علل کمردرد چیست؟وپیشگیری ازآن چگونه است؟

علل کمردرد چیست؟

کمردرد یکى از شایع ترین مشکلاتى است که انسان همواره با آن مواجه بوده است. حدود سه چهارم مردم در طی عمر خود حداقل یک بار دچار کمر درد مى شوند. زندگى ماشینى و عدم تحرک بدنى یکى از عواملى است که باعث ابتلا به کمر درد مى شود.

کمردرد ممکن است حاد یا مزمن باشد. کمر درد حاد معمولا 4 تا 6 هفته طول مى کشد. کمردرد مزمن برای طولانى مدت ادامه مى یابد و حتى در مواردى ممکن است تمام طول عمر فرد ادامه یابد.

عوامل فیزیولوژیکى کمردرد

علل زیادى براى ایجاد درد کمر وجود دارد که براى درمان مناسب بایستى منشا درد شناخته شود.

کمر از قسمت هاى مختلفى تشکیل شده است. استخوان هاى ناحیه کمر یا ستون مهره ها شامل 33 مهره است. بین دو مهره کنار هم، فضاى دیسک وجود دارد که مانند یک بالشتک ، ضربات را می گیرد. هر دیسک شامل یک قسمت محیطى، مشابه تایر است و یک قسمت مرکزى ژله اى دارد. مهره و دیسک به همراه یکدیگر یک تونل حفاظتى درست مى کنند که نخاع و ریشه هاى عصبى را در برمى گیرند که این اعصاب از سوراخ هاى بین مهره اى خارج مى شوند و به قسمت هاى مختلف بدن مى رسند.

کمر همچنین داراى عضلات، رباط ها، تاندون ها و عروق مى باشد. عضلات، نسوج رشته اى هستند که باعث حرکت بدن مى شوند. رباط ها شامل الیاف مویى انعطاف پذیرى هستند که استخوان ها را به یکدیگر مى چسبانند و تاندون ها مسوول اتصال عضلات با استخوان ها هستند . عروق خونى مسوول تغذیه رسانی هستند.

کمردرد ممکن است ناشى از آسیب هر کدام از این قسمت ها باشد. آسیب به نسوج نرم یعنى عضلات، تاندون و رباط باعث کشیدگى یا پارگى مى شود. ولى آسیب به استخوان، اعصاب یا عروق جدى تر تلقى مى شود. همچنین پارگى یا شکاف در لایه خارجى دیسک اجازه مى دهد که قسمت مرکزى به بیرون زده شود و درد یا التهاب ایجاد کند.

علل کمردرد

ایستادن براى دوره هاى طولانى مدت یا نشستن غیر صحیح ممکن است کمر درد ایجاد نماید. بعضى از ورزش ها نیز ممکن است باعث آسیب کمر شوند.

کمردرد اغلب با بلند کردن اجسام سنگین، خم شدن یا چرخیدن یا وضعیت های نادرست بدن به وجود می آید

ممکن است یک ضایعه در کمر وجود داشته باشد، ولى تا زمانى که یک حرکت پرفشار باعث تشدید آن نشود مشخص نگردد.

علل ناشایع ولى وخیم کمر درد عبارتند از عفونت ها، تومور یا شکستگى ها. در این موارد، اغلب درد شدید و حتى در موقع استراحت و خواب نیز ادامه دارد و در مواردى همراه با تب و کاهش وزن و یا بیمارى هاى زمینه اى مثل پوکى استخوان است.

بیمار بایستى درد را مورد توجه قرار دهد و در مواردى که درد ادامه مى یابد به پزشک مراجعه نماید.

بعضى از مواردى که به طور شایع باعث درد کمر مى شوند عبارتند از:

کشیدگى یا پارگى: به دنبال یک سقوط ناگهانى، تصادف اتومبیل یا آسیب ورزشى ممکن است اتفاق بیفتد، حتى در مواردى با بلند کردن یک جسم خیلى سنگین. در این موارد رباط ها ، تاندون ها یا عضلات ممکن است بیش از حد کشیده یا پاره شوند. التهاب نسجى باعث ایجاد درد، حساسیت به لمس و خشکى مى شود که به دنبال بى حرکتى مثلا موقع بیدار شدن از خواب شدیدتر است.

چاقى: ستون مهره مسوول حمل قسمت زیادى از وزن بدن است. وزن زیاد باعث ایجاد فشار و استرس بر کمر به خصوص قسمت پایین کمر مى شود. علاوه بر این چاقى باعث تشدید مواردى چون پوکى استخوان، ساییدگى مفصل و سایر بیمارى هاى موجود در ستون مهره نیز مى تواند شود.

افزایش سن: باعث ضخامت رباط ها و کم آب شدن دیسک مى شود. این تغییرات مى تواند باعث اختلالاتى شود که فشار بر اعصاب ستون مهره وارد کند و علایمى چون درد، بى حسى یا ضعف ایجاد نماید. بیمارى استحاله اى دیسک بین مهره اى، مثالى از تغییرات وابسته به سن در ستون مهره است.

به مرور زمان ممکن است دیسک ساختمان و عملکرد طبیعى خود را از دست بدهد. سایش و پارگى در قسمت محیطى دیسک مى تواند باعث بیرون زدگى دیسک و درد شود. در مواردى با وجود پارگى دیسک، آزاد شدن مواد شیمیایى باعث تحریک ریشه عصبى و درد در سرتاسر پا مى شود.

مراجعه به پزشک

در صورت وجود هر یک از علایم زیر باید فورا به پزشک مراجعه کرد:

دردى که به شدت زیاد شود.

دردى که باعث اختلال در فعالیت هاى روزمره گردد.

مشاهده علایم بالینى شدید، ضعف یا بى حسى در ناحیه پاها، اختلال در کنترل ادرار و مدفوع.

پیشگیری از آسیب کمر

بلند کردن یا برداشتن اشیا، حتی چیزهای سبک، در صورتی که به شیوه مناسب انجام نشود، می‌تواند باعث آسیب‌ و درد کمر شود. برای پیشگیری از آسیب‌دیدن کمر هنگام بلند کردن اشیا، به توصیه ای زیر عمل کنید:

پیش از حمل یا بلند کردن بارهای سنگین، مدتی عضلات پاها و پشت خود را ورزش دهید و بکشید.

سعی نکنید اشیای سنگین را با عجله بلند کنید. برای انجام کاری که می‌خواهید انجام دهید وقت بگذارید.

برای برداشتن اشیایی که بالاتر از سطح شانه‌های شما قرار دارند، از چهارپایه یا نردبان استفاده کنید.

در هنگام بلند کردن شیء، آن را نزدیک به خودتان نگه دارید(مطابق تصویر).

درست در جلوی شیء بایستید و خیلی از آن فاصله نگیرید.

فاصله بین پاهایتان به اندازه طول شانه‌های‌تان باشد.

به جای خم شدن، بنشینید و شیء را بلند کنید یا بر زمین بگذارید (مطابق تصویر).

همیشه برای جابه‌جا کردن اشیای بسیار سنگین از دیگران کمک بگیرید.

ورزش و کمردرد

ورزش می‌تواند موجب بهبود کمر درد شود، اما به شرطی که به‌صورت درست انجام شود. البته برخی از ورزش‌ها می‌توانند کمردرد را بدتر کنند.

قبل از آغاز هر گونه فعالیت ورزشی بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و توصیه‌های زیر را برای ورزش پس از بهبود کمر درد به کار برید:

ورزش‌هایی که صدمه ی کمتری دارند مانند شنا، راهپیمایی و دوچرخه سواری معمولا برای کمر درد بهترند.

اگر گرفتگی عضلات دارید، حمام گرم قبل از ورزش کمک‌کننده است.

لباس گشاد و راحت بپوشید و کفش ورزشی مناسب استفاده کنید.

هر ورزشی که موجب درد می‌شود باید متوقف شود.

از انجام ورزش‌های شکم، چرخش لگن، رساندن دست به نوک پا و هر گونه ورزشی که موجب خم شدن کمر به سمت عقب می‌شود خودداری کنید. فوتبال، والیبال و ورزش‌هایی از این قبیل ممنوع است.

پیشگیری از درد کمر

کمردرد نخستین علت مراجعه بیماران به متخصصین ارتوپدی و جراحان مغز و اعصاب و به طور کلی سومین علت مراجعه بیماران به پزشک می‌باشد.

توصیه های زیر برای کاهش درد کمر و یا جلوگیری از بروز آن موثر و مفیدند.

انجام ورزش‌هایی مثل شنا، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری با افزایش میزان تناسب و توان فرد می‌توانند در کاهش ابتلا به کمردرد مفید باشند.

تقویت عضلات شکم، میزان ابتلا به کمردرد و در موارد وجود کمردرد، شدت آن را کاهش می‌دهد.

افرادی که کار آن‌ها مستلزم بلند کردن اجسام سنگین است، یا ورزشکارانی که سروکارشان با وزنه سنگین است، باید هرگز از کفش‌های پاشنه بلند به مدت طولانی استفاده نکنند.

حتما از کمربندهای پهن محافظ کمر استفاده کنید.

در هنگام ایستادن طولانی‌مدت، هر از گاهی به روی یک تکیه گاه یا دیوار تکیه کنید تا از فشار بر روی کمر کاسته شود.

هم تشک‌های خیلی نرم و هم تشک‌های سفت سبب کمردرد می‌شوند، لذا از تشک مناسب استفاده کنید.

اصول جابجایی بار سنگین

- به جای بلند کردن اجسام سنگین، از راه‌های دیگری مانند هل دادن استفاده کنید (هل دادن بهتر از کشیدن است)

- در هنگام بلند کردن اجسام، کمر باید عمود بر زمین و نه خم شده به جلو باشد.

- تا می‌توانید از دیگران کمک بخواهید و از بلند کردن وسایل سنگین با خم کردن کمرتان خودداری کنید. بهتر است زانوهایتان را خم کرده و کمرتان را صاف نگه دارید. البته یادتان باشد که پاها را از هم کمی فاصله دهید.

- از بلند کردن یک جسم سنگین و چرخاندن کمرتان به طور همزمان جدا خودداری کنید.

- همیشه هنگام حمل اجسام سنگین، آن را نزدیک بدن نگه دارید.

اصول نشستن

- اگر مجبورید مدت طولانی روی صندلی بنشینید، بهتر است هر نیم ساعت، به بهانه‌های مختلف از جا بلند شوید و راه بروید یا به بدن خود حرکات کششی بدهید.

- از صندلی مناسب با پشتی و با زاویه حدود 100 تا 120 درجه استفاده کنید و اگر صندلی‌تان محافظ قوس کمر ندارد، قوس کمر را با یک بالشتک کوچک پر کنید.

- به جای چرخاندن کمرتان حین کار، از چرخش صندلی استفاده کنید.

- وسایل مورد استفاده‌تان را در دسترس خود روی میز بچینید تا برای استفاده از آن‌ها مجبور به خم کردن کمرتان به جلو نشوید.

اصول ایستادن و خوابیدن

- هنگام ایستادن خود را به جلو خم نکنید. گوش‌ها، شانه و لگن را باید در یک امتداد و شکم را تو نگه دارید.

- اگر مجبورید مدت طولانی بایستید، یکی از پاها را روی یک پله یا چهارپایه به ارتفاع 20 سانتی متر قرار دهید تا فشار کمتری به کمر وارد شود و هر 10 دقیقه جای پاها را با هم عوض کنید.

بهترین حالت خوابیدن، خوابیدن به پهلو در حالی است که زانوها کمی خم بوده و یک بالش کوچک بین دو زانو قرار دارد. اگر به پشت می‌خوابید لازم است یک بالش زیر زانوها و یک بالش کوچک زیر گودی کمر قرار دهید

- برای خارج شدن از تختخواب ابتدا به کنار تخت بچرخید و پاهای خود را از تخت آویزان کرده، با کمک دست‌ها و سفت کردن عضلات شکم بنشینید.

توصیه هایی برای مسافرت

برخی از دردهای کمر و گردن و زانو در اثر رانندگی‌های طولانی‌مدت مخصوصاً در طول مسافرت بروز می‌کند. راننده یا مسافری که رانندگی می‌کند، چه نکاتی را باید رعایت کند؟

در ضمن رانندگی توصیه می‌شود که صندلی تا حد امکان به فرمان نزدیک باشد به طوری که هنگامی که پا روی ترمز یا کلاچ قرار می‌گیرد، مفصل زانو هم سطح مفصل ران یا مختصری بالاتر از مفصل ران قرار گیرد.

پشتی صندلی باید عمودی باشد و در صورت امکان از یک بالشتک کوچک در فضای بین گودی کمر و صندلی استفاده شود.

رانندگی مداوم بیش از 45 دقیقه تا یک ساعت توصیه نمی‌شود و در مسافرت‌های طولانی لازم است که هر 45 دقیقه تا یک ساعت برای چند لحظه‌ای از ماشین پیاده شد و چند قدمی راه رفت.

افراد در مسافرت اغلب به خاطر حمل وسایل دچار کمردرد می‌شوند. برای پیشگیری از آن چه باید کرد؟

وقتی وسایل را می‌خواهند از زمین بردارند، بایستی در وضعیت نشسته قرار گیرند و وسایل را بردارند و چنانچه قصد دارند آن‌ها را با دست حمل کنند، با هر دو دست این کار را انجام دهند، یعنی وسایل به دو قسمت ترجیحاً هم وزن تقسیم شده و هر دو دست را به کار گیرند.

اما اگر وسایل را با پشت حمل می‌کنند، مثل کولی‌هایی که این روزها جوانان مورد استفاده قرار می‌دهند، بایستی هنگام راه رفتن مقداری به جلو خم شده باشند و از حمل وسیله در وضعیتی که بدن راست است اجتناب کنند و چنانچه قصد دارند وسیله را با دو دست در جلوی بدن حمل نمایند، بایستی وسیله یا بار را در حالت چسبیده به بدن حمل کنند.

نکته‌ای که اهمیت دارد این است که افراد در مسافرت اغلب هنگام برداشتن وسایل و جابجایی آن‌ها از صندوق عقب ماشین دچار دردکمر می‌شوند، زیرا اصول صحیح را رعایت نمی‌کنند.

افراد هنگام برداشتن وسایل از صندوق عقب بایستی فاصله خود را تا صندوق عقب به حداقل برسانند و از سپر ماشین به عنوان تکیه‌گاه برای یکی از پاها استفاده نمایند و بعد اقدام به برداشتن وسایل از صندوق عقب کنند.