اختلال بیش فعالی با کمبود توجه (ADHD)

کودکانی که بیش از حد فعالند

اختلال بیش فعالی با کمبود توجه (ADHD) وضعیتی است که کودکان را از توانایی خود برای تمرکز و توجه محروم می سازد. کودکان و نوجوانان مبتلا به ADHD بی قرار هستند و به راحتی از موضوع منحرف می شوند. این امر باعث دشواری نگه داشتن آن ها سر یک کار خاص مثل گوش دادن به درس معلم و یا به پایان رساندن یک کار سخت و طاقت فرسا می شود.

علائم  ADHD 

1- بی توجهی

علامت اصلی ADHD ، ناتوانی در توجه است. کودکان و نوجوانان مبتلا ممکن است در گوش دادن به یک سخنرانی، پایان رساندن وظایف و یا پیگیری مسائل شخصی مشکل داشته باشند. آنها اغلب ممکن است دچار افکار پوچ و از طرفی به دلیل بی دقتی، مرتکب اشتباه شوند. کودکان مبتلا به ADHD تمایلی به انجام فعالیت هایی که نیاز به دقت دارند و یا ممکن است خسته کننده باشند، ندارند.

2- بیش فعالی

یکی دیگر از علائم ADHD ، عدم توانایی در نشستن در یک جا است. کودکان ممکن است مکررا بدوند و یا از وسایل مختلف بالا و پایین بروند، حتی زمانی که در داخل خانه هستند. هنگامی که آنها نشسته اند، تمایل به پیچ و تاب خوردن، بی قراری و گزافه گویی دارند. برخی از کودکان مبتلا به ADHD ، بیش از حد صحبت می کنند و نمی توانند بی سر و صدا بازی کنند.

3- تکانشگری

علامت سوم تحریک پذیری یا تکانشگری است. بی اجازه وارد صف شدن، قطع صحبت دیگران و یا پاسخ به سوال معلم قبل از خاتمه آن از نشانه های این علامت است. این جنبه از ADHD در کودکان، صبر کردن برای رسیدن به نوبت خود و یا فکر کردن قبل از عمل را برای آنها دشوار می سازد.

ADHD خطر ابتلا به افسردگی دوران کودکی و اختلالات اضطرابی را افزایش می دهد

تاثیر ADHD در زندگی روزمره

بدون درمان، ADHD  می تواند تکامل اجتماعی و تحصیلی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. عدم توانایی در تمرکز ذهنی، اغلب به عملکرد ضعیف در مدرسه منجر می شود. کودکانی که تحریک پذیرند ممکن است در پیدا کردن یا نگه داشتن دوستانشان، مشکل داشته باشند. این موانع می تواند به کاهش اعتماد به نفس و رفتارهای خطرناک منجر شود.  ADHD خطر ابتلا به افسردگی دوران کودکی و اختلالات اضطرابی را افزایش می دهد.

علل  ADHD

کودکان مبتلا به ADHD فعالیت کمتری در نواحی کنترل توجه در مغز دارند. آنها هم چنین ممکن است عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز به نام انتقال دهنده های عصبی داشته باشند. روشن نیست چه عاملی باعث این بی نظمی ها می شود، اما ADHD در خانواده ها تکرار می شود، بنابراین بسیاری از کارشناسان معتقدند که ژنتیک در ایجاد آن نقش دارد.

تشخیص  ADHD

هیچ تست آزمایشگاهی برای تشخیص ADHD وجود ندارد. پزشکان بر پاسخ بیمار به سؤالات، توضیحات خانواده ها در مورد مشکلات رفتاری و ارزیابی مدرسه ها تکیه می کنند. کودک مبتلا به ADHD، باید ترکیبی از بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری را به مدت حداقل شش ماه به درجه ای که ناسازگار و متناقض با سن او باشد نمایش داده باشد.

شروع علائم نباید بعد از سن 7 سالگی رخ داده باشد.

انواع اختلال ADHD

سه نوع  ADHD وجود دارد.

نوع ترکیبی شایع ترین نوع است و شامل کودکانی می شود که بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری را دارا می باشند.

در نوع بیش فعال - تکانشگر، کودک بی قرار است و نمی تواند انگیزه های خود را کنترل کند.

در نوع بی توجهی که قبلا موسوم به اختلال کمبود توجه بود، کودک دچار عدم تمرکز است. اما بیش از حد، فعال نیست و معمولا کلاس درس را مختل نمی کند.

متخصصان دیدن تلویزیون برای کودکان زیر 2 سال و بیش از دو ساعت در روز برای بچه های بزرگتر را توصیه نمی کنند

داروهای مورد استفاده در  ADHD

داروهای محرک می توانند با کنترل بیش فعالی و تکانشگری کودکان باعث افزایش میزان توجه آن ها شوند. مطالعات نشان می دهند که این داروها در 70 تا 80 درصد از بیماران موثر می باشند، اگر چه ممکن است عوارض جانبی ناراحت کننده ای نیز داشته باشند.

مشاوره برای اختلال   ADHD

مشاوره می تواند به کودک مبتلا به ADHD کمک کند تا اعتماد به نفس خود را بالا ببرد و دچار سرخوردگی نشود. همچنین می تواند پدر و مادر را با راهکارهای حمایتی آشنا سازد.

نوع خاصی از درمان، آموزش مهارت های اجتماعی نامیده می شود.

آموزش استثنایی برای   ADHD

اکثر کودکان مبتلا به ADHD در کلاس های درس استاندارد آموزش می بینند، اما برخی از آن ها در یک محیط ساختار یافته تر (استثنایی) بهتر آموزش می یابند. ولی همه کودکان مبتلا، نیاز به آموزش استثنایی ندارند.

رژیم غذایی در مبتلایان به   ADHD

دانشمندان هنوز در مورد اینکه آیا رژیم غذایی ممکن است علائم ADHD را بهبود بخشد یا نه، اتفاق نظر ندارند. در حالی که مطالعات انجام شده در مورد رژیم غذایی ADHD نتایج متفاوتی داشته اند، برخی از کارشناسان معتقدند غذاهایی که برای مغز خوب هستند می توانند علائم اختلال را کاهش دهند.

غذاهای با پروتئین بالا از جمله تخم مرغ، گوشت، حبوبات و مغزها ممکن است تمرکز را بهبود بخشند.

هم چنین ممکن است جایگزینی کربوهیدرات های ساده مانند آب نبات و نان سفید، با کربوهیدرات های پیچیده مانند میوه و نان سبوس دار مفید باشد.

قبل از هر گونه تغییر در رژیم غذایی کودک خود حتما با پزشک کودکتان مشورت نمایید

ADHD و تلویزیون

ارتباط بین تلویزیون و این اختلال به درستی شناخته نشده است، اما آکادمی متخصصان اطفال آمریکا توصیه می کند که قرار گرفتن کودکان کم سن و سال در برابر تلویزیون کم شود.

این آکادمی، دیدن تلویزیون برای کودکان زیر 2 سال و بیش از دو ساعت در روز برای بچه های بزرگتر را توصیه نمی کند.

برای کمک به افزایش مهارت های تمرکزی کودک خود او را تشویق به انجام بازی های فکری، تکمیل جورچین ها و مطالعه نمایید.

جلوگیری از  ADHD

هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از ایجاد اختلال در کودکان وجود ندارد، اما شما می توانید اقداماتی برای کاهش خطر ابتلا انجام دهید.

شما می توانید شانس ابتلای کودک خود را با سالم ماندن در دوران بارداری کاهش دهید.

از الکل، مواد مخدر و سیگار در دوران بارداری استفاده نکنید.

کودکانی که مادرانشان در طی بارداری سیگار می کشند، دو برابر بیشتر احتمال ابتلا به ADHD دارند.

چشم انداز آینده برای کودکان مبتلا به   ADHD

با درمان، اکثر کودکان مبتلا به ADHD بهبود می یابند. آن ها باید هم چنان تحت پیگیری منظم قرار گیرند، زیرا در برخی از کودکان همزمان با رشد نیز بیماری ادامه می یابد و بیش از نیمی از بیماران علائم را در سن بزرگسالی نیز تجربه می کنند.

درمان بیش فعالی کودک با غذا

با توجه به تحقیقات انجام شده می توان گفت برای کاهش شیطنت کودکان بیش فعال(ADHD) که خیلی پُر جنب و جوش هستند، و به اصطلاح خیلی شلوغ می کنند، مصرف مواد مغذی زیر مفید است:

- اسیدهای چرب ضروری:

تحقیقات بسیاری نشان داده اند که غلظت اسیدهای چرب "امگا-3" و "امگا-6" در این افراد به مقدار زیادی پایین تر است و این کودکان، علائم کمبود اسیدهای چرب ضروری مانند تشنگی زیاد را نشان می دهند.

کنجد، تخمه ی کدو تنبل و تخمه ی آفتابگردان منابع خوبی از اسیدهای چرب امگا-6 و ماهی آزاد و ساردین، از منابع خوب اسیدهای چرب امگا-3 می باشند.

- ویتامین B6:

ویتامین B6 یک کوفاکتور ضروری برای اغلب مسیرهای متابولیکی اسیدهای آمینه، شامل مسیرهای دکربوکسیلاسیون برای دوپامین، آدرنالین، وسروتونین می باشد. از این طریق، ویتامین های گروه B سبب بهبود رفتار در برخی کودکان مبتلا به ADHD شده است. در برخی کودکان بیش فعال، سطح سروتونین خون پایین است، در نتیجه دوز بالای ویتامین B6 با افزایش میزان سروتونین خون سبب بهبود علائم می شود.

- آهن:

کمبود آهن، دقت و توجه را به میزان قابل توجهی کاهش داده و به مکمل یاری پاسخ مثبت می دهد. برخی مطالعات نشان داد که با مکمل یاری آهن، 30 درصد بهبود در این کودکان مشاهده شده است.

- منیزیم:

برخی بررسی ها نشان داده اند که کمبود منیزیم اغلب در ADHD دیده می شود و با دریافت منیزیم، بیش فعالی به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد.

- روی:

چندین مطالعه نشان داده است که این ماده ی معدنی در سرم افراد مبتلا به بیش فعالی کم است که می تواند ناشی از کاهش دریافت یا جذب آن باشد. بر طبق دیگر مطالعات دریافت روی از طریق تغذیه ممکن است در پاسخ این کودکان به دکستروآمفتامین موثر باشد. 

برخی داروهای گیاهی، به دلیل خواص آرام بخش و ضد اضطراب در درمان این کودکان بسیار رایج است، زیرا کودکان بیش فعال،مکررا دچار مشکلات خواب می شوند.از جمله رایج ترین این گیاهان آرام بخش می توان به سنبل الطیب و گل ساعتی اشاره نمود.

غذاهایی که باید از خوردن آن ها اجتناب نمود عبارت اند از:

- شکر و غذاهای حاوی آن مانند: بیسکویت، کیک، شیرینی، شکلات و نوشابه های شیرین.

اگرچه اغلب شکر به عنوان علتی برای بیش فعالی ذکر می شود،اما مطالعات کنترل شده، تاثیرات منفی آن را بر روی رفتار اثبات ننموده اند. گرچه شواهد اندکی موید تاثیر شکر بر روی رفتار است، اما باید فواید کاهش مصرف شکر را مد نظر داشت.

غلات صبحانه، نان جو، برنج، ماکارونی و سیب زمینی از مواد غذایی نشاسته ای هستند که عوارض جانبی ندارند.

- بادام، سیب، زردآلو، کشمش، هلو، آلو، پرتقال، توت، گوجه فرنگی و خیار (حاوی سالیسیلات های طبیعی).

- رنگ ها مانند تارترازین (نوعی رنگ غذایی به رنگ نارنجی) که در غذاهای آماده بسته بندی شده، آدامس، شکلات، آب لیمو، سس ها، کمپوت ها، کنسرو نخودفرنگی، نوشابه های گازدار وجود دارد.

- اسید بنزوئیک (نوعی نگهدارنده مواد غذایی)، در مرباها،پوره میوه ها، آب میوه ها، ترشی ها و سس های سالاد استفاده می شود.

- نوشابه های گازدار که به دلیل محتوای بالای فسفر آن ها و برهم زدن تعادل کلسیم و فسفر بدن می توانند منجر به بیش فعالی شوند.

- قهوه، چای، کولا و سایر نوشیدنی های حاوی کافئین می توانند علائم بیماری را تشدید نمایند.

نکات مهم: 

تجمع فلزات سمی همانند سرب، آرسنیک، آلومینیوم، جیوه، یا کادمیوم نیز می تواند سبب مشکلاتی در یادگیری و رفتار کودکان شود. سرب می تواند سبب تخریب ادراک و رفتار کودکان شود. بر اساس تحقیقات، اصلاح سطح سرب بدن ( از طریق مواد شلاته کننده مانند ویتامین)، در کودکان بیش فعالی که میزان سرب بالاتری داشتند، موجب بهبود رفتار قابل ملاحظه ای گردید.

مصرف مکرر آنتی بیوتیک ها ( به ویژه برای عفونت های گوش) در دوران کودکی می تواند سبب عدم تعادل باکتری های مفید در کودکان و در نتیجه علائم جسمانی و تغییرات رفتاری در آن ها شود. مصرف پروبیوتیک مناسب به همراه یک رژیم کم شکر و بدون کربوهیدرات های تصفیه شده می تواند در برقراری مجدد این تعادل موثر باشد.

احتمال خطر کمبودهای حاشیه ای برخی ریز مغذی ها در کودکان مبتلا به ADHD، به دلیل عادات غذایی نامعقول و کاهش اشتهای ناشی از درمان با داروهای محرک بیشتر است.