بیماری‌ای که از گربه بوجود می‌آید

سال هاست که گربه ها به عنوان ناقلان یک بیماری عفونی جدی به نام توکسوپلاسما یا توکسوپلاسموز شناخته شده اند.انگل این بیماری می تواند بیشتر حیوانات و پرندگان را آلوده کند، اما تکثیر سلولی آن تنها در گربه ها امکان پذیر است.

خوشبختانه این بیماری توسط افراد به یکدیگر منتقل نمی شود، ولی هر فردی می تواند به راحتی به آن مبتلا شود.

انتقال انگل توکسوپلاسموز

در طبیعت انواع زیادى از حیوانات اهلى که انسان از گوشت آنها استفاده مى‌کند، وجود دارد. این حیوانات با بلعیدن انگل آلوده مى‌شوند و انگل را در بافت‌هاى مختلف خود نگهدارى مى‌نمایند.

انسان با خوردن گوش خام یا نیم پز آنها به‌ انگل توکسوپلاسموز مبتلا مى‌گردد.

گوسفند و خوک در انتقال این بیمارى نقش عمده‌ترى دارند.

گربه و انتقال انگل توکسوپلاسموز

گربه به‌طور معمول فضولات خود را زیر خاک پنهان مى‌کند، ولى در اثر آب باران، حرکت کرم‌هاى خاکى و عوامل دیگر به سطح زمین آورده مى‌شود.

پرندگان با صید کرم‌ها و دانه‌چینى، و جوندگان با خوردن دانه‌هایى که در محیط آلوده به این انگل هستند، آلوده مى‌شوند.

از طرف دیگر علفخواران اهلی، به ویژه گوسفندانى که در اطراف شهرها و روستاها چرا مى‌کنند، با خوردن مواد آلوده به انگل توکسوپلاسموز، آلوده مى‌شوند و کیست‌هاى توکسوپلاسما را در ماهیچه‌هاى خود نگه مى‌دارند.

راه های انتقال

تماس مستقیم با حیوان آلوده

انتقال خون

پیوند عضو آلوده

استفاده از شیر حیوان آلوده و تخم‌مرغ خام

انتقال تصادفى در کارکنان آزمایشگاه‌ها

وجود این انگل در کودکانی که از مادران مبتلا یا آلوده متولد می شوند، یا افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است، خصوصا آن دسته از افرادی که حامل ویروس ایدز یا در حال شیمی درمانی هستند، می تواند جدی و خطرناک باشد

علائم

این انگل در اغلب افرادی که دارای سیستم ایمنی قوی باشند، علائم و نشانه‌ای از خود بروز نمی دهد و گاهی ممکن است که فرد نداند ناقل است. اما در بعضی از افراد علائم خفیفی مثل: تب، سردرد، بی‌حالی و درد عضله به همراه تورم غدد لنفی ظاهر می شود که گاهی با سرماخوردگی اشتباه گرفته می شود.

در افرادی که دچار نقص ایمنی می‌شوند، مثل بیماران مبتلا به ایدز یا کسانی که به خاطر سرطان، شیمی درمانی می‌شوند، انگل موجود در بدن دوباره فعال می‌شود و ایجاد عفونت شدید می‌کند. این عفونت به صورت التهاب مغز یا انسفالیت با تشنج، کاهش سطح هوشیاری و سردرد شدید خود را نشان می‌دهد و بسیار شدید و خطرناک است.

عوارض

وجود این انگل در کودکانی که از مادران مبتلا یا آلوده متولد می شوند، یا افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است، خصوصا آن دسته از افرادی که حامل ویروس ایدز یا در حال شیمی درمانی هستند، می تواند جدی و خطرناک باشد. به طوری که ممکن است موجب تخریب مغز، حملات صرعی، مشکلات ریوی و حتی مرگ شود.

جنین مادرانی نیز که از مرگ نجات می یابند ممکن است دچار عوارضی نظیر کوری، فلج مغزی و عقب افتادگی ذهنی شوند. البته شدت و خطر عفونت در جنین بستگی به آن دارد که در چه زمانی از دوران بارداری، مادر به این انگل آلوده شده باشد.

در انسان این انگل به صورت کیست هایی می تواند تقریبا هر عضوی را متاثر سازد، اما اغلب روی مغز و ماهیچه های قلب اثر می گذارد.

توکسوپلاسموز در مادران باردار

اگر در فاصله 6 ماه قبل از بارداری، خانمی آلوده به انگل توکسوپلاسما شود و بیماری بهبود یابد، دیگر مستعد دریافت عفونت نیست و هیچ خطری نوزاد او را تهدید نمی‌کند.

آن چه باعث خطر می‌شود، عفونت مادر در دوران بارداری است که باعث سرایت انگل به نوزاد می‌شود.

عفونت مادر در چند ماه قبل از لقاح نیز احتمال سرایت به جنین را خواهد داشت.

خطرات توکسوپلاسموز برای جنین

جنین‌هایی که مادرانشان در اوایل بارداری دچار عفونت می‌شوند، بیماری خیلی شدید مغزی و چشمی خواهند داشت و بسیاری از آنان قبل از تولد می‌میرند.

جنین‌هایی که در ماه‌های آخر بارداری مادرشان آلوده شده باشند، عموما سالم به دنیا می‌آیند، ولی ممکن است دچار مشکلات ذهنی، تشنج و بیماری‌های مغزی شوند.

توصیه به مادران باردار

اگر شما باردار هستید یا تصمیم به بارداری دارید، حتما تست توکسوپلاسموز را انجام دهید. چرا که در صورت ابتلا، درمان به موقع می تواند به طور چشمگیری از احتمال خطرات آن برای جنین جلوگیری کند.

در صورت آلودگی نوزاد، باید درمان شروع شود و نوزاد آلوده تحت درمان دارویی قرار گیرد.

گوشت خام یا گوشتی که کاملا پخته نشده است را مورد مصرف قرار ندهید. تمام گوشت های قرمز را خوب بپزید تا کاملا رنگ قرمز آن عوض شده و آب آن خارج شود

پیشگیری از توکسوپلاسموز

- به مدفوع گربه دست نزنید و اگر خاک گلدان را عوض کرده و باغبانی می کنید، این کار را با دستکش انجام دهید و پس از اتمام کار، حتما دست ها را با آب و صابون بشویید.

- اگر در منزل گربه دارید، گوشت خام به او ندهید و نگذارید که به هر مکان آلوده ای رفت و آمد کند.

- گوشت خام یا گوشتی که کاملا پخته نشده است را مورد مصرف قرار ندهید. اغلب پستانداران خصوصا گوسفند ممکن است آلوده به این انگل باشند. بنابراین تمام گوشت های قرمز را خوب بپزید تا کاملا رنگ قرمز آن عوض شده و آب آن خارج شود. هرگز گوشت نپخته را مزه نکنید.

- تمام میوه و سبزیجات خصوصا آن دسته که به صورت خام مصرف می شوند را کاملا ضدعفونی کرده و با آب بشویید.

- از مصرف شیر غیرپاستوریزه و فرآورده های آن خودداری کنید، چراکه ممکن است حاوی انگل باشند. قابل ذکر است این انگل برای افرادی نظیر دامداران، دامپزشکان و قصابان، یک خطر شغلی محسوب می شود.

بیماری توکسوپلاسموز

توکسوپلاسموز یک بیماری عفونی است که توسط یک انگل میکروسکوپی که درون سلول های انسان و حیوانات (به خصوص گربه و حیوانات مزرعه ای) زندگی می کند ایجاد می شود.

بیماری چگونه منتشر می شود؟

مردم از طرق زیر می توانند به این بیماری مبتلا شوند:

- تماس با گربه های آلوده (گربه ها این بیماری را از طریق خوردن پرندگان، موش ها، و سایر جانوران به دست می آورند)

- خوردن گوشت خام یا نیمه پخته که عفونت را داراست.

- خوردن میوه ها و سبزی های نپخته و نشسته که با کود آلوده شده اند.

- از طریق زایمان (یک زن که در دوران بارداری توکسوپلاسموز گرفته، می تواند آن را به کودک به دنیا نیامده اش از طریق رگ های خونی منتقل کند)

به طور طبیعی این بیماری از انسان به انسان منتقل نمی شود (مگر در زنان حامله که به کودک خود منتقل می کنند)

علایم و نشانه های بیماری چیست؟

این بیماری می تواند از حیوانات به انسان ها منتقل شود، اما گاهی هیچ علامتی ایجاد نمی کند. وقتی که کودکان علایم را نشان می دهند، بستگی به سن و میزان مقاومت دستگاه ایمنی آنها در برابر عفونت دارد(همانند انسان ها، گربه های آلوده نیز هیچ علامتی را نشان نمی دهند).

انواع توکسوپلاسموز

توکسوپلاسموز در مردم به سه الگوی اصلی تقسیم می شود:

توکسوپلاسموز مادرزادی که در آن کودک قبل از تولد مبتلا می شود

توکسوپلاسموز در یک کودک سالم (که علایم آن مشابه علایمی است که یک زن باردار تجربه می کند)

توکسوپلاسموز در یک کودک با سیستم ایمنی ضعیف

توکسوپلاسموز مادرزادی

وقتی یک زن حامله (که شاید هیچ علایمی نداشته باشد) در طی بارداری عفونت را می گیرد و درمان نمی شود، امکان زیادی برای آلوده کردن جنین دارد. نوزادانی که در طی سه ماهه اول بارداری مادرشان، آلوده شده اند، علایم شدیدتری دارند.

به هر حال این موضوع نادر است که یک زن که عفونت را قبل از بارداری گرفته بتواند آن را به فرزندش منتقل کند، زیرا بدن او و بدن نوزاد در مقابل آن پاسخ ایمنی ایجاد می کند. پس بهتر است بارداری حدود شش ماه بعد از ابتلا به توکسوپلاسموز اتفاق بیفتد.

حدود 90 درصد کودکانی که دچار توکسوپلاسموز مادرزادی می شوند علایمی ندارند، اما درصد زیادی، علایم را در ماه ها و حتی سال های بعد نشان می دهند، یا در هنگام تولد نشان می دهند، مثلا برخی به طور نارس یا خیلی کوچک به دنیا می آیند.

برخی علایم دیگر عبارتند از:

تب

غده های لنفی متورم

زردی (یرقان)

اندازه سر بزرگ یا کوچک غیر طبیعی

کهیر

خونریزی زیر پوستی

آنمی (کم خونی)

طحال یا کبد بزرگ شده

حمله صرع

اشکال در غذا خوردن

کم شنوایی

عقب افتادگی ذهنی

وقتی یک زن حامله (که شاید هیچ علایمی نداشته باشد) در طی بارداری عفونت را می گیرد و درمان نمی شود، امکان زیادی برای آلوده کردن جنین دارد

توکسوپلاسموز در کودکان سالم

یک کودک سالم که دچار عفونت با توکسوپلاسموز شده است، احتمالا علایمی از عفونت نشان نمی دهد و یا فقط تعدادی غدد متورم دارد که:

- عمدتا در ناحیه گردن ظاهر می شوند.

- گاهی اوقات قابل لمس هستند.

- در ماه های مختلف گاهی بزرگ و گاهی کوچک هستند.

چگونه بیماری تشخیص داده می شود؟

پزشکان به ندرت می توانند این بیماری را از طریق آزمایشاتی که در آزمایشگاه برای بررسی انگل های میکروسکوپی در خون، مایع نخاعی، غدد لنفی، مغز استخوان، مایع آمنیوتیک و... انجام می شود تشخیص دهند.

پزشکان اغلب دستور انجام آزمایشاتی را برای اندازه گیری سطح آنتی بادی در خون فرد که در مقابله با عفونت ساخته شده، می دهند.

بیماری چگونه درمان می شود؟

غیر از بیماران دارای سیستم ایمنی ضعیف و بیماران باردار، بقیه عمدتا نیازی به درمان عفونت توکسوپلاسموز ندارند، زیرا علایمی مثل ورم غدد لنفی به مرور زمان رفع می شوند، اما در کودکان باید کودک توسط پزشک معاینه شود، زیرا تورم غدد لنفی می تواند علت دیگری داشته باشد.

زنان باردار دچار بیماری توکسوپلاسموز، باید برنامه درمان را تحت نظر پزشک انجام دهند. تحقیقات نشان می دهند که درمان مادر باردار آثار سوء کمتری در نوزاد ایجاد می کند، اما حتما از انتقال بیماری به نوزاد جلوگیری نمی کند.

کودکان دچار توکسوپلاسموز مادرزادی باید به وسیله داروهای ضد توکسوپلاسموز به مدت حدود یک سال بعد از تولد درمان شوند. پزشک نوع داروهای مصرفی را تعیین می کند.

کودکان سالم دچار توکسوپلاسموز عمدتا به مدت 4 تا 6 هفته تحت درمان قرار می گیرند و کودکانی که سیستم ایمنی ضعیف شده دارند عمدتا در بیمارستان بستری می شوند تا اقدامات درمانی لازم انجام شود.

چگونه از این بیماری پیشگیری کنیم؟

اگر گربه های اطراف شما (یا گربه خانگی شما) گوشت نپخته و یا خام نمی خورد، افراد خانواده در معرض خطر کمتری نسبت به این بیماری هستند. اما آنها می توانند از طریق خوردن گوشت خام، آلوده شوند.

توصیه هایی برای پیشگیری از توکسوپلاسموز در خانواده شما را بیان می کنیم:

توصیه های غذایی:

- گوشت را کامل بپزید.

- دستتان را بعد از تماس با گوشت خام یا سبزی آلوده، با آب و صابون بشویید.

- همه میوه ها و سبزیجات را قبل از مصرف بشویید.

- گوشت را مدت کمی قبل از مصرف منجمد کنید، زیرا کمک می کند که عفونت توکسوپلاسموز، محل مناسب زندگی اش را از دست بدهد.

- همه ابزارها و سطوح برنده و سطوح آشپزخانه (به خصوص بعد از تماس با گوشت خام) را بشویید.

توصیه هایی در مورد گربه ها:

- گربه خود را درون خانه نگه دارید تا با خوردن جانوران دیگر دچار عفونت نشود.

- به گربه خود، گوشت خام ندهید.

- گربه های ولگرد را دور کنید.

توصیه های عمومی و مربوط به کارهای خانگی:

- در هنگام کارهای باغبانی، دستکش به دست کنید و بعد از آن دست هایتان را بشویید.

- برای پنجره ها حفاظ (توری) بگذارید تا از ورود حشرات جلوگیری شود (مدفوع گربه، یک محل مناسب برای مگس ها و سوسک ها است و این حشرات می توانند مدفوع را و در نتیجه عفونت توکسوپلاسموز را به غذا وارد کنند).

- آب تصفیه نشده ننوشید.