اندومتریوز (ENDOMETRIOSIS)

3 بیماری شایع در خانم ها

برای اینکه خانم ها را تشویق کنیم تا به سلامتی خود بها دهند، باید در ابتدا اطلاعات مفیدی را درباره مشکلات شایع سلامتی شان در اختیارشان قرار دهیم و عوامل خطر برای بیماری های شایع را بیان کنیم تا خود آنها با شناخت این موارد، از مبتلا شدن به این بیماری ها پیشگیری کنند.

1- بیماری های قلبی

بیماری های قلبی، هم در مردان و هم در زنان شایع می باشد. اگرچه مرگ و میر مردان در اثر بیماری های قلبی نسبت به زنان بیشتر است، اما در زنان این بیماری زود تشخیص داده نمی شود و هنگامی فرد متوجه می شود که دیر شده و امکان کمک کمتری برای او وجود دارد.

زنان دچار بیماری قلبی، اغلب فکر می کنند که مشکلاتی نظیر درد قفسه سینه دارند و کمتر به مشکلات قلبی توجه می کنند، اما گاهی با داشتن علائمی مانند درد شانه، تهوع، استفراغ و مشکلات تنفسی، در حقیقت به مشکلات قلبی مبتلا هستند.

عوامل خطر برای بیماری های قلبی شامل موارد زیر است :

- سن بالا

- جنس مذکر (مردها بیشتر به مشکلات قلبی دچار می شوند)

- وراثت (افرادی که سابقه خانوادگی برای این مشکل را دارند)

- سیگار کشیدن

- کلسترول خون بالا

- عدم تحرک و فعالیت بدنی

- چاقی

- دیابت

2- سرطان سینه

سرطان سینه شایع‌ترین سرطان در بین خانم ها می باشد.

عوامل خطر سرطان سینه عبارتند از :

- سن : با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان سینه بیشتر می شود.

- مناطق جغرافیایی : شیوع این سرطان در نقاط مختلف جغرافیایی و کشورها فرق می کند. اگر چه میزان فعالیت روزانه فرد بسیار مهم تر از وراثت در این نوع سرطان می باشد.

- سن شروع قاعدگی یا یائسگی : خانم هایی که خیلی زود قاعده شده و خیلی دیر یائسه می شوند، استعداد بیشتری برای ابتلا به سرطان سینه دارند. خانم هایی که بعد از 55 سالگی یائسگی طبیعی دارند، نسبت به خانم هایی که قبل از  45 سالگی دچار یائسگی می شوند، دو برابر بیشتر احتمال ابتلا به سرطان سینه را دارند.

- سن افراد در زمان اولین بارداری : نداشتن بچه یا بچه‌دار شدن در سن بالا، احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهد. خطر ابتلا به این سرطان برای زنانی که بعد از 30 سالگی اولین بچه خود را به دنیا آورده اند، دو برابر بیشتر از زنانی است که قبل از سن 20 سالگی بچه اول خود را به دنیا آورده اند.

- عوامل وراثتی

- سابقه ابتلا به بیماری های دیگر سینه

- در معرض اشعه قرار گرفتن : برخی خانم ها به دلیل ابتلا به برخی بیماری ها، باید در معرض اشعه x  قرار بگیرند و پرتو درمانی شوند که این کار احتمال ابتلا به سرطان سینه بالا می برد.

- نحوه زندگی کردن : مطالعات مختلف نشان می دهد که نحوه زندگی و رژیم غذایی افراد ارتباط مستقیم با سرطان دارد.

- چاقی : زنان چاق بیشتر از افراد معمولی در معرض ابتلا به سرطان سینه قرار دارند.

- مصرف الکل در زنان شانس ابتلا به سرطان سینه را زیاد می کند.

- هورمون ها : زنانی که از روش های هورمونی (قرص های هورمونی) برای جلوگیری از بارداری استفاده می کنند، شانس زیادتری برای ابتلا به این سرطان را دارند. طول مدت مصرف، سن فرد در آغاز مصرف، دوز و نوع هورمون مورد استفاده از مواردی است که اثر مهمی بر احتمال ابتلا به این سرطان می گذارند.

خطر ابتلا به سرطان سینه در زنانی که بعد از 30 سالگی اولین بچه خود را به دنیا آورده اند، دو برابر بیشتر از زنانی است که قبل از سن 20 سالگی بچه اول خود را به دنیا آورده اند

سرطان سینه چه علایم ظاهری دارد؟

- سرطان سینه  در ابتدا دردناک نیست و فرد هیچ گونه احساس دردی ندارد.

- امروزه سرطان سینه با غربالگری سینه در زنانی که هیچ  علایمی ندارند، تشخیص داده می شود. تقریبا 6 نفر از هر هزار نفر در تست های غربالگری سرطان سینه تشخیص داده می شوند .

- توده در سینه: برخی زنان با احساس توده در سینه خود، احتمال بروز مشکلی را می دهند. این کار هنگامی رخ می دهد که فرد در حال بررسی سینه خود می باشد و بافت توده ای شکل نامنظمی را در سینه خود حس می کند.

- تغییرات در پوست: دندانه دار شدن پوست و تشکیل چین و چروک از تغییرات مهم در پوست فرد است. حتی مکن است از نوک سینه ترشحاتی خارج شود. سینه متورم شده و قرمز می شود و پوست سینه، مانند پوست پرتقال می شود.

- گاهی بیماران با توده در زیر بغل مواجه می شوند که نشان دهنده رشد سرطان تا غدد لنفاوی زیر بغل است.

3- پوکی استخوان

پوکی استخوان مشکل بسیاری از زنان به خصوص درسن بالای 50 سال می باشد. پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که بدن فرد نتواند توده استخوان تازه ای بسازد.

کلسیم و فسفر دو عنصر مهم برای ساخت استخوان هستند. حال اگر این دو عنصر به بدن نرسند، فرایند تولید استخوان کامل نمی شود و بدن با مشکل استخوان سازی مواجه می شود. اگر بدن فرد آنقدر با کمبود کلسیم و فسفر روبرو شود که از تجزیه استخوان ها، کلسیم و فسفر خود را تامین کند، بافت استخوان ها نرم شده و با کمترین ضربه ای می شکنند.

در زنان این مشکل در سن یائسگی شدت می یابد و آن هم به خاطر کاهش هورمون استروژن می باشد.

علائم :

- درد استخوان حتی هنگام لمس کردن آن

- شکستگی استخوان با کوچک ترین ضربه

- کوتاه شدن قد و خمیدگی پشت

- کمردرد به خاطر شکستگی در مهره های کمر رخ می دهد

- گردن درد

عوامل خطر:

- مصرف داروهای ضد صرع

- پاراتیروئید پرکار

- کمبود ویتامین D

- قطع قاعدگی برای مدت طولانی در خانم ها

- مصرف الکل

- سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان

- سیگار کشیدن

- مصرف کم کلسیم در برنامه غذایی روزانه

- سابقه هورمون درمانی برای بیماری سرطان سینه

زنان می توانند با در نظر گرفتن این سه بیماری شایع و کسب اطاعات لازم درمورد این بیماری ها، نقش مهمی را در پیشگیری از ابتلا به آنها ایفا کنند.

کنترل اندومتریوز با رژیم غذایی

اندومتریوز (ENDOMETRIOSIS) به حالتی گفته می شود که در آن، غشای داخلی رحم، در جایی خارج از رحم، رشد می ‌کند که می ‌تواند منجر به واکنش‌های مزمن و التهابی چون دردهای لگن، دیسمنوره(قاعدگی دردناک)، لکه بینی‌های قبل از قاعدگی، نازایی و دفع دردناک ادرار شود.

در حدود 5 تا 10درصد زنان جهان در سنین باروری به اندومتریوز مبتلا هستند.

اندومتریوز با دارو خیلی خوب درمان می‌ شود. با این‌ حال، یک مطالعه ی جدید پیشنهاد کرده است که تغییر مفید و موثر در روش تغذیه ‌ای، مانند یک روش درمانی کمکی، می تواند شما را نیرومند و سالم کند.

اگر چه درمان و نتایج، متفاوت هستند، اما موارد زیادی وجود دارد که نشان می ‌دهد شدت بیماری اندومتریوز با تغییر در رژیم غذایی کاهش می یابد و موجب بهبودی این بیماری می ‌شود.

نکات قابل توجه

اما قبل از این که شما (به عنوان یک فرد مبتلا به اندومتریوز) بخواهید تغییراتی در رژیم غذایی و مکمل‌های مصرفی روزانه ‌تان ایجاد نمایید، نکات مهمی را باید در نظر داشته باشید که در اینجا برای ‌تان ذکر می کنم:

* به خاطر داشته باشید که هیچ غذا و برنامه غذایی موجب درمان و علاج اندومتریوز نمی ‌شود.

* استروژن (هورمون زنانه) مسئول اصلی ایجاد کننده مشکلات موجود در یک فرد مبتلا به اندومتریوز می ‌باشد. به همان اندازه ای که سیستم ایمنی ضعیف در ایجاد اندومتریوز نقش  دارد، مقدار بالای استروژن در بدن نیز مسئول خیلی از علائم حاصله از این بیماری است.

مهم نیست که چه دلیلی عامل اصلی ایجاد این مشکلات است، بلکه آنچه اهمیت دارد این است که شما با اجرای یک برنامه غذایی منظم ، به سطحی از سلامتی دست پیدا کنید که بتواند:

1- هورمون‌های تان را تنظیم نماید،

2- از سیستم ایمنی‌ تان به نحو احسن نگهداری کند،

3- اندومتریوز را در شما کنترل نماید.

غذاهایی که در اندومتریوز باید کم مصرف شوند

بعضی غذاها در رژیم غذایی شما باید حذف یا کم مصرف شوند، از جمله مصرف غذاهایی که موجب افزایش "پروستا‌گلاندین‌ها" می ‌شوند، باید محدود شود، زیرا پروستاگلاندین‌ها موجب تحریک ترشح استروژن می‌ شوند. البته به خاطر داشته باشید که همه پروستاگلندین‌ها بد نیستند، مثلا پروستاگلندین E1 علائم اندومتریوز را تسکین می ‌دهد.

* مصرف غذاهایی مانند چربی ‌ها، نمک، شکر، فرآورده‌های لبنی و کافئین باید محدود شود، زیرا این غذاها باعث کاهش یا توقف عملکرد صحیح کبد می شوند. کبد، عضو اصلی تنظیم هورمون‌ها و ویتامین‌های گروه B در بدن است که به کاهش سطح استروژن کمک می کند.

* کاهش مصرف گوشت قرمز و فرآورده‌های گوشتی نیز یک راه موثر برای کنترل این اندومتریوز است.

خیلی تاکید می شود که به جای گوشت قرمز از فرآوره‌های سویا مانند توفو و میزو و غذاهایی که از نظر فیبر غنی هستند، استفاده شود.

با توجه به اینکه فرآورده‌های سویا غنی از فیبر هستند و عناصری دارند که میزان استروژن را در بدن کنترل می‌ کنند، می ‌توانند موجب کاهش دردهای ناشی از خروج مدفوع ( اگر اندومتریوز در این نواحی تاثیر گذاشته باشد) شوند.

غذاهای مفید در اندومتریوز

* غذاهای که دارای ویتامین‌های گروه B هستند، مانند ماهی، برنج، ماکارونی، نان‌ ها و غلات سبوس ‌دار و سبزیجات برگ سبز را در برنامه غذایی روزانه ‌تان مصرف نمایید.

ویتامین‌های گروه B مقدار استروژن را در بدن کنترل می ‌کنند و به کاهش علائم اندومتریوز کمک می ‌کنند، لذا به کنترل‌ کننده سطح استروژن معروفند. علاوه بر این ویتامین‌های گروه B مخصوصا B6، B2، B1 از عود مجدد اندومتریوز‌ جلوگیری می کنند.

* آنتی اکسیدان ‌هایی مانند بتا کاروتن، سلنیوم، ویتامین C و ویتامین E به همان میزانی که در کاهش گرفتگی عضلات و خون ریزی‌ در قاعدگی مفید و کارآمد هستند، در ارتقای سیستم ایمنی بدن نیز موثرند.

هنگامی که این آنتی اکسیدان‌ها در رژیم غذایی شما وجود داشته باشند، می‌ توانند به کنترل اندومتریوز و دردهای ناشی از آن کمک کنند.

منابع خوب آنتی اکسیدان‌ ها شامل اسفناج، کلم‌ بروکلی، کرفس، خیار، بادام و روغن‌ گل آفتاب ‌گردان و روغن گلرنگ هستند.

بنابراین با ایجاد این تغییرات ساده در رژیم غذایی روزانه‌ تان، می ‌توانید به بهبود اندومتریوز کمک کنید

عادت ماهانه می تواند خطرناک باشد

به‌طور طبیعی،‌عادت ماهانه خانم ها تقریبا هر 28 روز یک‌ بار رخ می‌دهد و البته خصوصیات قاعدگی (طول دوره‌ ماهانه، مدت خون‌ریزی و شدت آن) ممکن است بین خانم ها، متفاوت باشد. معمولا خون‌ریزی ماهانه 5 تا 7 روز طول می‌کشد و به طور طبیعی، حدود یک فنجان خون در این مدت از دست می رود.

اغلب خانم ها در دوره‌ای از زندگی خود، خون‌ریزی شدید قاعدگی را تجربه می‌کنند، اما بعضی از آنها تقریبا در تمام دوره‌ها، خون‌ریزی شدید دارند که این موضوع را نباید امری عادی و طبیعی تلقی کرد.

بسیاری از خانم‌ها تصور می‌کنند که خون‌ریزی‌های شدید قاعدگی امری طبیعی است، در حالی که این حالت ممکن است بسیار خطرناک بوده و علامت نوعی اختلال خونی باشد.

تحقیقات بسیاری نشان می‌دهد که قاعدگی‌های شدید ممکن است علامتی از یک سری اختلالات انعقادی خون باشد.

وقتی خون منعقد نمی‌شود

محققان هشدار می‌دهند که خانم ها و پزشکان باید به نشانه‌های خون‌ریزی‌های بیش از حد توجه بیشتری داشته باشند و آن را امری طبیعی تلقی نکنند. بسیاری از این اختلالات انعقادی در خانم ها ناشناخته باقی می‌مانند، در حالی که ممکن است نشانه‌ای از وجود یک مشکل باشد. خانم هایی که دچار سیکل‌های قاعدگی شدید می‌شوند، باید بیشتر مراقب باشند، زیرا 25 درصد آنها مبتلا به اختلالات خونی ناشناخته هستند.

خون‌ریزی‌های زیاد دوران قاعدگی ممکن است نشانگر این باشد که خون به سادگی و به‌طور طبیعی لخته نمی شود. در بسیاری از موارد پزشکان به مشکلات انعقادی فکر نمی‌کنند. بسیاری از پزشکان دلایل هورمونی و یا وجود فیبروم‌ها را دلیل خون‌ریزی‌های شدید می‌دانند و در برخی موارد حتی با برداشتن رحم از طریق جراحی، اقدام به درمان این خون‌ریزی‌ها می‌کنند، در حالی که علت اصلی این مشکل وجود اختلالاتی در انعقاد خون است.

چرا و به چه علت؟

شایع‌ترین عللی که می‌توانند موجب خون‌ریزی شدید قاعدگی شوند عبارتند از:

- عدم تعادل هورمونی: در هر دوره ماهانه طبیعی، تعادل بین هورمون‌های استروژن و پروژسترون، بازسازی دیواره رحم (اندومتر) را تنظیم می‌کند. این دیواره در طول قاعدگی تخریب شده و از طریق خون‌ریزی خارج می‌شود. اگر تعادل بین هورمون‌ها به‌هم بخورد، اندومتر (دیواره رحم) بیش از حد رشد می‌کند و به ناچار باید خون‌ریزی بیشتری صورت بگیرد تا این دیواره بریزد و خارج شود.

گاهی خونریزی‌های شدید هنگام عادت ماهانه خانم ها، از یک اختلال انعقاد خون جدی ناشی می‌شود.

عدم تعادل هورمونی در دختران جوانی که برای اولین‌بار عادت ماهانه می‌شوند و همچنین در خانم هایی که به یائسگی نزدیک می‌شوند، ‌بیشتر رخ می‌دهد. هر علت دیگری که بتواند این تعادل هورمونی را به‌هم بزند، ‌ممکن است باعث منوراژی (خونریزی قاعدگی بیش از حد یا طولانی) شود، مثل بیماری‌های تیرویید که اغلب با داروهای هورمونی قابل کنترل است. هر چند، ‌استفاده نامناسب از داروهای هورمونی خود می‌تواند یکی از علل مستقیم منوراژی باشد.

- فیبروم رحم: این تومور خوش‌خیم و غیرسرطانی رحم، در سال‌های باروری شما ظاهر می‌‌شود. فیبروم رحم می‌تواند به خون‌ریزی قاعدگی شدیدتر از حد طبیعی و یا طولانی منجر گردد.

- پولیپ: پیشرفت رشد تومور کوچک خوش‌خیم در دیواره رحم (پولیپ رحم) می‌تواند موجب خون‌ریزی شدید یا طولانی قاعدگی شود. اغلب پولیپ رحم در سنین باروری و به علت تولید یا مصرف بیش از حد هورمون به وجود می‌آید و می‌تواند به خون‌ریزی در زمانی غیر از زمان قاعدگی (لکه بینی) منجر گردد.

- کیست‌های تخمدان: این کیسه‌های پر از مایع، داخل یا روی تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند. این ضایعات اغلب خوش‌خیم هستند و به ندرت موجب بی‌نظمی‌‌های قاعدگی از جمله منوراژی می‌شوند.

- اختلال عملکرد تخمدان: نارسایی تخمدان‌ها در تولید، تکمیل و آزاد کردن تخمک (تخمک‌گذاری) می‌تواند موجب عدم تعادل هورمونی و در نتیجه منوراژی شود.

- آدنومیوز: این بیماری وقتی ایجاد می‌شود که غدد اندومتر در عضلات رحم جاسازی شود و اغلب موجب خون‌ریزی شدید و درد می‌گردد. در زنان میانسالی که تعداد بچه‌های زیادتری داشته‌اند، احتمال گسترش این بیماری بیشتر است.

- آی.یو.دی: این دستگاه داخل رحمی که برای جلوگیری از بارداری به‌کار می‌رود، موجب لکه‌بینی خفیف در زمان استفاده از آن می‌شود که اغلب پزشک مجبور به خارج کردن آن از رحم فرد بیمار می‌گردد.

درمان بیماری اِندومتریوز در زنان

پاسخ ها از خانم دکتر انسیه شاهرخ تهرانی‌ نژاد، متخصص بیماری‌های زنان و زایمان می باشد.

*سئوال) در چه مواردی این بیماری نیاز به درمان دارد؟

پاسخ) وقتی بیماری در افراد ایجاد علامت کرد، حتماً باید درمان شود. در مواقعی که مریض در حین قاعدگی یا مقاربت، درد شدید دارد حتماً نیاز به درمان دارویی هست. زمانی که مریض نازایی دارد، اگر اندومتریوز خیلی وسیع باشد، نیاز به عمل IVF (باروری خارج رحمی) وجود دارد. البته اگر اندومتریوز خفیف باشد، درمان دارویی کافی است.

به عبارتی در بیماران زیر نیاز به درمان طبی است: میل به بچه‌دار شدن و حفظ باوری، موارد خفیف تا متوسط بیماری، سن کم‌تر از 40- 35 سال. در صورت وجود اندومتریوز و مقاومت به درمان دارویی، اندومتریوز بیش‌تر از یک سانتی‌متر در تخمدان، چسبندگی و انتشار وسیع باید اقدام به جراحی و برداشت بافت ناحیه ی مبتلا نمود.

*روش‌های درمان اندومتریوز چیست؟

مواقعی که اندومتریوز خفیف است، معمولاً درمان‌های دارویی انجام می‌گیرد که بیش‌تر باعث متوقف شدن تخمک‌ گذاری می‌شود و شامل یک سری قرص‌های جلوگیری از حاملگی است که بیمار باید به صورت مداوم این قرص‌ها را مصرف کند و یا درمان‌هایی که شامل ترکیبات پروژسترونی است و آمپول‌های پروژسترونی تجویز می‌شود و یا یک نوع آمپول‌های تزریقی که بیمار باید هر ماه یک بار تزریق کند. این آمپول‌ها باعث می‌شوند که در بیمار تخمک ‌گذاری متوقف شود. توقف تخمک ‌گذاری باعث می‌شود که نقاط اندومتریوز مقداری آتروفیک شوند (تحلیل روند) و درد بیمار کم‌تر شود. در 90- 80 درصد موارد، درد بیمار با دارو تسکین می‌یابد و حدود 70- 50 درصد زنان با درمان موفق می‌توانند حامله شوند و حدود 20- 10 درصد بیماران پس از یک سال از درمان دچار عود علایم می‌شوند.

*توصیه شما به فرد مبتلا به اندومتریوز چیست؟

با توجه به این که بیماری اندومتریوز، یک بیماری پیش رونده بوده و حتی اگر در مرحله خفیف هم باشد ممکن است طی چند سال شدید شود، باید سریعاً برای درمان آن اقدام کرد. در افراد مبتلا باید ابتدا مشخص شود اندومتریوز در چه مرحله‌ای است و اگر بیمار ازدواج کرده و اندومتریوز دارد، بهتر است برای بچه‌دار شدن زودتر اقدام کند، چون ممکن است اندومتریوز پیشرفت کند و باعث نازایی شود. اگر هم بچه نمی‌خواهد بهتر است از روش‌های جلوگیری از بارداری (مانند قرص‌های ضدبارداری) استفاده کند. مصرف قرص‌های ضدبارداری باعث جلوگیری از پیشرفت اندومتریوز می‌شود.

هم‌چنین ترکیباتی مانند پروژسترون باعث می‌شوند اندومتریوز در همان مرحله باقی بماند و پیشرفت نکند.

*توصیه شما به این بیمار و افرادی مثل ایشان چیست؟

معمولاً خیلی از دردهای موقع قاعدگی دردهای دیسمنوره اولیه هستند که خیلی از خانم‌ها دچار آن می‌شوند و نبایستی خیلی نگران باشند، اما وقتی دردهای پیش رونده دارند باید به پزشک مراجعه کنند. اگر خانمی ازدواج نکرده بهتر است از درمان‌های دارویی استفاده کند، چون مصرف داروهای جلوگیری کننده حاملگی باعث می‌شود بیماری پیشرفت نکند و اگر ازدواج کرده توصیه می‌کنیم اگر شرایط مناسب برای باردار شدن دارند، هر چه زودتر اقدام به بارداری کنند. به طور کلی این افراد نباید از باردار شدن ناامید شوند.

در این خانم باید بررسی شود که اندومتریوز در چه مرحله‌ای است. در مرحله اول باید یک اسپرموگرام از شوهرشان داشته باشند که مطمئن شوند شوهرشان مشکل خاصی ندارد و یک بررسی هورمونی از خودشان انجام دهند. اگر اندومتریوز در مرحله خفیف باشد، درمان دارویی مثل داروهای تحریک کننده تخمک‌ گذاری انجام می‌گیرد و اگر اندومتریوز وسیع باشد باید لاپاروسکوپی شود. احتمال این که عدم بارداری ایشان به علت اندومتریوز باشد، زیاد است. اگر در این فرد اندومتریوز شدید باشد، بهتر است با لاپاروسکوپی چسبندگی‌ها آزاد شود. اگر این امکان وجود ندارد، می‌بایستی توسط IVF (لقاح خارج از رحم) اقدام به درمان کرد. ولی در نهایت این خانم نباید نگران باشد و از بارداری هم ناامید نشود، چون در این افراد یا از طریق ساده و معمولی امکان بارداری وجود دارد یا اگر در مرحله وسیع و شدید اندومتریوز باشند، از طریق روش‌های کمک به بارداری در این افراد می‌توان مشکل را بر طرف کرد.

خانم ها کی ورزش کنند؟

از آنجا که روی ورزشکاران زن پژوهش های دقیق و گسترده ای صورت نگرفته است، یک اتفاق نظر و تفاهم کلی درباره سطح عملکرد آنها وجود ندارد.

وجود اختلافات فیزیولوژیک و نیز ساختاری بین جنس زن و مرد هم مزید بر علت شده است. اگرچه بر اساس نظرسنجی ها، اکثر ورزشکاران زن معتقد به افت عملکرد بدنی در دوران قاعدگی هستند، اما از لحاظ فیزیکی زنانی بوده اند که در طی زمان قاعدگی قادر به شکستن رکوردهای جهانی شده اند.

فعالیت ورزشی شدید سبب کاستن سطح استروژن در خون می شود، اما لزوماً بر سطح عملکرد بدنی اثری ندارند.

در تمرینات با شدت یکسان، اختلافی در میزان بروز آسیب های ناشی از ورزش در زن و مرد دیده نمی شود.

قرص های ضدبارداری هر چند ممکن است سبب تغییرات چشمگیر فیزیولوژیک در بدن زن شوند، اما تاثیر عمده ای روی عملکرد فرد نخواهند گذاشت.

حاملگی در دو تا سه ماه اول، اثر منفی روی عملکرد نمی گذارد. لابد می دانید در المپیک سال 1956 ملبورن، سه تن از برندگان مدال طلا حامله بودند. حتی بعد از طی حاملگی اگر وضعیت جسمی به شکل پیش از حاملگی زن بازگردد، مشکلی در رقابت های ورزشی نخواهد داشت.

ورزش سبب بهبود تراکم استخوان زنان نمی شود، بلکه فقط سبب حفظ آن می شود. در صورت مصرف مقادیر کافی

کلسیم ، ورزش احتمالاً در شکل گیری استخوان های قوی تر کمک خواهد کرد.

از طرفی هیچ محدودیت سنی برای شرکت در

ورزش های استقامتی وجود ندارد، حتی زنان 80 ساله هم توانایی شرکت منظم در دوهای ماراتن را دارند، اگر چه مدت زمان طی شده بیشتر خواهد بود. دقیقاً معلوم نیست که آیا زنان سریع تر می دوند یا مردان؟ فقط می دانیم که در ازای هر دهه ی عمر، زنان توانایی سرعت بخشی در دویدن به میزان 14 متر در دقیقه را دارند. در حالی که این رقم برای مردان 7 متر در دقیقه است.

البته با توجه به اختلالات فیزیکی به نظر نمی رسد که زنان توانایی غلبه بر مردان در مسافت های کوتاه را داشته باشند، اما برعکس این موضوع در دوهای با مسافت طولانی صدق می کند که به نظر می رسد به علت چربی بالاتر موجود در بدن زنان است که به عنوان منبع انرژی عمل می کند. به علاوه تعریق در دماهای بالاتر بدن، سبب حفظ و نگهداری بیشتر آب بدن خواهد شد.

تفاوت فیزیولوژیک بین زنان و مردان ورزشکار

این اختلافات در زمینه سیستم اسکلتی و عوامل بیو مکانیکی نمود دارد.

ورزشکاران زن به طور معمول (ولی نه همیشه) کوچک تر و کوتاه تر بوده، لگنی پهن تر دارند، زانوها به داخل متمایل شده و ساق پاها انحنای کمتری دارند. این ویژگی ها از جمله مواردی هستند که احتمال ایجاد برخی از آسیب های مانند دردهای کشککی- رانی را بالا می برند.

ورزشکاران زن درصد بالاتری از چربی بدن داشته و حدود 30 درصد قدرت عضلانی کمتری نسبت به مردان دارند که به ویژه مربوط به اندام فوقانی است، اما در هر صورت این تفاوت ها به رشته ورزشی خاصی بستگی دارد، تا اینکه جنسی خاص عامل آن باشد.

سودمندی ورزش در بانوان

تمرینات منظم ورزشی دارای فواید مشابهی در زنان و مردان است، یعنی

کاهش فشار خون، پایین آوردن تعداد ضربان قلب و افزایش ظرفیت هوازی همراه با کاهش درصد چربی بدن که تمام این موارد به پیشگیری از آترواسکلروز و بیماری های قلبی کمک می کنند.

به علاوه ورزش های توام با اعمال وزن روی بدن، سبب تقویت استخوان ها و جلوگیری از پوکی استخوان می شوند.

زمانی تصور می شد که ورزش شدید به سیستم تولید مثل زنان آسیب می رساند. در ضمن عقیده داشتند که زنان به ویژه در جریان عادت ماهیانه نباید ورزش کنند. امروزه خلاف هر دوی این موارد ثابت شده است.

اثرات ورزش روی قاعدگی

زنان ورزشکار مستعد

اختلالات قاعدگی از جمله تاخیر در شروع آن، فقدان اولیه و ثانویه، افزایش فاصله بین دو سیکل قاعدگی و فقدان تخمک گذاری هستند. به عنوان مثال، فقدان قاعدگی در 3 تا 5 درصد کل جمعیت رخ می دهد، اما در 15 تا 60 درصد زنان ورزشکار مشاهده می شود که از جمله علل آن، وزن پایین بدن، از دست دادن سریع وزن، شروع سریع ورزش های سنگین، تغذیه ناکافی در مقایسه با احتیاج به انرژی و وجود استرس های فیزیکی و روانی است.

در صورت فقدان قاعدگی به مدت طولانی، خطر کاهش تراکم استخوانی و ایجاد

پوکی استخوان زودرس وجود دارد. به نظر می رسد سایر اختلالات قاعدگی خانم ها هم در کاهش تراکم استخوان در درازمدت موثر باشند.

فقدان هورمون استروژن، لااقل به صورت تئوریک سبب بالا رفتن چربی های خون و ایجاد آترواسکلروز زودرس می شود. پس درمان مناسب اختلالات قاعدگی اهمیت به سزایی دارد.

چگونه دردهای قاعدگی را کم کنیم؟

1- آرام بنشینید یا بخوابید تا عضلات شما از حالت انقباض در آیند.

2- دوش آب گرم بگیرید یا کیسه آب گرم را روی شکم و کمر خود قرار دهید، یا اینکه می‏توانید از حوله‏ای گرم برای این کار استفاده کنید.

3- به طور عمیق نفس بکشید و به یک موسیقی آرام گوش دهید.

4- کمی ورزش کنید. شنا و پیاده روی برای این کار مناسب هستند، زیرا ورزش‏هایی آرام و بدون استرس می‏باشند.

5- اگر کمر شما درد می‏کند، از ایستادن طولانی مدت خودداری کنید.

6- کمر خود را ماساژ دهید تا گرفتگی و درد آن کم شود.

7- مواد غذایی غنی از کلسیم بخورید، مثل شیر و ماست، سبزیجات سبز برگی شکل (اسفناج ، کاهو ، جعفری، کرفس، کلم و ...)

8- مصرف نمک ، قند (یا شکر) و قهوه را کاهش دهید.

9- تحت نظر پزشک از مکمل کلسیم و منیزیم استفاده کنید تا گرفتگی عضلات و درد شما را کاهش دهد.

10- مصرف ویتامین‏های گروه B را افزایش دهید که می‏توانید هم از مواد غذایی غنی از آنها استفاده کنید و هم مکمل‏های آنها را بخورید، مثل شربت ب- کمپلکس. خصوصا ویتامین B6 در کاهش این دردها موثر است، ولی نباید بیشتر از 100میلی‏گرم در روز از آن را مصرف کنید.

11- می‏توانید از گیاهان دارویی استفاده کنید، مثل دم کرده گل گاو زبان.

هشدارها:

* اگر می‏خواهید از گیاهان دارویی یا درمان‏های طبیعی استفاده کنید، با پزشک یا متخصصی که در زمینه طب سنتی یا گیاه درمانی مهارت دارد، مشورت کنید.

* اگر درد شدیدی دارید و هیچ چیز نمی‏تواند آن را کاهش دهد، یا اگر غیر از درد، علائم دیگری مثل تهوع و حالت ضعف دارید، به پزشک مراجعه کنید.

* اگر در هر بار قاعدگی، این دردها تکرار شد و یا دچار بیماری یا مشکل خاصی هستید، حتما به توصیه‏های پزشک عمل کنید، زیرا توصیه‏های بالا نمی‏توانند جایگزین درمان پزشکی شوند.