احتیاط در مصرف داروهای گیاهی

---

طب گیاهی قدیمی ترین شکل درمان است که از سوی بشر شناخته شده و از دیرباز مورد استفاده قرار ‌گرفته است. استفاده از این روش درمانی در تمامی تمدن ‌ها سابقه دارد و یک جزء مهم در پیشرفت علم پزشکی رایج به شمار می‌ رود.

سازمان بهداشت جهانی تخمین می‌ زند که در حال حاضر 80 درصد جمعیت جهان یعنی حدود 4 میلیارد نفر از طب گیاهی در درمان بیماری ‌ها استفاده می‌ کنند. این موضوع سبب شده است تحقیقات گسترده ‌ای از سوی شرکت‌ های داروسازی روی خواص درمانی گیاهان مناطق مختلف جهان انجام گیرد.

داروهای گیاهی هم مضر است

متاسفانه تصوری که به اشتباه بین مردم رایج است، این است که داروی گیاهی اگر فایده نداشته باشد، ضرر هم ندارد در واقع طبیعی بودن دارو را دلیلی برای بی‌ ضرر بودن آن می ‌دانند. اما واقعیت این است که مصرف داروهای گیاهی به ‌تنهایی یا همراه با داروهای شیمیایی می ‌تواند عوارض جانبی خطرناکی داشته باشد.

برخی گیاهان دارویی باید به صورت استاندارد شده مصرف شوند و مصرف مستقیم آن ها بعضا باعث بروز مسمومیت‌‌ های شدید و گاهی مرگ می ‌‌شود.

البته این حقیقت را نیز باید مدنظر داشت که عوارض داروهای گیاهی در مقایسه با داروهای شیمیایی کمتر است، ولی مطلق نیست و تمام داروهای گیاهی بی ‌ضرر نیستند، ولی عوارض آن قابل کنترل است.

با توجه به شرایط موجود نمی ‌توان داروهای گیاهی را در تمام موارد جایگزین داروهای شیمیایی کرد، اما می‌ توان به عنوان طب مکمل و همراه دیگر داروهای شیمیایی استفاده و به این ترتیب بخشی از مصرف داروهای شیمیایی را کم کرد.

توصیه می ‌شود همواره و پیش از استفاده از داروهای گیاهی با پزشک خود در این باره مشورت کنید. بعضی داروهای گیاهی موجب تداخل در قدرت جذب موادغذایی موردنیاز بدن می ‌شوند. انواع دیگری نیز موجب افزایش یا کاهش تاثیر دارویی خاص می ‌شوند. این موضوع در سالمندان و بیماران مبتلا به بیماری‌ های مزمن که معمولا 2 یا چند دارو را به طور همزمان استفاده می ‌کنند می ‌تواند مشکلات زیادی را به‌ وجود آورد.

عوارض ناشی از مصرف گیاهان دارویی در کودکان نیز بیشتر است و باید حتما در حد توصیه شده مصرف شود. مثلا حتی مصرف عرق نعنا که به ظاهر بی‌‌ ضرر است، در کودکان باید به اندازه باشد.

دوز نامشخص

استفاده از دوز بالای این داروها نیز اشتباه نسبتا رایجی است که می‌ تواند باعث مسمومیت دارویی و مشکلات بعدی ناشی از آن شود و لزوم احتیاط در مورد مصرف آن ها و مشورت با متخصصان در مورد آن ها را صد چندان می‌ کند.

در قرص‌ های شیمیایی موجود پزشکان می ‌دانند دقیقاً چند میلی ‌گرم داروی مؤثر وجود دارد و اگر عارضه‌ ای پیش آمد می‌ توان آن را شناخت و درمان کرد اما سؤال این است آیا می‌ توان گفت در یک مشت گیاه دارویی چند میلی‌ گرم داروی مؤثر وجود دارد یا دم‌ کرده و غیردم‌ کرده ‌اش چقدر با هم فرق می ‌کند.

متأسفانه مردم فکر می‌ کنند چون داروهای گیاهی از گیاه تهیه شده‌ اند، مضر نیستند اما باید در نظر داشت که ماده موثره تمام داروهای شیمیایی هم از گیاه تولید می ‌شود. موارد بسیاری دیده شده است که بیماران به‌ علت مصرف بیش از حد و غیرقابل کنترل داروهای گیاهی دچار مسمومیت با سرب یا نارسایی کبد شده ‌اند.

عطاری‌ ها

بسیاری از گیاهان دارویی که در عطاری‌ ها عرضه می ‌شود، استاندارد نیستند و ممکن است میزان نامناسب آن برای افراد مضر هم باشد.

مشکلات عمده بخش عطاری‌ ها مربوط به سیستم آموزش و برنامه‌ ریزی کشور است که باید این مساله حل شود؛ چون نبود آموزش باعث شده است عطاری‌ ها بدون مجوز گیاهان دارویی و غیردارویی را به فروش برسانند.

از سوی دیگر، بسیاری از گیاهان دارویی در عطاری‌ ها به لحاظ آلودگی‌ های میکروبی،‌ سموم کشاورزی، فلزات سنگین و تاریخ مصرف و تولید، استاندارد نیستند و خواص موثر خود را از دست داده ‌اند.

گیاهان دارویی کشت‌ شده معمولا قابل اطیمنان ‌‌تر هستند، اما گیاهانی که از مراتع جمع ‌‌آوری می‌‌ شوند، آلودگی دارند و گاهی به علت شناسایی نشدن آن ها از سوی عطاری‌‌ ها، اشتباه تجویز می ‌شود.

از این منظر سیستمی لازم است که گیاهان دارویی به صورت منظم و طبق اصول صحیح بسته‌ بندی و توزیع شوند و کنترل ‌های لازم روی آن ها انجام شود.

نظارت اندک

وزارت بهداشت بر داروهای گیاهی که مجوز و پروانه تولید دارند، نظارت دارد. از این رو داروهای گیاهی که در داروخانه‌ ها فروخته می‌ شوند، معتبر و قابل استفاده ‌اند و مردم می ‌توانند با خیال راحت از آن ها استفاده کنند ولی در مورد عطاری‌ ها، هنوز متصدی خاصی برای نظارت وجود ندارد که بر این بخش نظارت کند و گیاهان دارویی ‌ای که در عطاری‌ ها توزیع می ‌شود بعضا قابل اعتماد نیستند.

داروهای دروغین‌

گاهی مواقع تبلیغ معجون‌ های معجزه ‌آسا در عطاری‌ ها دیده می ‌شود؛ داروی ترک اعتیاد گیاهی 100 درصد تضمینی، داروی چاقی، لاغری و کوچک کردن شکم و...

بسیاری از این داروها خصوصا داروهای ترک اعتیاد یا چاقی و لاغری که تبلیغ می‌ شود، ترکیبی از داروهای شیمیایی و گیاهی هستند که میزان مشخصی هم ندارند و در بسیاری موارد مشکلات و عوارض بیشتری برای بیمار ایجاد می کند. در واقع ساخت بیشتر این داروها که در مورد آن ها تبلیغ زیادی هم می‌ شود، مبنای علمی ندارد. متاسفانه نبود نظارت وزارت بهداشت می‌ تواند موجب بدتر شدن فرهنگ مصرف فرآورده‌ های گیاهی شود و مردم را به استفاده از این داروها بدبین کند.

پیشرفت ناچیز

کشور ما از دیرباز از زادگاه ‌های اصلی گیاهان دارویی بوده است. سابقه مصرف گیاهان دارویی نیز در کشور ما به قرن‌ ها پیش باز می ‌گردد؛ می‌ توان در این خصوص به کتاب قانون از ابن ‌سینا اشاره کرد که نشان دهنده وجود این فرهنگ در میان مردم ما بوده است.

متاسفانه با وجود دیرینگی این علم در کشور، پیشرفت چندانی در آن مشاهده نمی ‌شود و گیاهان دارویی به صورت غیر منسجم و برنامه‌ ریزی نشده مورد استفاده قرار می‌ گیرند.

عواملی مانند بیمه نبودن فرآورده‌ های گیاهی، نبود فرهنگ صحیح مصرف داروهای گیاهی در بین مردم و عرضه فرآورده‌ های گیاهی دارویی به صورت غیر استاندارد از سوی عطاری‌ ها از عواملی است که بی‌ اعتمادی پزشکان و داروسازان به فرآورده‌ های گیاهی دارویی را موجب شده است.

بنا بر گزارش‌های وزارت بهداشت، اکنون بیش از 2500 فرآورده گیاهی دارویی در کشور مجوز دارند که کمتر از 3 درصد کل بازار دارویی کشور را شامل می‌ شود. هرچند وزارت بهداشت برای فعال کردن اداره داروهای گیاهی تلاش زیادی کرده است تا زمینه افزایش تولید، ساخت و صدور بیشتر مجوز این نوع داروها در کشور فراهم شود، اما تحقق این امر نیاز به زمان دارد.

استفاده از داروخانه طبیعت

جایگزینی مصولات طبیعی و ارگانیک به جای فرآورده های شیمیایی

---

یافته‌ های جدید دانشمندان در واقع تأییدی بر این باور قدیمی است که هر چیزی طبیعی‌ اش بهتر است. به طور کلی، محصولات ارگانیک یا طبیعی، به موادی گفته می‌ شود که بدون دخالت یا بدون مصرف آفت‌ کش‌ها، کودهای شیمیایی و ترکیبات اصلاح شده ژنتیکی تولید شده باشد. در واقع کشاورزی ارگانیک، شیوه ‌ای از کشاورزی است که در تمامی مراحل کاشت تا برداشت، جمع آوری و بسته ‌بندی محصولات کشاورزی از کود شیمیایی استفاده نمی ‌کند.در این جا سوالی مطرح می ‌گردد که آیا داروهای گیاهی بهترند یا داروهای شیمیایی؟

تردید در مورد اثربخشی گیاهان دارویی از آن جا ناشی می‌ گردد که نحوه ی آماده‌ سازی داروهای گیاهی و تحویل آن ها به مردم به نحو صحیح انجام نمی ‌گیرد؛ در نتیجه خواص درمانی گیاه از بین رفته یا تقلیل می ‌یابد که این امر موجب عدم تأثیر گیاه در درمان بیماری می ‌گردد.

داروهای شیمیایی از برخی جهات نسبت به داروهای گیاهی برتری دارند؛ ولی مصرف طولانی مدت یا در برخی موارد مصرف مقطعی این داروها ممکن است عوارض جانبی برجای گذارد و حتی ممکن است از خود بیماری نیز خطرناک ‌تر باشد. همچنین استفاده مداوم، بی رویه و نادرست داروهای شیمیایی ممکن است باعث مقاوم شدن عامل بیماری‌ ها در مقابل این نوع داروها شود؛ در نتیجه بیماران باید به سوی آنتی بیوتیک‌ ها و داروهای قوی ‌تری که هر روز با نام های جدید ارائه می ‌گردند، روی آورند.

طب سنتی در عصر تجدد

شاید برای بسیاری از مردم قابل تصور نباشد که وجود انواع داروهای شیمیایی در بسته بندی های رنگارنگ حاصل تحقیق بر روی اجزای موثر گیاهان دارویی است. بد نیست بدانید حدود 25 درصد از داروهای تجویز شده از سوی پزشکان در ایالات متحده حداقل شامل یک جزو مشتق از گیاهان هستند. بعضی از این داروها از عصاره گیاهان تهیه شده و گروهی دیگر از ترکیبات شیمیایی با منشا گیاهی ساخته می شوند. آمار استفاده از داروهای گیاهی در سال های اخیر قابل توجه است. سازمان بهداشت جهانی تخمین می زند که در حال حاضر 80 درصد جمعیت جهان یعنی حدود 4 میلیارد نفر از طب گیاهی در درمان بیماری ها استفاده می کنند.

WHO خاطرنشان می سازد که از حدود 119 داروی گیاهی حدود 74 مورد آن دقیقا همانند کاربرد آن ها در طب سنتی مورد استفاده پزشکان قرار می گیرد. همین موضوع موجب شده است که هم اکنون تحقیقات گسترده ای از سوی شرکت های داروسازی روی خواص درمانی گیاهان مناطق مختلف جهان انجام گیرد. هم اکنون مواد مشتق از گیاهان نقش عمده ای در صنعت داروسازی دارند. چنین داروهایی برای درمان بیماری قلبی، فشار خون بالا، انواع دردهای مزمن، آسم و دیگر بیماری ها به کار می رود.

به عنوان مثال افدرا گیاهی است که در طب سنتی چینی بیش از 2 هزار سال برای درمان بیماری های تنفسی مورد استفاده بوده است وافدرئین که جزو فعال این داروی گیاهی است، سابقا در تهیه داروهایی برای تسکین آسم به کار می رفت. مثال دیگر گیاه (Foxglove گل انگشتانه) است. خواص درمانی آن از سال 1775 شناخته شده و در طب گیاهی استفاده فراوانی دارد. در طب رایج پودر برگ این گیاه به عنوان داروی قلبی برای میلیون ها بیمار تجویز می شود.

باز هم تاکید می کنیم که طبیعی بودن به معنای بی ضرر بودن نیست و مقدار داروهای گیاهی یا جوشانده ها و ترکیباتی که از گیاهان دارویی تهیه می شود، حتما باید به طور دقیق و تحت نظر پزشک تعیین و مصرف شود.

داروهای گیاهی باید به صورت علمی و تخصصی تجویز شوند

داروهای گیاهی با وجود این که عوارض کمتری نسبت به داروهای شیمیایی دارند اما با تجویز غیر علمی می توانند منجر به عوارض جبران ناپذیری شوند .

دکتر رامین میری استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز و رئیس مرکز تحقیقات شیمی و گیاهی شیراز در گزارش خبری گفت: از دهه 80 میلادی توجه مردم به مصرف منابع گیاهی و طبیعی افزایش یافته است چرا که گیاهان دارویی نه تنها عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای شیمیایی داشته بلکه قیمت ارزان تری نسبت به آن ها دارند .

دکتر میری با اشاره به این که تجویز غیر علمی گیاهان دارویی می تواند منجر به عوارض زیادی (عوارض کوتاه مدت یا جبران ناپذیر و یا دراز مدت) شود؛ افزود: مصرف این نوع داروها باید با تجویز متخصصان داروساز و نیز توجه پزشک به نکاتی همچون: محل رشد گیاه، نوع آبیاری آن، نوع خشک کردن و همچنین تجویز میزان و نوع مصرف آن به بیمار باشد ضمن آن که باید این مسئله نیز در نظر گرفته شود که از کدام اندام گیاه دارو تهیه شده است.

وی خاطر نشان کرد: بیش از 10 نوع تقلبی گل گاوزبان و سنبلتیو در عطاری ها یافت شده است که با این وجود می توانیم متوجه شویم که مداخله در تجویز داروهای گیاهی بیرون از کادر پزشکی و تخصصی مربوطه، خطرات زیادی برای فرد به وجود می آورد.

تنوع گیاهان دارویی

تنوع گیاهان دارویی در طبیعت به حدی است که دسته بندی علمی آن ها را به کاری مهم و در عین حال دشوار بدل می کند. یکی از روش های طبقه بندی گیاهان دارویی براساس خواص آن ها است که به طور اختصار به آن اشاره می کنیم.

1- گیاهان مقوی:

این گیاهان در شرایط خاصی برای تقویت بیمار تجویز می شود که عمدتا می توان به دوران نقاهت پس از بیماری حاد اشاره کرد.

برخی از این گیاهان حاوی انواع ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات قندی هستند که در تامین انرژی مورد نیاز بدن متعاقب بیماری و برقراری تعادل در عملکرد اندام ها نقش عمده ای دارند.

2- گیاهان مدر:

مقدار آب موجود در بافت ها تحت تاثیر عوامل گوناگون دچار تغییر می شود. مثال واضح در این زمینه اختلال عملکرد قلب، ریه و کلیه ها است. علاوه بر این مواردی مثل عادت ماهیانه در خانم ها، تجمع مایعات و ادم را به همراه دارد.

یکی از موثرترین راه های تعدیل آب موجود در فضای بین سلولی و بافت های مختلف بدن استفاده از گیاهان مدر است که موجب تسکین عوارض ناشی از این بیماری ها می شود.

3- گیاهان مسهل و ملین:

این گروه از گیاهان برای رفع یبوست و تسهیل دفع سموم به کار گرفته می شوند. گیاهان مسهل از طریق مختلف موجب برطرف شدن یبوست می شوند.

برخی از این گیاهان نظیر ریشه ریوند از طرق افزایش ترشح صفرا و تحریک حرکات دودی روده این کار را انجام می دهند و بعضی دیگر مثل ریشه شیرین بیان و روغن زیتون با تحریک جدار روده موجب برطرف شدن یبوست می شوند.

درباره سایر گروه های گیاهان دارویی باید به آرام بخش ها، گیاهان عرق آور جهت سرماخوردگی و تب ها و گیاهان مهوع و قی آور برای تخلیه سریع محتویات معده اشاره کرد که همگی با مشورت و تحت نظر پزشک تجویز و استفاده می شوند

تاریخچه گیاهان دارویی در ایران

تاریخچه پزشکی و درمان در ایران به دوران آریایی، در حدود 7000 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد و نیز نخستین نوشته ها و نسخه های به دست آمده از گیاهان دارویی در تمدن های مهم دنیا نظیر ایران باستان، مصر، خاورمیانه، یونان باستان، هند و چین به 3000 سال قبل از میلاد بر می گردد.

دوران ما قبل اسلام

نخستین پزشک آریایی به نام تریتا یا آترت نام داشت که از دیدگاه زرتشت و اهورا مزدا شخصی بود پرهیزکار، دانا، کام کار، توانا که برای نخستین بار، ناخوشی، تب و زخم نیزه را بازداشت. نام تریتا نه تنها در فرهنگ ایرانی بلکه در هندوستان نیز به عنوان اولین پزشک آریایی معرفی شده است. تریتا به عنوان نخستین پزشک و جراح آریایی با گیاهان و خواص آن ها آشنایی فراوان داشت. او برای درمان بیماری ها از عصاره های گیاهانی که خود استخراج می کرد، استفاده می نمود.

از سایر نام داران آریایی در این عرصه می توان جمشید یا یما، فریدون یا تئا و غیره را نام برد. یما و تراتااونا از نخستین کسانی بودند که در ایران باستان توانستند بیماران دچار مشکلات پوستی، استخوانی و دندانی را از افراد سالم تشخیص دهند.

پیامبر تمدن آریایی تاکید زیادی بر حفظ و بقای گیاهان کرده است. در این تمدن قدیمی ایرانی دو گیاه "مورد و انار" مقدس بودند و همواره در بین مردم از ارزش والایی به دلیل سلامت انسان و محیط زیست برخوردار بوده اند.

در تمدن ایران باستان در کتیبه های مربوط به زمان هخامنشیان، از زعفران به عنوان گیاه دارویی با خواص و کاربرد بسیار فراوان یاد شده است.

نخستین نوشته ها و نسخه های به دست آمده از گیاهان دارویی در تمدن های مهم دنیا نظیر ایران باستان، مصر، خاورمیانه، یونان باستان، هند و چین به 3000 سال قبل از میلاد بر می گردد. در این آثار نام گیاهان دارویی مانند درخت میر، کرچک و سیر به وفور به چشم می خورد، هم چنین سایر تمدن ها مانند بابلیان، مادها، آشوریان و طب اسلامی مهد آغاز شروع پیشرفت ها در زمینه علم داروسازی گیاهی است.

دو کشور پهناور چین و هند هم چون ایران از پیشگامان طب سنتی و داروسازی گیاهی بوده اند. اولین آثار کشف شده از چین در زمینه گیاهان دارویی، نوشته ای است به نام شینون مربوط به حدود 2800 سال قبل از میلاد مسیح که در آن حدودا 1000 گونه ی دارویی شرح داده شده است. یکی دیگر از نقش های گیاهان دارویی و نیروهای ماوراء طبیعت در شفاء و افزایش طول عمر انسان مربوط به 2000 ( سال) قبل از میلاد مسیح در کشور هند می باشد.

وسعت و تنوع آب و هوایی در کشورهای ایران، چین و هند منجر شده است تا این مناطق از لحاظ تعداد و تنوع گونه های ارزشمند دارویی در دنیا از جایگاه خاصی بر خوردار باشند به گونه ای که تا کنون صدها گونه گیاه دارویی با خواص بسیار موثر نظیر گیاهان دارویی و گیاهان ادویه ای مانند فلفل سیاه، شاه دانه، زعفران، زیره، شیرین بیان، خشخاش، جوز هندی، کرچک، کنجد، الئوورا یا صبر زرد، جین سینگ چینی، چای چینی و.....را به دنیای امروز معرفی کرده اند.

دوران اسلامی

پس از تحول عظیمی که با آثار توسط بقراط پدر علم طب و شاگردش جالینوس طی سا ل های چهارصد و شصت تا دویست قبل از میلاد مسیح رخ داد، روش های درمانی بر اساس طب مزاجی جایگزین سحر و جادو و خرافات شد. برخی از دانشمندان و نویسندگان معتقدند که این تحول بزرگ در یونان باستان الهام گرفته از طب ایران باستان بوده است و مکتب طبی زرتشت خیلی زودتر از طب یونانی به وجود آمده بود. آن گونه که جنگ های میان ایرانیان و یونانیان منجر شد تا آثار طبی بقراط و سایر دانشمندان به دست ایرانیان بیفتد و اولین مدرسه به نام جندی شاپور تاسیس شود. پس از ورود سپاه اسلام به ایران، این مدرسه به عنوان بزرگ ترین مرکز تعلیم پزشکی در سر تاسر ممالک اسلامی درآمد.

در این زمان که یکی از طلائی ترین ادوار علم پزشکی در ایران است. دانشمندان بزرگی چون "ابوریحان بیرونی، زکریای رازی و ابوعلی سینا" پا به عرصه گذاشتند. آن ها توانستند در مدت کوتاهی، پیشرفت های چشم گیری، در جهان طب به وجود آورند.

کتاب قانون یکی از معروف ترین آثار پزشکی دنیا، از ارزشمندترین منابع قدیمی طب سنتی است که ابوعلی سینا پزشک و فیلسوف ایرانی آن را به رشته تحریر در آورد. او در این اثر گران بها 811 داروی گیاهی و خواص مهم درمانی آن ها را معرفی کرده است. با کمال افتخار در حال حاضر اثر این دانشمند بزرگ ایران زمین به عنوان یکی از منابع مهم در دانشگاه های پزشکی سراسر دنیا، مورد تدریس و مطالعه قرار می گیرد.

گرایش عمومی به استفاده از داروهای گیاهی و به طور کلی فرآورده های طبیعی در جهان به ویژه در سال های اخیررو به افزایش بوده است .مهمترین علل این گرایش را می توان اثرات داروهای شیمیایی از یک طرف و ایجاد آلودگی های زیست محیطی از سوی دیگر دانست.  

گیاهان دارویی در ایران

در ایران که یکی از هفت کشور آسیایی است که بیشترین گیاهان دارویی را دارد این گرایش وجود داشته است و در سه دهه گذشته شاهد روند رو به رشد مردم در زمینه استفاده از این داروهای گیاهی و احیای طب سنتی هستیم.

براساس آمار موجود در کشورمان نیز بیش از 130 نوع داروی گیاهی وجود دارد و منشا اصلی آن ها گیاهان هستند.

جایگاه داروهای گیاهی از یک سال پیش در کشور با تحولات علمی- تخصصی نظام مندتر شده است. تشکیل ستاد گیاهان دارویی و طب ایرانی، تاسیس دانشکده طب سنتی، ایجاد درمانگاه ها و مراکز تحقیقاتی و آموزش تخصصی گروهی از پزشکان و داروسازان نمادی از تحول و نظام مندی نسبت به جایگاه طب سنتی ایران و درمان دارو گیاهی است.

امروزه تخمین زده می شود که 75 هزار گیاه دارویی در سراسر جهان وجود داشته باشد و تاکنون 5000 داروی گیاهی توسط صنایع دارویی جهان ساخته و به بازار عرضه می شود .

این بخش از منابع طبیعی قدمتی همپای بشر دارند و یکی از مهمترین منابع تامین غذایی و دارویی بشر درطول نسل ها بوده اند.

طبق برآوردها در حال حاضر 750 هزار گیاه گل دار یا دانه دار در زمین یافت می شود و تاکنون 300 هزار گیاه در جهان شناسایی شده اند .

قاره آمریکا با دارا بودن 138 هزار گونه گیاهی از جمله منابع غنی گیاهان در جهان است و این در حالی است که قاره آسیا دارای 123 هزار گونه گیاهی است. در بین کشورهای آسیایی بیشترین تعداد و تنوع گونه ها متعلق به کشور های چین، اندونزی، هند، برمه ، تایلند، مالزی و ایران است .

در حال حاضر استفاده از گیاهان دارویی در موارد مختلف همچون طب کنونی، طب سنتی یا بهتر بگوییم طب مزاجی یا طب اخلاطی کاربرد دارند.

در ایران نیز گیاهان دارویی متنوعی وجود دارد که به اعتقاد بسیاری از پزشکان و کارشناسان علوم گیاهی می توان از آن ها در چرخه درمان استفاده کرد و بر ای مثال گران ترین گیاه جهان یعنی زعفران در ایران می روید.