بلای امروز جامعه(اعتیاد صنعتی)

بلای امروز جامعه(اعتیاد صنعتی)

اعتیاد یک بیماری روانی، اجتماعی و اقتصادی است که از مصرف غیرطبیعی و غیرمجاز برخی مواد مانند الکل، تریاک، حشیش و... ناشی می‌شود و باعث وابستگی روانی یا فیزیولوژیک فرد مبتلا (معتاد) به این مواد می‌شود و در عملکرد جسمی، روانی و اجتماعی وی تأثیرات نامطلوب بر جای می‌گذارد. اعتیاد پاسخ فیزیولوژیک بدن است به مصرف مکرر مواد اعتیادآور، این وابستگی از طرفی باعث تسکین ، آرامش موقت، گاهی تحریک و نشاط گذرا برای فرد می‌گردد و از طرف دیگر بعد از اتمام این اثرات سبب جستجوی فرد برای یافتن مجدد ماده و وابستگی مداوم به آن می‌شوددر این حالت فرد هم از لحاظ جسمی و هم از لحاظ روانی به ماده مخدر وابستگی پیدا می‌کند و مجبور است به تدریج مقدار ماده مصرفی را افزایش دهد و گاهی در یک محیط اجتماعی که همه دچار اعتیاد هستند فرد سالم کمتر می تواند دوام و مقاومت خود را در برابر ماده اعتیاد آور ایجاد نماید. اگر نیم نگاهی به پیامدها و عوارض اعتیاد به مواد مخدّر بیندازیم خواهیم دید که پیامدهای اعتیاد جامعه، فرد و خانواده را از نظر اقتصادی، اجتماعی، روانی و جسمی در بر می گیرد.

از مهم ترین عوارض جسمی اعتیاد به مواد مخدّر می توان به ناراحتی های عصبی، بی اشتهایی، اضطراب، ریزش مکرّر آب از بینی و چشم، ناراحتی عضلانی و فشار شدید در ستون فقرات، لاغر شدن و مانند آن اشاره کرد.در گستره اقتصادی برخی پیامدهای ناشی از اعتیاد به مواد مخدّر عبارتند از: بیکاری، ضعف مالی در ازای خرید و مصرف مواد، لطمه به اقتصاد و جامعه و خانواده.اما عوارض روانی و شخصیتی ناشی از اعتیاد به مواد مخدر فراوانند،از جمله: ضعف اراده، بی توجهی به مسئولیت های فردی، ضعف شخصیت، ضعف عاطفه، عصبی بودن، به هم خوردن تعادل روانی، شخصیت نامتعادل و متزلزل، و ضعف اعتماد به نفس. همچنین در زمینه اجتماعی می توان به عوارضی مانند بی توجهی به مقرّرات جامعه، ضعف نیروی کار جامعه، بی نظمی و بی اعتمادی در جامعه، ضعف بنیاد خانواده، افزایش انحرافاتی مانند: دزدی، فحشا و تکدی گری اشاره کرد.در چند سال اخیر استفاده از مواد مخدر صنعتی از قبیل شیشه و کراک و قرص‌های روانگردان به شدت در جامعه ما رواج پیدا کرده است. این نوع مواد مخدر، از نظر بی‌بو بودن و مصرف راحت آنها و خاصیت انرژی‌زایی کاذب،مصرف روز افزونی پیدا کرده است و آثار تخریبی مصرف این نوع مواد مخدر به مراتب شدیدتر از مصرف مواد مخدر سنتی(تریاک، هروئین و حشیش) است.مخدرهای صنعتی و شیمیایی انواع گوناگونی از قبیل کریستال، کراک، اکستاسی، شیشه و دیفنوکسیلات است و آثار ترکیبی نشاط آور بودن، توهم زایی و تحرک بخشی این مواد، آثار ویرانگر این مخدر هاست .

بسیاری از صاحب‌نظران و کارشناسان حوزه‌ اعتیاد و دیگر آسیب‌های اجتماعی در کشور معتقدند که در سال‌های اخیر الگوی سوء مصرف مواد مخدر در کشور در حال تغییر است، به طوری که امروزه شاهد رشد چشمگیر مصرف مواد محرک بویژه مت‌آمفتامین‌ها و دیگر مواد محرک در کشور هستیم.مطالعات صورت‌گرفته در دیگر کشورها هم حاکی از این امر است که سوء مصرف محرک‌ها در جهان رو به افزایش است و کلانشهر تهران به‌عنوان یکی از شهرهای بزرگ و پایتخت ایران با بیش از 12 میلیون جمعیت و تنوع فرهنگی بسیار گسترده متشکل از قومیت‌های مختلف در معرض این پدیده قرار دارد که می‌تواند بستر مناسبی برای یک پژوهش شیوع‌شناسی در زمینه مواد صنعتی جدید باشد.شیوع استفاده از موادی نظیر شیشه و کراک زنگ خطر جدی را نزد کارشناسان به صدا در آورده است زیرا این مواد به مراتب پیامدهای منفی بیشتری را بر جسم و روان فرد معتاد به همراه دارند و از دیگر سو در پی استفاده از این گروه از مواد مخدر آمار آسیب‌های اجتماعی به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.مشکلات اقتصادی و مسائل روان شناختی دلیل اصلی گرایش به مصرف موادمخدر نیست بلکه این فشارها سبب می شود کسانی که آموزش های لازم در برخورد و مبارزه با مشکلات را ندیده اند به مصرف مخدرها و بویژه شیشه روی آورند تا به خیال خود آرامش بیشتری گرفته و از واقعیت های زندگی فاصله بگیرند.برخی افراد جامعه تنها به صرف اینکه اثرهای اولیه وکوتاه مدت روان گردان ها در افزایش انرژی و احساس شادی مثبت است به آن گرایش پیدا می کنند اما از تبعات و اثرات بلند مدت مفتامین و متا آمفتامین ها که سلول های مغزی را تخریب می کند، غافل و بی خبرند.محمدحسین قربانی،عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس،با انتقاد از افزایش گرایش جوانان به مواد مخدر صنعتی،می گوید:"متأسفانه هم‌اکنون در جامعه مواد مخدر صنعتی به‌وفور و با قیمت ارزان یافت می‌شود که این موضوع بر افزایش آمار مصرف‌کنندگان تأثیر گذاشته است.هم‌اکنون این مواد در میان جوانان به‌عنوان مواد انرژی‌زا، نشاط‌آور و تحرک‌زا شناخته می‌شود، این در حالی است که مواد مخدر صنعتی به‌شدت اعتیادآور است و زودرنجی، حمله‌های خشم، شک و تردید عصبی، افکار وهمی و توهمات شنیداری و دیداری از تبعات اولیه مصرف این مواد است".

بیکاری، افزایش فاصله بین تحصیل تا اشتغال، نبود شرایط مناسب برای ازدواج و تخلیه هیجان های سالم، کمبود امکانات مناسبت با نیازمندی ها باعث می شود که جوانان و نوجوانان تحت فشار قرارگرفته و بیشتر احساس نا امیدی کنند و برای کاهش فشارهای روانی به مصرف مواد مخدرصنعتی روی آورند که این نگرش اشتباه و خطرناک است.نگرش سازی منفی درجوانان نسبت به مخدرهای سنتی و صنعتی، آموزش مقابله درست با استرس ها و مشکلات و کنارآمدن با واقعیت های زندگی، می تواند آگاهی جوانان و سایر افراد جامعه را نسبت به این مواد زیان بار ارتقا دهد.عباس قائیدرحمت،رئیس کمیته اشتغال وکارآفرینی مجلس،دراین باره معتقد است:"اشتغال، مهم‌ترین عامل بازدارندگی از اعتیاد در مراحل سه‌گانه پیشگیری، درمان و ادامه تداوم سلامت در معتادان است.اشتغال‌زایی، دارای نقش تأثیرگذار و اساسی در مراحل سه‌گانه پیشگیری، درمان و ادامه تداوم سلامت معتادان است و مسئولان باید به این مسئله توجه اساسی نشان دهند.فرد معتاد به طور معمول برای تأمین هزینه‌های اعتیادش ممکن است به یکسری حرکت‌های ضداجتماعی نظیر سرقت (حتی از اموال بستگان درجه یک)، زورگیری و ... دست بزند که این می‌تواند به جامعه آسیب بزند.رفتار‌های ضداجتماعی معتادان و همچنین نقش ترویج کنندگی ‌آنها در زمینه مصرف مواد مخدر در سطح جامعه از جمله مواردی است که ضرورت برخورد قانونی در جمع‌آوری معتادان خیابانی و تحویل آنها به مراکز درمانی مرتبط را تقویت می‌کند".با تکیه بر تجربه هایِ به دست آمده مبارزه با اعتیاد پر هزینه تر و کم بازده تر از پیشگیری از آن و مهم ترین روش پیشگیری از اعتیاد آگاهی خانواده ها از پیامد اعتیاد و روش های تربیتی است.با توجه به گسترش سریع استفاده از مواد مخدرصنعتی و ناآگاهی جوانان به عواقب زیان بار موادمخدر، اطلاع رسانی بموقع ومشارکت این قشر دردوره های آموزشی درمقابله با این معضل کارساز است.

کارن خانلری،عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس،در بحث مبارزه با اعتیاد به امر پیشگیری معتقد است و می گوید:"برای کاهش سن اعتیاد، پیشگیری بهترین روش است.پیشگیری می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌ها شود، چراکه در حال حاضر ترک اعتیاد و انجام روش‌های درمانی این بیماری هزینه‌های بسیاری را برای جامعه رقم می‌زند.امروز هزینه‌های زیادی صرف درمان اعتیاد در کشور می‌شود که اگر سرمایه گذاری‌ها به بخش پیشگیری اختصاص یابد شاهد کاهش چشمگیر هزینه‌ها برای مبارزه با مواد مخدر خواهیم بود. به طور قطع اگر سرمایه گذاری‌ها به بخش پیشگیری اختصاص یابد شاهد کاهش چشمگیر هزینه‌های مبارزه با مواد مخدر خواهیم بود.ورود مبحث مضرات اعتیاد به کتب درسی در مقاطع مختلف تحصیلی، به طور حتم این اقدام حرکت مثبتی در نشان دادن مضرات اعتیاد به مواد مخدر بوده و تاثیر بسزایی در کاهش سن اعتیاد و نشان دادن مضرات آن دارد، به شرط آنکه بیشتر در مقطع تحصیلی متوسطه ورود پیدا کند.البته نحوه درست آموزش به دانش‌آموزان باید در شیوه کار معلمان لحاظ شود تا بهتر بتوان اثرات مخرب اعتیاد را به کودکان و نوجوانان انتقال داد".متاسفانه با افزایش مصرف مواد مخدر توسط نوجوانان به علت ناآگاهی و عدم کنترل صحیح توسط والدین روبه‌رو هستیم. نوجوانی که ندانسته و از روی کنجکاوی به سمت مواد مخدر می رود و در گرداب اعتیاد گرفتار می شود.متاسفانه فعالیت زیاد سودجویان در اطراف مدارس و محیط هایی که نوجوانان در آنجا حضور دارند و قیمت پایین مواد مخدر صنعتی همانند شیشه باعث شده است تا شاهد افزایش گرایش نوجوانان به این مواد باشیم. البته با برنامه ریزی صحیح، مداوم و آموزش مستمر در مدارس می توان با مواد مخدر مقابله کرد.به‌عنوان یک راهبرد دراز مدت، لازم است تا وزارت آموزش و پرورش نسبت به تهیه یک پکیج آموزشی مشتمل بر اطلاعات کامل از عوارض، خطرات و ویژگی‌های خاص موادمخدر صنعتی اقدام نماید و با نظارت و همکاری کارشناسان این حوزه پکیج مزبور را متناسب با ادبیات خاص سنین و مقاطع مختلف تحصیلی از پیش دبستانی تا پیش دانشگاهی تدوین کند و به‌عنوان یک درس دائمی و نه مقطعی در برنامه درسی دانش‌آموزان قرار دهد و هر ساله نیز همزمان با ایجاد تغییرات جدید در سایر مواد درسی، این پکیج را با هماهنگی کارشناسان امر به روز کند.برای پیشگیری از اعتیاد باید علاوه بر مقابله با عرضه مواد مخدر با تقاضای مواد مخدر نیز مقابله کرد.اخیراً انجمن‌های درمان اجتماع محور، رویکرد و پروژه جدیدی برای کنترل تقاضای اعتیاد ارائه داده‌اند. این مراکز می‌توانند با ورود در محلات با اجرای برنامه‌های آموزشی و آگاهی دادن به خانواده‌های آسیب‌پذیر و در معرض خطر، افراد را در مقابل اعتیاد به مواد مخدر صنعتی حمایت کنند.انجمن درمان اجتماع محور نخست علل هر اعتیاد را بررسی کرده و راهکارهایی برای پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر صنعتی ارائه می‌دهند.ناصر کاشانی عضو کارگروه پیشگیری و مبارزه با اعتیاد مجلس در خصوص درمان مسئله اعتیاد روش درمان اجتماع محور را مطرح می کند و می گوید:"درمان اجتماع محور در ترک اعتیاد می تواند به عنوان راهکاری تأثیر گذار به کار گرفته شود، راهکاری که تجربه نزدیک به چند دهه استفاده از آن در کشورهای توسعه یافته، کارآمدی آن را به خوبی نشان داده است.در این نوع درمان فرد با حضور در جمع گروه همسان خود می‌تواند از تجارب سایر افراد برای رها شدن از چنگال اعتیاد بهره گرفته ضمن اینکه روح جمع گرایی و حضور در جمع می تواند در فراهم شدن شرایط روحی و روانی مساعد برای افراد بسیار تأثیرگذار باشد.همچنین استفاده از معنویت در درمان معتادان یکی از راهکارهای مهم مبارزه با مواد مخدر در کشور است.این مسئله در تمام نقاط دنیا یکی از ابزارهای علمی است به طوری که این شیوه درمان در کمپ‌های ترک اعتیاد کشور نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد".دستگاه‌های فرهنگی همچون صدا و سیما و نیز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای ارتقای آگاهی افراد نسبت به مواد مخدر صنعتی و با استفاده از توان و ظرفیت‌های موجود برنامه‌ریزی کنند و در قالب فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی رسانه‌ای برای اقشار مختلف مردم اقدامات اساسی و مستمری را انجام دهند.تشدید اقدامات قانونی در برخورد با تولیدکنندگان خانگی و شبکه‌های توزیع موادمخدر صنعتی نیز از جمله اقداماتی است که می‌تواند در کاهش تغییر الگوی مصرف مواد موثر واقع شود.ریشه کن شدن معضل اعتیاد از جامعه ایرانی نیازمند، عزم جدی ملی، میان مسئولان ومردم است.در کنار این عزم ملی استفاده از تجربیات جامعه جهانی در حل معضل اعتیاد می‌تواند کارساز باشد.

مهم ترین گام در پیشگیری از اعتیاد نوجوانان، آموزش خانواده هاست.متاسفانه بسیاری از والدین اطلاعات چندانی درباره موادمحرک جدید و نحوه مصرف آن ندارند و به همین دلیل تا مدت ها از اعتیاد نوجوان خود بی خبر می مانند.با توجه به سرعت ورود مواد جدید به بازار و عرضه آنها تحت نام های مختلف و تنوع بسته های آن حتی بسیاری از والدین تحصیل کرده نیز از تبعات مصرف آن بی اطلاع اند. بنابراین طبیعی است که متوجه اعتیاد فرزند خود به مصرف این مواد نشوند.برای برنامه ریزی راههای موثر در پیشگیری از اعتیاد، ابتدا باید علل و عوامل موثر در شروع مصرف و اعتیاد به مواد را در نوجوانان و جوانان شناخت. عوامل ژنتیکی، شخصیتی، پسیکوپاتولوژیک،فارماکولوژیک، خانوادگی، محیطی و اجتماعی همگی دراتیولوژی سوء مصرف و اعتیاد موثر هستند و عوامل متعدد درمقابل بایکدیگر به سوء مصرف و سپس اعتیاد منجر می‌گردند.برای انتخاب و به کارگیری مناسب استراتژی‌ها، دانستن نیازها و مشکلات و پتانسیل‌ها و توانایی‌های اجتماعی ضروری است. علل گرایش به اعتیاد را می توان در سه حیطه فردی، اجتماعی و خانوادگی مورد بررسی قرار داد.مشکلات روانی، کنجکاوی، ضعف اراده، فرار از زندگی تکراری، انگیزه های درمانی، و شخصیت نابهنجار فرد مهم ترین علل فردی گرایش به اعتیاد می باشند.در قسمت علل خانوادگی می توان به کمبود محبت در خانواده، تبعیض بین فرزندان، آزادی بی حد، محدود کردن بی حد فرزندان، رفاه بی حد اقتصادی در خانواده، فقر، و نابسامانی های خانواده اشاره کرد.همچنین برخی از علل اجتماعی گرایش به اعتیاد عبارتند از: در دسترس بودن مواد مخدّر، بیکاری، نابرابری های اقتصادی و اجتماعی، محیط جغرافیایی و محله زندگی نامناسب، ضعف قوانین و ضعف اجرای آن، دوست ناباب، و ضعف دینداری در جامعه.مواد اعتیاد آور را نیز به سه دسته مواد مخدر، مواد محرک و مواد توهم زا تقسیم می‌کنند. مخدرها شامل تریاک و هروئین است و داروهایی که روی سیستم اعصاب مرکزی تاثیر می‌گذارند. اما دو گروه دارویی که جدیدا وارد بازار شده است، یکی از آنها مواد روانگردان است. به بیان دیگر محرک‌ها هستند از گروه مواد روانگردان. در حوزه محرک‌ها، شایع‌ترین ماده‌ای که مصرف می‌شود ماده‌ای است به نام «کوکائین». بعد از آن ماده‌ای به نام «آمفتامین» و «مت آمفتامین» را داریم. مت آمفتامین، همان «شیشه»‌ای است که امروزه در ایران مصرف می‌شود و متاسفانه مصرف آن درسطح وسیعی هم هست.در مورد عوارض جسمی اینگونه مواد، می‌توان اشاره کرد به تاثیری که بر قلب، سیستم مغزی، کبد، پوست و چشم دارند. عوارض روانی این مواد می‌تواند شخص را از یک حالت انسانی به شخصی مبدل کند که اختلال در عملکرد شغلی و عملکرد خانوادگی و در رفتار و حتی در کردارش داشته باشد. شخص، دچار یک نوع افسردگی می‌شود و متاسفانه افسردگی‌های این افراد مقاوم به درمان است. شخص، دچار اختلال حافظه می‌شود. اصلا حافظه کوتاه مدت اینها دچار مشکل می‌شود. یعنی دیگر برای آنها سخت است چیزی را به یاد بیاورند.

کسی که دو سال یا سه سال مواد صنعتی مصرف می‌کند، دیگر آن عملکرد اجتماعی و عملکرد شغلی و عملکرد خانوادگی را ندارد. نمی‌تواند یک انسجام در خانواده‌اش ایجاد کند، نمی‌تواند در محیط کارش یک فعال اقتصادی بشود و نمی‌تواند یک تحصیلکرده خوب بشود. چون از لحاظ روانی دچار افسردگی، توهم، اختلال شخصیت و بیماری‌هایی از این قبیل می‌شود که شخص به هم ریختگی و آشفتگی پیدا می‌کند. در نتیجه برای این کار مثل سایر کشورها باید حوزه پیشگیری خودمان را قوی کنیم. متاسفانه آموزش‌های ما هنوز تخصصی نشده است. بودجه لازم برای پیشگیری باید از طریق ستاد مبارزه با مواد مخدر تخصیص پیدا کند. در ضمن سازمان‌های ما نیز، پیشگیری را وظیفه ذاتی خودشان نمی‌دانند. شش سال قبل تحقیقی در ایران انجام شد که نشان می‌دهد مواد مخدر و روانگردان، سالانه بالغ بر 10 هزار میلیارد تومان به اقتصاد ضربه می‌زند. اگر این روند به همین صورت پیش برود و برنامه‌های پیشگیری در همین سطح ضعیف باشند می‌تواند در آینده، روند توسعه کشور را دچار مشکل کند.مهم ترین گام در پیشگیری از اعتیاد نوجوانان، آموزش خانواده هاست.متاسفانه بسیاری از والدین اطلاعات چندانی درباره مواد محرک جدید و نحوه مصرف آن ندارند و به همین دلیل تا مدت ها از اعتیاد نوجوان خود بی خبر می مانند.با توجه به سرعت ورود مواد جدید به بازار و عرضه آنها تحت نام های مختلف و تنوع بسته های آن حتی بسیاری از والدین تحصیلکرده نیز از تبعات مصرف آن بی اطلاع اند. بنابراین طبیعی است که متوجه اعتیاد فرزند خود به مصرف این مواد نشوند. برنامه آشنایی با مواد مخدر در آموزش و پرورش برای والدین قدم بسیار مثبت و نتیجه بخشی است. دیدن مواد و بسته بندی های مختلف، آشنایی با علائم مصرف و نحوه برخورد با نوجوان معتاد گام هایی است که در پیشگیری مطرح است. همچنین برقراری ارتباط صحیح و موثر با نوجوان در خانواده یک اصل اساسی است. اعتیاد به مواد مخدر صنعتی به عنوان یک نابسامانی اجتماعی پدیده ای است که بدان« بلای قرن» نام نهاده اند زیرا ویرانگری های حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیاری از ارزشها و هنجار های فرهنگی و اخلاقی می گردد و سلامت جامعه را به خطر می اندازد.اشاعه مواد مخدر و اعتیاد یکی از کارسازترین و قدیمی ترین شیوه های استعمارگران و دشمنان بشریت است که به منظور باز داشتن جوامع انسانی از رشد و تعالی و آزادی آنها از زیر یوغ مستکبران جهان و همچنین غارت هر چه بیشتر وکسب منافع افزون تر به کار برده شده است و روز به روز گسترش بیشتری می یابد.سرعت تولید بالا، توزیع راحت و تولید انبوه به همراه سود آوری زیاد از دلایل روی آوری به سمت تولید مواد مخدر صنعتی است. این مواد کاربرد تخدیری بیشتری دارد و نکته مهم این است که در این زمینه تبلیغاتی انجام شده که این مواد اعتیادآور نیستند در صورتی که آثار تخریبی آن بر مغز و جسم استعمال کنندگان نشان می دهد چندین برابر مواد مخدر سنتی آثار تخریبی دارد.اگر به شعار «پیشگیری مقدم بر درمان» است اعتقاد داریم باید به پیشگیری از اعتیاد به اندازه درمان اعتیاد و حتی بیشتر اهمیت بدهیم و ارزش قائل باشیم. این مسئله بار دیگر بر اهمیت پیشگیری نسبت به درمان تاکید می کند که درخصوص اعتیاد نمودی بارز دارد.اگر پیشگیری صورت نگیرد درمان سخت تر خواهد شد.به عبارت بهتر اگر در مرحله پیشگیری نهادها و دستگاههای ذیربط مقتدرانه و حرفه ای عمل کنند دیگر شاهد افزایش جمعیت معتادان در کشور نخواهیم بود.برای برنامه ریزی راههای موثر در پیشگیری از اعتیاد، ابتدا باید علل و عوامل موثر در شروع مصرف و اعتیاد به مواد را در نوجوانان و جوانان شناخت. عوامل ژنتیکی، شخصیتی، پسیکوپاتولوژیک،فارماکولوژیک، خانوادگی، محیطی و اجتماعی همگی دراتیولوژی سوء مصرف و اعتیاد موثر هستند و عوامل متعدد درمقابل بایکدیگر به سوء مصرف و سپس اعتیاد منجر می‌گردند.برای انتخاب و به کارگیری مناسب استراتژی‌ها، دانستن نیازها و مشکلات و پتانسیل‌ها و توانایی‌های اجتماعی ضروری است. اجرای هربرنامة پیشگیری به شناخت دقیق منطقه،‌بررسی کامل وضعیت بهداشتی و روان شناختی و بررسی‌های همه گیرشناسی بستگی دارد تا به این وسیله عوامل موثر بر مصرف مواد آشکار شود. به عنوان مثال، باید شایع ترین نوع مادة مصرف و گروه سنی افراد در معرض خطر، موقعیت‌ها و محل‌های مصرف، باورهای نادرست وعوامل مخاطره آمیز، امکانات و منابع موجود را شناخت و براساس آن مدل فعالیت‌های پیشگیری را تعیین نمود. تحقیقات نشان داده اند که نمی‌توان یک روش واحد را به عنوان بهترین روش برای همه افراد و گروه‌ها انتخاب نمود. بهره گیری از استراتژی‌های مختلف برای تاثیر برشیوع اعتیاد ضروری است زیرا عوامل متفاوتی در ایجاد اعتیاد موثرند.

مهمترین استراتژی های پیشگیری از اعتیاد که درجهان از آنها استفاده می‌شود عبارتند از :

1- آگاهسازی افراد در مورد خطرات و مضرات مواد.

2- افزایش مهارت‌های زندگی مانند مهارت تصمیم گیری، حل مسئله، ارتباطات اجتماعی .

3- تقویت فعالیت‌های جایگزین به جای مواد برای ارضای نیازهای روانی اجتماعی نوجوانان وجوانان.

4- مشاوره و مداخلة حین بحران، دربحران‌های مختلف در طول زندگی .

5- ارتقای فرهنگی و مذهبی.

6- تقویت قوانین و مقررات مبارزه با مواد .

7- درمان معتادان برای جلوگیری از سرایت اعتیاد.

استراتژی های فوق در قالب فعالیت‌های زیر مورد بحث قرار می‌گیرند:

1- فعالیت‌های متمرکز برفرد.

2- فعالیت‌های متمرکز برآموزش و آگاه سازی والدین .

3- فعالیت‌های متمرکز برمعلمان ومدرسه .

4- فعالیت‌های پیشگیری بااستفاده از رسانه‌ها .

5- فعالیت‌های پیشگیری از طریق محلهای کار و مکان‌های تجمع.

6- فعالیت‌های پیشگیری با استفاده از شبکة مراقبت‌های بهداشتی اولیه .

7-وضع واجرای قوانین و مقررات .