ‌ترین و ساده ‌ترین آ‌ن ها است.

چه اندازه بخوریم‌؟

- رعایت اعتدال

در خوردن غذا اعتدال را باید رعایت کرد. قرآ‌ن کریم در این زمینه می ‌فرماید:

" و هم از نعمت‌ های خدا بخورید و بیاشامید و اسراف مکنید که خداوند مسرفین را دوست ندارد." (اعراف آ‌یه 31)

همچنین امام موسی کاظم (ع) می فرمایند: "اگر مردم در طعام خوردن میانه‌ رو باشند همیشه بدن ‌شان سالم می ‌ماند."

پرخوری مکروه است و چه بسا زیاده ‌روی در خوردن‌، حرام باشد آ‌ن گاه که موجب ضرر به بدن است

با توجه به این که میزان نیاز افراد به غذا بستگی به اندام و مقدار فعالیت آ‌ن ها دارد، نمی ‌توان برای همه ی افراد یک برنامه غذایی تعیین کرد؛ اما تعالیم اسلام برنامه غذایی مناسب و متعادل برای همه طبقات مردم تعیین نموده است. در این رابطه پیامبر اکرم (ص) می ‌فرمایند: "در حالی غذا بخور که اشتها داشته باشی و هنگامی دست از غذا بکش که هنوز اشتهایت باقی است."

و همچنین می فرمایند: "خوردن غذا در ساعاتی که انسان سیر باشد باعث بیماری برص است. (برص لکه‌ های سفیدی است که روی پوست بدن ظاهر می ‌شود.)

حضرت علی (ع) نیز ضمن سفارش به فرزندش امام حسن(ع) می ‌فر‌مایند:

" بر سر سفره غذا منشین، مگر در حالی که گرسنه باشی و دست از طعام بر مدار، مگر وقتی هنوز میل به خوردن داری."

- مضرات پرخوری

پرخوری از نظر احادیث به شدت نکوهیده است. پرخوری از سلامتی می ‌کاهد، بدن را بد بو می‌ کند و زمینه انواع بیماری‌ های جسمی و روحی را فراهم می‌ سازد. حجاب تیز‌هوشی است و دل را سخت و تاریک می ‌سازد. در ادامه برخی از روایات در زمینه پرخوری بیان می ‌شود:

پیامبر اکرم (ص): " هیچ ظرفی را فرزند آ‌دم پر نکرد که بدتر از ظرف شکم باشد، در حالی که برای ادامه زندگی او چند لقمه کافی است."

در حدیث دیگر می‌ فرمایند: "آ‌ن که غذا کم بخورد معده ‌اش سالم می‌ ماند و صفا می ‌یابد و هر که پرخور باشد معده‌ اش بیمار و قلبش سخت می ‌شود."

حضرت علی(ع) می ‌فرمایند: "هر کس خوراکش بسیار شود، تندرستی ‌اش کاهش یابد و مخارجش زیاد شود"

همچنین در روایتی دیگر می ‌فر‌مایند : " تیزهوشی و پر‌خوری باهم جمع نمی‌ شود."

همچنین امام صادق (ع‌) می ‌فرمایند: " پرخوری مکروه است و چه بسا زیاده ‌روی در خوردن‌، حرام باشد آ‌ن گاه که موجب ضرر به بدن است."