داروهای کورتونی در اشکال مختلف تزریقی، قرص های خوراکی، اشکال موضعی پماد چشمی، پماد داخل گوش، پماد جلدی و اسپری های استنشاقی استفاده می شود.
موارد استفاده:
یکی از داروهای انتخابی برای آسم داروهای کورتونی است که به صورت قرص یا اسپری و در موارد حمله، اشکال تزریقی آن تجویز می شود.
یکی دیگر از کاربردهای داروهای کورتونی در افرادی است که به دنبال تزریق پنی سیلین دچار واکنش حساسیتی ناگهانی می شوند.
از دیگر کاربرد داروهای کورتونی استفاده از آن ها در درمان نارسایی غده آدرنال (فوق کلیوی) در زمانی که کورتون در بدن ترشح نمی شود، است.
شایع ترین داروی تجویزی
کورتون ها داروهای بسیار محبوبی بین پزشکان و بیماران هستند؛ چرا که علائم را به خوبی کاهش می دهند و بسیار نیز پُراستفاده هستند اما متأسفانه گاهی بدون توجه به عوارض آن، به صورت بی رویه استفاده می شوند.
این مسئله تا جایی پیش رفته که دگزامتازون، نوعی کورتون تزریقی، شایع ترین داروی تجویزی در کل نسخ دارویی کشور است و کمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی داروی وزارت بهداشت معتقد است که این میزان تجویز دگزامتازون با جمعیت کشور و وضعیت اپیدمیولوژیک بیماری همخوانی ندارد.
عوارض کورتون ها
اما این داروهای محبوب می توانند عوارض جانبی زیادی داشته باشند. عوارض داروهای کورتونی به میزان و مدت مصرف آن ها بستگی دارد؛ هر چه مقدار و مدت درمان بیشتر باشد عوارض آن بیشتر خواهد بود. در زیر برخی از عوارض این داروها آورده شده است. توجه داشته باشید پزشکان با توجه به منابع و زیان های دارو، تصمیم به تجویز آن می گیرند.
عوارض این داروها را باید زمانی مدنظر داشت که به صورت خودسرانه استفاده شود، مثلا بعضی افراد برای افزایش وزن از ترکیبات کورتون دار استفاده می کنند که این داروها در آن ها باعث احتباس آب و نمک در بدن شده و در نتیجه افزایش وزن را موجب می شود.
مصرف خودسرانه داروهای کورتونی باعث افزایش فشار خون، سرکوب تولید کورتون طبیعی در بدن و بروز عوارض استخوانی و در بیماران دیابتی باعث افزایش قند خون می شود.
پوکی استخوان
کورتون مانع فعالیت سلول هایی می شود که در استخوان سازی و رسوب کلسیم در استخوان ها نقش دارند. از سوی دیگر از جذب کلسیم در روده جلوگیری می کند، در نتیجه کلسیم از استخوان ها برداشته می شود و به درون خون راه می یابد. این دو فرایند موجب پوکی استخوان می شود. در افرادی که از این داروها استفاده می کنند لازم است برای پیشگیری از بروز عوارض، مصرف لبنیات را در رژیم غذایی خود بگنجانند و درصورت نیاز از مکمل های کلسیم هم استفاده کنند.
چاقی
افزایش بی رویه ی اشتها از دیگر عارضه های جانبی کورتون است و به همین دلیل به کسانی که تحت درمان با کورتون قرار دارند توصیه می شود که غذاهای کم کالری مصرف کنند.
تورم
کورتون ها اغلب موجب دفع پتاسیم و جذب سدیم می شوند. مصرف نمک (سدیم) در این بیماران می تواند موجب تورم شدید شود. رژیم غذایی چنین فردی باید در حد امکان بدون نمک طعام باشد.
مشکلات چشمی
مصرف طولانی مدت کورتون احتمال ابتلا به آب مروارید و گلوکوم (آب سیاه) را نیز زیاد می کند.
اختلال حافظه
مطالعات جدید نشان داده است با مصرف کورتون فعالیت های مربوط به حافظه دراز مدت مانند استعداد یادگیری، یادآوری سریع و یادآوری با تاخیر کاهش می یابد. بیشتر این فعالیت ها در طول 10 روز بعد از قطع دارو به حالت اول برمی گردد. اگر چه زمان بیشتری به طول می انجامد تا یادآوری سریع به حالت عادی برگردد.
قرمزی پوست
استفاده از پمادهای حاوی کورتون شاید به سرعت، التهابات پوستی را درمان کند اما استفاده طولانی از آن موجب قرمزی پوست می شود. استفاده طولانی مدت از کورتون باعث نازک شدن پوست و گشاد شدن رگ های زیرپوست می شود که پیامد آن قرمزی پوست است.
مصرف طولانی مدت داروهایی که سیستم ایمنی را ضعیف می کنند مانند داروهای کورتونی باعث بروز قارچ پا می شود.
افزایش میزان چربی
یکی از عوارض استفاده زیاد از کورتون ها افزایش میزان چربی است. این حالت به علاوه تورم بدن باعث پُف کردن فرد شده و علامتی به نام صورت ماه ایجاد می کند. البته صورت از لحاظ زیبایی مثل ماه نمی شود بلکه مثل ماه گرد می شود!
تحلیل عضلات
استفاده مکرر از کورتون باعث تحلیل رفتن عضلات می شود. به دلیل تخریب پروتئین های بدن، پروتئین غذایی فرد باید حتیالامکان بالا باشد. تجویز داروهای کورتونی به منظور درمان آسم کودکان موجب تاخیر در رشد کودک می شود.
بی نظمی ضربان قلب
استفاده از مقادیر بالای کورتون موجب افزایش احتمال نوع خاصی از بی نظمی ضربان قلب که یکی از عوامل اصلی سکته مغزی است، می شود.
عوارض دیگر
علاوه بر این ها استفاده از کورتون می تواند موجب سردرد، سرگیجه، عصبانیت، افسردگی، هیجان پذیری، اختلال خواب، آکنه، رشد موهای زائد، ناراحتی معده، افزایش فشار خون، تاخیر در بهبود بیماری های عفونی و زخم ها، درد یا ضعف عضلانی، افزایش تعریق، تشنگی شدید، کبود شدگی غیرطبیعی و اختلال در قاعدگی زنان نیز بشود.
ادامه مطلب ...
با گذشت زمان، داروها غیرقابل مصرف می شوند، برخی از آن ها تاثیرشان را از دست می دهند، در حالی که مصرف برخی دیگر برای سلامتی مضر است. به همین خاطر باید تاریخ مصرف داروها را جدی گرفت و هر چند مدت یکبار با بررسی آنها، داروهای تاریخ گذشته را دور ریخت و نگه نداشت.
همه می دانند داروها تاریخ مصرف دارند و نمی توان برای همیشه آنها را نگه داشت، اما خیلی افراد در موقع استفاده، وسوسه می شوند و ترجیح می دهند این نکته مهم را فراموش کنند.
با گذشت زمان، داروها غیرقابل مصرف می شوند، برخی از آن ها تاثیرشان را از دست می دهند، در حالی که مصرف برخی دیگر برای سلامتی مضر است. به همین خاطر باید تاریخ مصرف داروها را جدی گرفت و هر چند مدت یکبار با بررسی آنها، داروهای تاریخ گذشته را دور ریخت و نگه نداشت.
شرکت های تولید دارو نیز فقط تا زمان اتمام تاریخ مصرف، تاثیر و سلامت دارهایشان را تضمین می کنند و بعد از آن تاریخ، خود دارو ممکن است عامل بیماری شود تا کمک به سلامتی.
واقعیت این است که گاهی ممکن است دارویی پیش از تمام شدن تاریخ مصرفش، فاسد یا غیرقابل استفاده شود. این امر وقتی اتفاق می افتد که داروها درست نگهداری نشوند.
کارشناسان توصیه می کنند که بهتر است همه داروهایی که بیرون از یخچال هستند را در اتاق خواب نگهداری کرد، چرا که اتاق خواب معمولا خنک و تاریک است.
حمام و دستشویی نامناسب ترین جاها برای نگه داشتن داروها هستند، چرا که رطوبت بالای آنها باعث فاسد شدن داروها می شود.
در ارتباط با قرص ها معمولا کمتر مشکلی ایجاد می شود، اما در مورد قطره چشم، اسپری بینی، شربت و پماد مسئله متفاوت می شود، چرا که این داروها مدت کمی پس از باز شدن درشان قابل استفاده هستند.
به طور خلاصه می توان گفت در هر دارویی که آب وجود داشته باشد، مشکل میکروبی شدن و فساد آن نیز وجود دارد.
پس شربت ها و قطره هایی که درشان باز شده، دیگر تا زمان تاریخ مصرفشان قابل استفاده نیستند. اما از کجا می توان فهمید که پس از باز کردن این داروها تا چه زمانی می توان از آن ها استفاده کرد؟
در پاسخ به این سوال باید یادآور شد که در راهنمای استفاده بسیاری از محصولات این نکته نیز درج شده که پس از باز کردن آن، تا چه زمانی می توان از آن استفاده کرد.
همچنین می توانید هنگام خرید دارو چنین اطلاعاتی را از داروخانه بپرسید. بهتر است برای فراموش نکردن تاریخ باز شدن دارو، تاریخ موردنظر را روی خود آن بنویسید.
بهتر است بدانید داروهای ترکیبی را هم که خود داروخانه ها درست می کنند، معمولا خیلی کمتر از دیگر داروها ماندگاری دارند. دلیل این امر هم این است که در این داروها، مواد نگهدارنده اضافه نمی شود، چرا که مثلا بیمار قادر به خوردن آن ها نیست. اما همین داروها هم تاریخ مصرف معینی دارند که باید اطلاعات لازم را از سازنده آن گرفت.
در ادامه مطلب به مدت زمانی که برخی داروها پس از باز شدن درشان قابل استفاده هستند اشاره خواهد شد.
قطره چشم
قطره های چشم اکثرا حاوی مواد نگهدارنده هستند. با این وجود حداکثر چهار هفته پس از باز شدن درشان قابل استفاده اند. اما قطره های چشم کوچکی که تنها برای یک بار استفاده درست شده اند مواد نگهدارنده ندارند. اگر پس از باز شدن این قطره ها از آن ها استفاده نشود، باید دور ریخته شوند.
قطره ها
قطره ها، حتی قطره هایی که حاوی الکل هستند، باید ظرف یک ماه استفاده شوند. البته اطلاعات دقیق تر در مورد هر محصول را باید در دستورالعمل بسته خود قطره یافت.
کرم ها و ژل های حاوی آب
ماندگاری این محصولات پس از باز شدن، کمتر از پمادهای بدون آب است. همچنین کرم هایی که حاوی چربی هستند، اگر در معرض اکسیژن هوا قرار گیرند فاسد می شوند.
اسپری بینی
این محصول نیز پس از باز شدن نباید بیش از سه ماه مورد استفاده قرار گیرد.
اسپری هایی که از طریق مخاط بینی جذب می شوند تنها به مدت یک هفته قابل استفاده هستند و پس از آن، در هر صورت تاثیرگذاری شان از بین می رود و باید دور ریخته شوند.
چندی
پیش اخباری بسیار وخیم و شگفتآور در مورد عواقب مصرف بیرویه داروهای آرامبخش و مسکن
منتشر شد.
تحقیقاتی که اخیرا توسط "مراکز پیشگیری و کنترل
بیماریها"[1] انجام شده نشان میدهند که هماکنون سالیانه 15/000 نفر بر
اثر مصرف بیش از اندازه مواد مسکن و آرامبخش جان خود را از دست میدهند.[2] این
امر بدین معنا است که تلفات مصرف این نوع داروها بیش از تعداد مرگ و میرهای ناشی
از اعتیاد به هروئین و کوکائین است. نکته جالب توجه اینجاست که در برخی ایالتهای
آمریکا آمار مرگ و میر ناشی از مسکنها و آرامبخشها بیش از تلفات سوانح رانندگی
است
.
سالیانه 15/000 نفر در آمریکا جان خود را بر اثر مصرف مسکنها از دست میدهند
تحقیقات چه میگویند؟
در سال 2007، روزانه تقریبا 100 نفر بر اثر مصرف بیش از اندازه مواد دارویی (overdose) در آمریکا جان خود را از دست دادند.[3] نرخ مرگ و میر 11/8 نفر به ازای هر 100/000 نفر در سال 2007، تقریبا دو برابر نرخ مرگ و میر در سال 1991 بود. از سال 1999، داروهای تجویز شده مسؤول بخش اعظمی از افزایش در نرخ مرگ و میر است.[4] در سال 2009، تعداد 1/2 میلیون رجوع به مراکز درمان اورژانسی (که با رشد 98/4 درصددی نسبت به سال 2004 مواجه بود)، به علت سوءمصرف و یا استفاده اشتباهی از داروها بود. این در حالی است که تعداد موارد اورژانسی به خاطر مسمومیت ناشی از مواد غیرقانونی به مانند هروئین و کوکائین، 1 میلیون مورد بود.[5] ب خش عمدهای از این مسمومیتها و مرگ و میرها مربوط با دستهای از آرامبخشها به نام "مسکن درد اوپیوئیدی" (OPR) هستند که شامل داروهایی چون اوکسیکدون (oxycodone)، متادون (methadone) و هیدروکدون (hydrocodone) میباشند. داروهای OPR اغلب برای مصارف غیر پزشکی توسط بیماران یا نزدیکان آنها مصرف شده و یا در خیابان فروخته میشوند. در سال 2010، تقریبا 5 درصد از جمعیت از بالای دوازده سال آمریکایی از داروهای OPR برای مصارف غیرپزشکی استفاده میکردند.[6] استفاده غیرپزشکی از داروهای OPR سالیانه 72/5 میلیارد دلار هزینه برای شرکتهای بیمه درمانی ایجاد میکند.[7]
ادامه مطلب ...
مقدار زیاد آهن در بافت هایی مانند قلب، لوزالمعده و کبد تجمع می یابد و باعث افزایش بار آهن می شود.
اضافه بار آهن یکی از شرایط جدی و مزمنی است که باید به درستی تشخیص و درمان شود. اگر درست تشخیص داده نشود، منجر به بیماری هموکروماتوزیس می شود و زندگی فرد را تهدید می کند.
از آنجا که از دست دادن خون به معنای از دست دادن آهن می باشد، لذا هموکروماتوزیس در زنان به دلیل خونریزی عادت ماهانه، کمتر از مردان اتفاق می افتد.
علل
- اکثر موارد هموکروماتوزیس، ژنتیکی می باشد
- اختلالات خونی
- هپاتیت مزمن که باعث افزایش مقدار جذب آهن می شود
- مصرف بیش از اندازه آهن (بیشتر به شکل مکمل)
علائم اولیه هموکروماتوزیس عبارتست از :
- خستگی
- کمبود انرژی
- ضعف
- کاهش وزن
- درد عضلانی
- درد شکمی
- توقف خونریزی ماهیانه
در مرحله بعدی، علائم زیر نمایان می شود:
- علائم نقصان غده جنسی
- ناراحتی در تنفس و تنگی نفس
اگر بازهم هموکروماتوزیس پیشرفت کند، دارای علائم زیر می شود:
- آرتریت
- نامنظم بودن عملکرد کبد
- عدم تحمل گلوکز
- تخریب پانکراس و ایجاد دیابت
- خستگی شدید
- کم کاری هیپوفیز
- کم کاری تیروئید
- هایپوگنادیسم
- کاردیومیوپاتی و آریتمی قلب
- سیروز کبدی
- سرطان کبد
- نارسایی قلبی
- پانکراتیت
- رنگدانه های پوست، خاکستری رنگ و یا برنزی
عوامل موثر بر پیشرفت بیماری هموکروماتوزیس
- افزایش مصرف آهن در رژیم غذایی
- مصرف الکل
- مصرف ویتامین C
- عفونت ها
- از دست دادن آهن از طریق خون دادن و یا عادت ماهانه
- عوامل محیط زیستی
عوامل خطر
- بزرگترین عامل خطر برای هموکروماتوزیس، ارثی می باشد.
- سابقه فامیلی و خانوادگی
- اصل و نسب: انگلیسی ها، اسکاندیناوی هلندی، آلمانی ها، ایرلندی ها و فرانسوی ها بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار دارند.
- جنسیت: مردان نسبت به زنان بیشتر در معرض خطر قرار دارند. زنان به خاطر عادت ماهیانه و بارداری، کمتر به این بیماری دچار می شوند. اما این بیماری در زنان بعد از یائسگی و یا هیسترکتومی (برداشتن رحم با عمل جراحی)، افزایش می یابد.
تشخیص این بیماری به سختی صورت می گیرد.
- با دو آزمایش خون می توان مقدار آهن موجود در بدن را اندازه گرفت: در حالت ناشتا، آزمایش ترانسفرین اشباع و آزمایش فریتین سرم.
- اگر یکی از خانواده شما دچار هموکروماتوزیس بود، به پزشکتان اطلاع دهید تا برای شما آزمایش ژنتیک را انجام دهد.
- بیوپسی کبد نیز یکی از راه های اندازه گیری آهن در کبد می باشد.
درمان
برای کاهش سطح آهن خون بیمار، معمولا از حجامت استفاده می شود. حجامت به سادگی خون را از بدن بیرون می برد.
هنگامی که این بیماری مشخص شد و بافت و یا اعضای بیمار دچار تخریب نشده بود، می توان با حجامت به زندگی معمولی برگشت.
در بیمارانی که تخریب در بافت و یا عضوی از بدن صورت گرفته است، می توانیم با استفاده از حجامت از پیشرفت هموکروماتوزیس و تخریب بیشتر بافت جلوگیری کنیم.
یکی از معمولی ترین درمان ها شامل: 1 تا 2 بار در هفته و به مقدار 500 میلی لیتر خون، حجامت می باشد.
حجامت تا زمانیکه خون اضافی در بدن موجود است، ادامه دارد.
مقدار آهن موجود در خون را در هر مرحله از درمان اندازه می گیرند.
طول درمان و مدت درمان بستگی به سن، جنس، دلیل برای تشخیص و شدت علائم دارد.
هنگامیکه سطح آهن خون، طبیعی و نرمال شود، حجامت را 3 تا 4 بار در سال و با توجه به علائم فرد، سطح هموگلوبین و فریتین انجام می دهند.
نکات تغذیه ای
- مصرف نکردن مکمل های آهن
- مصرف نکردن مواد غذایی دارای آهن، از قبیل انواع گوشت
- مصرف نکردن مواد غذایی دارای ویتامین C. این ویتامین به جذب بیشتر آهن کمک می کند.
- مصرف نکردن الکل
نکات ضروری درباره مکمل آهن
بدون مشورت پزشک، مکمل آهن را مصرف نکنید. هنگامی که آزمایش خون می دهید و پزشک می بیند که کمبود آهن دارید، در آن صورت به شما مکمل آهن تجویز می کند.
داروهای موضعی چرا و چگونه؟
محل جذب داروهای موضعی پوست در لایه های مختلف پوست متفاوت است.
* لایه سطحی پوست محل جذب پر کننده ها، داروهای محافظت کننده پوست، ضد حشره ها و ترکیبات آنتی میکروبیال است.
* لایه استراتوم کورنئوم محل جذب مرطوب کننده ها و کراتوزها است.
* ضمائم پوست محل جذب ضد تعریق ها، اکسفولیانت، آنتی بیوتیک و دپیلاتورها است.
* اپیدرم قابل مشاهده، مکان اصلی جذب ضد التهاب ها و بی حس کننده ها و در درم، ضد خارش ها و آنتی هیستامین ها بوده پوست می تواند محل جذب داروهای سیستمیک بدون اثر بر روی موضع باشد که از جمله نیتروگلیسیرین با تاثیر بر گردش خون پوست، عملکرد خود را ایفا می کند.
عواملی از جمله سن پوستی، خصوصیات پوست، مکان مورد استفاده، متابولیسم پوست و جریان خون موضعی منطقه بر جذب موضعی داروها موثر هستند.
داروهای موضعی به دلیل فاصله کم بین امکان مصرف دارو و محل جذب، پاسخ سریع تر، مصرف داروی کمتر، قیمت مناسب تر و کاهش عوارض جانبی دارو می تواند ایده آل باشد ولی حامل دارو یکی از عوامل موثر در پاسخ پوستی خواهد بود.
حامل باید به راحتی قابل استفاده و پاک کردن باشد. سمی نباشد، آلرژن نبوده و پایدار و یکنواخت باشد، از لحاظ عملکرد زیبایی قابل پذیرش توسط بیمار باشد و به راحتی ماده دارویی را از خود آزاد کند. حامل ها به اشکال مختلف محلول، روغن، کرم، اسپری و ژل یافت می شوند و انتخاب حامل به نوع بیماری، تیپ پوستی، مکان مورد استفاده، فاکتورهای محیطی و پذیرش بیمار از لحاظ زیبایی بستگی دارد.
قاعده کلی این است که وقتی بیماری به شکل مرطوب بروز می کند، بایستی با استفاده از ترکیبات موضعی مناسب ضایعه به نوع خشک تبدیل شود و از رشد باکتری و میکروارگانیسم روی زخم جلوگیری کرد.
ترکیبات موضعی پوست
موادی هستند برای استعمال بر روی پوست و دیگر بافت های سطحی بدن. معمولاً برای کاهش رشد باکتری ها مواد محافظ به آن ها می افزایند.
کرم
کرم یک فرآورده روغنی برای مالیدن بر پوست بدن، خنک یا مرطوب کردن پوست است.
پماد
یک فرآورده روغنی یا چرب است که دارو را از طریق آن به بدن می مالند تا لایه ای حفاظتی و نرم برای التیام بیماری های پوستی به وجود آورد.
لوسیون
محلول یا سوسپانسیونی است برای خنک و خشک کردن پوست سالم و برخی از آن ها برای جاهای مودار بدن مناسب ترند زیرا لوسیون ها مثل کرم یا پماد چسبنده نیستند.
نحوه صحیح استفاده ازداروهای موضعی ضدجوش یا اکنه
برخی از داروهای مالیدنی یا موضعی ضدجوش منجر به تحریک، خشکی، قرمزی و یا خارش پوست می شوند. برای مقابه با این مشکل باید چندقانون کلی راعایت شود.
?- در شروع مصرف داروهای موضعی باید از مقدار کم و مدت مواجهه(مدت زمانی که دارو روی پوست می ماند) کوتاه داروه ها استفاده شود. تا پوست به تدریج به داروها عادت کند.
2- باید میزان مصرف داروها(چه از لحاظ مقدار و چه از لحاظ مدت مواجهه) براساس تحمل پوست تنظیم شود. یعنی اگر به دنبال مصرف داروهای موضعی پوست خشک یا قرمز شد، نوبت بعدی مقدار کمتر دارو استفاده شود و همچنین مدت مواجهه دارو با پوست کاهش یابد. دارو پس از مثلاً پنج دقیقه، یک ربع یا یک ساعت شسته شود.
3- هرگز نباید روی پوست قرمز و ملتهب داروی مالیدنی محرک استفاده شود. اگر به دنبال مصرف داروهای مالیدنی، پوست شما قرمز و ملتهب شده صبر کنید تا قرمزی و التهاب بخوابد و سپس داروها را ادامه دهید.
4- داروهای مالیدنی را فقط در نواحی ایجاد جوش استفاده کنید. مثلاً اگر جوش ها فقط در ناحیه پیشانی ایجاد می شوند داروها را فقط به ناحیه پیشانی بمالید. اگر جوش در همه صورت پراکنده است داروها را به همه صورت بمالید.
5- بیاد داشته باشید نواحی تحتانی صورت مثل چانه و اطراف دهان به داروها حساس تر هستند و بیشتر در معرض خشکی و قرمزی می باشند. داروها را در این ناحیه با احتیاط مصرف کنید.
6- همیشه از یک شوینده ملایم برای شستشوی صورت استفاده کنید. صابون هایی که پوست راخشک می کنند،برای افرادی که درحال مصرف داروهای موضعی هستند مناسب نیستند. شوینده ایی برای پوست ایده ال است که به دنبال شستشو، پوست را خشک نکند. اگر پوست با آب خالی تمیز می شود نیازی به استفاده از شوینده نیست.
7- همیشه از یک مرطوب کننده مناسب و فاقد چربی استفاده کنید. استفاده از یک مرطوب کننده به دنبال هربار شستشوی صورت، پوست را نرم کرده و تحمل پوست را به داروهای موضعی افزایش می دهد.