با گرفتگی شانه چه‌ کنیم؟

گرفتگی‌ها و دردهای ناحیه سرشانه و دست‌ها یکی از دردسرهایی است که شاید شما هم تا کنون با آن مواجه شده باشید. دردهایی که تا سر انگشتان دست کشیده شده و حتی باعث بی‌حسی این مناطق می‌شود. این علائم معمولا بر اثر انجام مکرر کاری ایجاد می‌شود که روی آن ناحیه فشار مداوم وارد می‌کند. معمولا به این‌ گونه علائمی که در این نقطه از بدن بروز می‌کند، سندروم خروجی صدری (TOS) گفته می‌شود.

در سندروم خروجی صدری (TOS)، عروق خونی و اعصاب در قسمت فوقانی دنده اول و پشت ترقوه تحت فشار قرار می‌گیرند. در واقع علائم این اختلال بر اثر تراکم اعصاب یا عروق خونی و یا هر دو، به دلیل محل خروج نامناسب آن ناحیه (خروجی صدری) که میان پایه گردن و زیر بغل قرار دارد، ایجاد می‌شوند. این سندروم روی شبکه عصبی (اعصابی که از گردن وارد بازو می‌شوند) تأثیر می‌گذارد. خروجی صدری با ماهیچه، استخوان و سایر بافت‌ها احاطه شده است. هر وضعیتی که منجر به توسعه یا حرکت بافت‌های خود خروجی صدری یا بافت‌های اطراف شود، می‌تواند به سندروم خروجی صدری منتهی گردد.

این وضعیت‌ها می‌تواند شامل توسعه بافت عضلانی (به طور مثال از وزنه ‌برداری ایجاد می‌شود)، جراحت‌ها، وجود یک دنده اضافه از سمت گردن در زمان تولد (دنده گردنی)، اضافه وزن و تومورهای قسمت بالایی ریه (نادر هستند) باشد. سندروم خروجی صدری می‌تواند باعث درد در شانه‌ها و گردن و بی حسی انگشتان شود.

از شایع ترین دلایل بروز این سندروم می‌توان به صدمه جسمی ناشی از حادثه رانندگی و آسیب‌های مکرر که هنگام کار یا فعالیت‌های ورزشی اتفاق می‌افتد، اشاره کرد. حتی آسیبی در گذشته می‌تواند در زمان حال منجر به بروز سندروم خروجی صدری شود و گاهی نیز پزشکان قادر به تشخیص دلیل اصلی آن نیستند.

به طور کلی سندروم خروجی صدری، به سه گروه تقسیم‌ بندی می‌شوند:

سندروم خروجی صدری عصبی: این سندروم با تراکم شبکه عصبی بازویی مشخص می‌شود. شبکه عصبی بازویی، شبکه‌ای از اعصاب است که از طناب نخاعی و کنترل حرکات عضلانی و تأثیر شانه‌ها، بازو و دست شما ایجاد می‌شود. بیشتر موارد سندروم خروجی صدری، از نوع عصبی است.

سندروم خروجی صدری عروقی: این نوع سندروم زمانی اتفاق می‌افتد که یک یا چند شریان یا ورید در زیر ترقوه تحت فشار قرار گیرند.

سندروم خروجی صدری غیر اختصاصی: افرادی که دچار این سندروم هستند، درد مزمنی در ناحیه خروجی صدری دارند، ولی علت خاصی برای درد مشخص نمی‌شود.

علائم سندروم خروجی صدری را بشناسید

معمولا علائم سندروم خروجی صدری بسته به ساختارهایی که تحت فشار قرار گرفته‌اند، متفاوت است. زمانی که اعصاب دچار فشردگی می‌شوند، علائم و نشانه‌های زیر را می‌توان مشاهده کرد:

بی‌حسی و خارش در انگشتان، احساس درد در شانه و گردن، درد در ناحیه بازو و دست‌ها، درد شدید سست ‌کننده، ناتوانی در برابر سرما، احساس درد در جدار قدامی سینه، سردرد در ناحیه پس سری، سردی دست‌ها و تغییر رنگ به دلیل فعالیت بیش از حد سیستم عصبی در مقابل کم خونی موضعی. اکثر افرادی که دارای سابقه صدمه گردنی اند، در صدر علائم می باشند. علائم عصبی در 95 درصد از موارد سندروم خروجی صدری بروز می‌کند.

علائم و نشانه‌های سندروم خروجی صدری عروقی که شامل فشردگی یک یا چند ورید شریان است، شامل این موارد است: بی‌رنگ شدن دست‌ها (رنگ آبی)، ایجاد لخته خون در عروق زیر ترقوه، تورم و درد بازوها به دلیل لخته‌های خون، زق زق کردن ورم نزدیک ترقوه، کم رنگ شدن یک یا چند انگشت یا تمام دست، لکه‌های کوچک سیاه روی انگشت‌ها، زردی، بی حسی در انگشت‌ها و دست‌ها.

نسبت جنسیتی این اختلال به نوع سندروم بستگی دارد. اما به طور کلی، خانم ها سه برابر آقایان به این عارضه مبتلا می شوند. زمان شروع علائم آن معمولا بین سنین 20 تا 50 سال است.

بررسی علل ایجادکننده

در بیشتر موارد، سندروم خروجی صدری بر اثر فشردگی شبکه‌های بازویی یا عروق ایجاد می‌شود. این فشردگی ممکن است، وضعیتی (که با حرکت ترقوه و کمربند شانه‌ای روی حرکت بازوها ایجاد می‌شود) و یا ایستا (که بر اثر ناهنجاری‌ها یا بزرگی عضلات مختلف اطراف شریان‌ها، عروق و شبکه‌های عصبی بازویی ایجاد می‌شود) باشد. علت این فشردگی متغیر است و می‌تواند به دلایل زیر بروز کند:

1)‌ نقص‌های کالبدشناسی: نقص‌های ارثی مادرزادی ممکن است منجر به ایجاد دنده گردنی و یا کمربند لیفی غیر عادی در ستون فقرات شود. 

2)‌ ضعف حرکتی بدن: شانه‌های افتاده و نگه داشتن دست‌ها در جلوی بدن می‌تواند باعث فشردگی ناحیه خروجی صدری شود. 

3)‌ انجام فعالیت‌های تکراری: انجام کاری به دفعات پیاپی باعث فرسایش بافت بدن می‌شود. چنانچه کاری را بارها و بارها انجام دهید، مانند تایپ کردن برای مدت طولانی، و یا بالا نگه داشتن اجسام بالای سر به طور مکرر و ... می‌تواند باعث بروز علائم سندروم خروجی صدری شود؛ به عنوان مثال شناگران و پرتاب‌کنندگان توپ بیس بال که سال‌ها به انجام این ورزش‌ها مشغولند، در معرض خطر ابتلا به این سندروم قرار دارند. 

4)‌ فشار وارد بر مفاصل: چاقی همانند حمل یک بار سنگین، فشار زیادی را به مفاصل وارد می‌کند.

5)‌ بارداری: به دلیل شل شدن مفاصل طی دوران بارداری، علائم سندروم خروجی صدری ممکن است برای اولین بار در زمان بارداری خود را نشان دهند. 

6)‌ دانش‌آموزانی که از کوله پشتی‌های سنگین و به خصوص تک ‌بند استفاده می‌کنند.

تشخیص سندروم خروجی صدری از طریق علائم و نتایج پزشکان، طی آزمایشات مختلف صورت می‌گیرد. حرکت‌های خاص بازو و گردن می‌توانند علائمی را ایجاد کرده و باعث خونریزی شدید عروق شوند که منجر به کاهش ضربان می‌شود. آزمایش‌های مؤثر بعدی شامل آزمایش‌های الکتریکی مانند الکترومیوگرام است. برخی از بیماران هم می‌توانند تحت آزمایش آنژیوگرافی قرار گیرند که مناطق تحت فشار عروق خونی درگیر را نشان می‌دهد. البته علامت بالینی به تنهایی نمی‌تواند این سندروم را شناسایی نماید.