بیماری تب مالت

مروری بر بیماری تب مالت

بیماری تب مالت یکی از بیماری ‌های مشترک بین انسان و دام است که بر اثر ورود باکتری بروسلا از دام‌ های آلوده به انسان ایجاد می ‌شود.

این بیماری در گوسفند، گاو و خوک شیوع زیادی دارد و باعث تلف شدن و سقط جنین در دام‌ ها می ‌شود.

خوردن شیر غیر پاستوریزه ی دام آلوده و لبنیاتی که از شیر خام به دست می ‌آیند مثل خامه، پنیر و بستنی باعث بیماری تب مالت می‌ شود.

از دیگر راه‌ های آلودگی، تماس مستقیم با خون و احشای دام‌ های آلوده است و در مشاغلی که ارتباط مستقیم با دام دارند، دیده می ‌شود.

باید دانست خوردن گوشت پخته ی دام آلوده از راه‌ های آلودگی این بیماری نیست.

نشانه ‌های بیماری

علامت اصلی این بیماری تب است که عموما در عصر و شب به اوج می ‌رسد و بیمار دچار تعریق فراوان می ‌شود، به طوری که تمام لباس‌ هایش خیس می‌ شود.

اوایل بیماری ممکن است تا مدت‌ ها به جز تب و تعریق شبانه علامت دیگری وجود نداشته باشد، ولی به تدریج درد استخوان‌ ها و مفاصل به خصوص درد لگن در برخی بیماران شروع می‌ شود. درد لگن گاهی آن قدر شدید است که راه رفتن بیمار به سختی انجام می‌ شود.

خوردن شیر غیر پاستوریزه ی دام آلوده و لبنیاتی که از شیر خام به دست می ‌آیند مثل خامه، پنیر و بستنی باعث بیماری تب مالت می‌ شود

در برخی بیماران علائم روحی مثل افسردگی هم تظاهر می ‌کند.

این بیماری اگر درمان نشود گاهی می ‌تواند با درگیری قلب و رگ‌ ها باعث مرگ بیمار شود.

از دیگر عوارض مهم این بیماری، ایجاد آبسه در استخوان ‌های ستون فقرات است که باعث زمینگیر شدن بیمار می‌ شود.

درمان

خوشبختانه درمان بیماری تب مالت با داروهای آنتی ‌بیوتیک موجود به خوبی انجام می ‌شود.

کپسول داکسی سایکلین، قرص کوتریموکسازول، کپسول ریفامپین و آمپول جنتامایسین و استرپتومایسین داروهایی هستند که برای درمان این بیماری کاربرد دارند.

معمولا از بین این داروها 2 تا انتخاب می‌ شود و به مدت حداقل 6 هفته استفاده می ‌شوند. البته می ‌توان مثلا 2 هفته ی اول همزمان آمپول جنتامایسین و کپسول داکسی سایکلین استفاده شود و 4 هفته ی بعد فقط داکسی سایکلین ادامه پیدا کند.

به هر حال در این دوره ی طولانی، مصرف دارو حتما باید تا پایان ادامه داشته باشد تا از عود بیماری که متاسفانه در موارد زیادی رخ می ‌دهد تا حد امکان پیشگیری شود.

پیشگیری

پیشگیری از این بیماری با واکسیناسیون دام‌ های آلوده و ریشه ‌کن کردن بیماری در دام‌ ها صورت می ‌گیرد، ولی در هر صورت با توجه به این که این بیماری در دام ‌های ایران به وفور وجود دارد، بهترین راه پیشگیری، اجتناب از مصرف شیر نجوشیده یا غیر پاستوریزه، پنیر محلی و به خصوص بستنی‌ های غیرپاستوریزه و متفرقه است.

بیماری تب مالت یا بروسلوز به عنوان یکی از مهم‌ترین بیماری‌های مشترک انسان و دام محسوب می‌گردد.

باکتری بروسلا که ایجادکننده بیماری است، طیف وسیعی از پستانداران اهلی و وحشی را مبتلا می‌سازد. این بیماری باعث سقط جنین در دام، کاهش تولید شیر، عقیمی و نازایی دام‌های مبتلا می شود.

از آنجا تجربه مبارزه با این بیماری تا کنون نشان داده است که کنترل و پیشگیری از این بیماری در انسان، تنها با مبارزه و کنترل این بیماری در دام میسر است، لذا لازم است که این عامل بیماری، اول در بدن دام شناسایی گردد و همچنین سیر و نحوه انتشار آن در بین جمعیت دامی و نهایتا نحوه ارتباط انسان با دام و روش های پیشگیری از بیماری در دام و سپس روش های پیشگیری از انتقال احتمالی عامل بیماری از دام به انسان بررسی و مطالعه گردد.

همه ما نام بیماری تب مالت را شنیده ‌ایم اما بیشترمان با علایم و نشانه‌ های آن آشنایی نداریم و تمام اطلاعات ما در این عبارت خلاصه می ‌شود که در اثر خوردن شیر یا پنیر آلوده ممکن است تب مالت بگیریم. اما تب مالت، علایم متنوعی دارد که بسیاری از آن ها برای ما ناشناخته‌ اند. دکتر ناطقیان، علایم این بیماری را به 2 دسته تقسیم می ‌کند: "این بیماری به 2 شکل حاد و مزمن خود را نشان می ‌دهد. نوع حاد، با تب متناوب و تعریق همراه است. بیمار احساس ضعف و بی ‌حالی دارد و درد‌های پراکنده ‌ای در بدنش احساس می ‌کند. اما در نوع مزمن، بیمار تب آنچنانی ندارد و به جایش، دردهای استخوانی پراکنده دارد که بیشتر در ناحیه لگن، به صورت یک ‌طرفه، است. ورم مفاصل هم رخ می ‌دهد. گاهی بیمار دچار مشکلات روحی می ‌شود و احساس افسردگی و بی ‌حوصلگی دارد. معمولا احساس می ‌کند که صبح‌ ها خلق و خوی بهتری دارد ولی بعد از ظهرها احساس افسردگی می ‌کند..."

 کسانی که این علایم را دارند، باید چه کار کنند؟

کسانی که تب ‌های متناوب، درد، ضعف و بی ‌حالی دارند، حتما باید از نظر ابتلا به تب مالت بررسی شوند. اگر کسی دچار تب شده و در مسافرت اخیر از مواد غذایی ناسالم یا مشکوک استفاده کرده، باید از پزشک تقاضا کند تا او را از نظر ابتلا به تب مالت بررسی کند.

آزمایش تشخیص بیماری تب مالت، تست رایت نام دارد که بسیار ساده و ارزان قیمت است و در تمام نقاط کشور انجام می‌ شود. گاهی دوره نهفتگی این بیماری طولانی می ‌شود و بیمار به یاد نمی ‌آورد که غذای آلوده خورده است یا نه. به دلیل شیوع زیاد این بیماری در کشور، معمولا اگر بیمار بیشتر از یک هفته تب داشته باشد، پزشکان، آزمایش تشخیص تب مالت را برای او انجام می‌ دهند. انجام این تست در مناطقی که بیماری شیوع بیشتری دارد رایج ‌تر است؛ مثلا در آذربایجان شرقی و غربی، شهرکرد، یاسوج و همدان.

به غذاهای ناسالم اشاره کردید، منظورتان چه غذاهایی بود؟

ببینید؛ این بیماری از راه‌ های مختلف منتقل می ‌شود اما راه اصلی‌ اش،‌ استفاده از محصولات لبنی است که از دام آلوده تهیه شده ‌اند. اگر شیر به اندازه کافی جوشانده شود، حتی اگر دام بیمار باشد، باز هم از انتقال بیماری جلوگیری می ‌شود. متاسفانه هنوز این تصور در کشور ما وجود دارد که جوشاندن شیر باعث می ‌شود، مواد مغذی شیر از بین بروند. این تفکر، اشتباه است و زمینه‌ ساز گسترش بیماری. اگر شیر به اندازه کافی جوشانده نشده باشد، تمام محصولاتی که از شیر و ماست تهیه می ‌شوند (دوغ، قره ‌قروت، کره، پنیر و کشک، خامه و بستنی) بیماری ‌زا هستند. اگر نظارت بر تولید ماست نباشد، برای کمتر شدن هزینه جوشاندن یا دود نخوردن شیر، وقتی شیر نیمه‌ گرم می ‌شود، دیگر شیر را بیشتر حرارت نمی دهند و در همین دما مایه ‌ماست را به آن اضافه می ‌کنند. به این صورت، ماست هم آلوده می ‌شود و تمام محصولاتی که از ماست تهیه می ‌شوند، آلوده خواهند شد. اگر پنیر به مدت 2 ماه در آب نمک بماند، احتمال انتقال بیماری خیلی کم می ‌شود. ولی در پنیر تازه و نرم، احتمال وجود میکروب هست؛ چرا که برای تولید پنیر ممکن است شیر را اصلا نجوشانده باشند. استفاده از قلم گاو و گوساله هم اگر به خوبی پخته نشوند، می‌ تواند عامل انتقال بیماری باشد.

آیا این بیماری به شکل ‌های دیگری هم منتقل می‌ شود؟

بله این بیماری با روش‌ های مختلفی منتقل می‌ شود. شکل سنتی زندگی موجب تماس خیلی نزدیک با گاو و گوسفند است. در بسیاری از روستاها بچه ‌ها از بره و گوساله تازه به دنیا آمده به عنوان اسباب‌ بازی استفاده می‌ کنند؛ در حالی که غشای پرده جفت و محصولات زایمانی حیوان به شدت آلوده‌ کننده ‌اند. حتی کسانی که در زمان زایمان حیوان حضور داشته باشند، ممکن است از طریق تنفس به بیماری تب مالت مبتلا شوند؛ چه برسد به کسانی که با دست برهنه به زایمان حیوان کمک می ‌کنند! ممکن است حیوان بیمار، هیچ علامتی نداشته باشد یا این که فقط چند مورد سقط داشته باشد. بنابراین کسانی که با دام در تماس هستند به راحتی بیمار می ‌شوند. کارگران دامداری‌ ها و کشتارگاه‌ ها هم در خطر آلوده شدن هستند. سرایت بیماری از انسان به انسان بسیار نادر است. موارد نادری از انتقال بیماری از طریق جنسی، شیر مادر و پیوند مغز استخوان گزارش شده است.

روش درمان این بیماری چیست؟

بیماری تب مالت قابل درمان است و اگر بیمار در مصرف داروها همکاری مناسب داشته باشد به طور کامل درمان خواهد شد. حتی اگر بیماری مزمن هم شده باشد، باز بعد از تشخیص به خوبی درمان می ‌شود. به طور معمول، درمان با 2 دارو به مدت 2 تا 3 ماه انجام می ‌شود. به ندرت، در موارد مزمن یا عفونت مغز استخوان ممکن است بیمار تا 6 ماه دارو مصرف کند.

اگر بیماری تشخیص داده نشود چه عوارضی دارد؟ آیا بیماری تب مالت کشنده است؟

نه، احتمال مرگ بسیار کم است. اما اگر تشخیص داده نشود، عوارض ناتوان ‌کننده ‌ای دارد. یکی از عوارض بیماری، درد شدید مفاصل است. ممکن است یک جوان کارگر که روزی ‌رسان خانواده است، در اثر ابتلا به این بیماری از شدت درد مفاصل، از کار افتاده شود. البته حتی در این موارد هم اگر بیماری تشخیص داده شود به خوبی درمان می‌ شود.

با این حساب، استفاده از شیر محلی خطرناک است؟

نه، اصلا این ‌طور نیست! استفاده از لبنیات بسیار ضروری است و نباید مردم را از مصرف لبنیات ترساند. فقط باید قبل از استفاده، از محصولات لبنی و گوشت محلی از سالم بودن آن مطمئن شویم؛ مخصوصا شیر محلی را قبل از مصرف بجوشانیم.

تب مالت در انسان

تب مالت از گاو، خوک، گوسفند یا بز آلوده به انسان انتقال می‌یابد، اما از انسان به انسان انتقال نمی یابد.

تب مالت روی اعضای خون‌ساز بدن مانند مغز استخوان، گره‌های لنفاوی، کبد و طحال تاثیر می‌گذارد.

تب مالت در دو نوع حاد و مزمن دیده می‌شود.

دوره نهفتگی این بیماری می‌تواند 5 تا 60 روز باشد (چندین ماه نیز دیده شده ‌است).

تب مالت در مردان 20 تا 60 ساله شایع‌تر است‌.

مصرف شیر، محصولات لبنی (کره، پنیر و ...) و یا محصولات گوشتی حیوانات آلوده موجب سرایت بیماری به انسان می‌شود.

کم‌خونی وخیم یا مشکلات معده و سابقه جراحی معده به دلیل کاهش اسید معده امکان ابتلا به بیماری را بالا می‌برد. اسید معده تا حدودی احتمال ابتلا را کاهش می‌دهد.

به طور کلی این بیماری در میان افرادی که زیاد با حیوانات در تماس هستند (کشاورزان، دامداران، قصابان، دامپزشکان) و افرادی که به مناطق آلوده سفر می‌کنند شایع‌تر است

علایم بیماری

علایم زیر در تب مالت حاد به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شوند:

لرز، تب متناوب (تب و لرز)، تعریق

خستگی قابل توجه

درد هنگام لمس

سردرد

بزرگ شدن گره‌های لنفاوی

علایم زیر در تب مالت مزمن به تدریج ظاهر می‌شوند:

خستگی

درد عضلات

کمردرد

یبوست

کاهش وزن                                                                              

افسردگی

ناتوانی جنسی

بروز آبسه در تخمدان‌ها، کلیه‌ها و مغز

در صورت ناکافی بودن مراقبت و درمان، تب مالت ممکن است مزمن شود یا موجب معلولیت، عفونت قلب، استخوان، مغز یا کبد شود.

پیشگیری

- خودداری از مصرف شیر غیرپاستوریزه، پنیر و سایر لبنیات و گوشت‌های تایید نشده.

- استفاده از وسایل محافظتی بدن مانند دستکش، محافظ چشم، پیش‌بند و … هنگام تماس با حیوانات یا گوشت و سایر محصولات

- واکسیناسیون دام‌ها

تشخیص و درمان

تشخیص قطعی تب مالت با آزمایش خون انجام می‌گیرد و با درمان کامل معمولا در 3 تا 4 هفته بهبودی دیده می‌شود.

اطرافیان و اعضای خانواده شخص بیمار که ممکن است از همان غذای آلوده مصرف کرده باشند، باید توسط پزشک معاینه شده و آزمایش دهند.

درمان شامل یک دوره استراحت در رختخواب و مصرف آنتی‌بیوتیک است.

جدا کردن بیمار از دیگران اغلب لازم نیست.

در صورت ناکافی بودن مراقبت و درمان، تب مالت ممکن است مزمن شود یا موجب معلولیت، عفونت قلب، استخوان، مغز یا کبد شود

برای مبارزه با عفونت باکتریایی از آنتی‌بیوتیک‌هایی (مانند تتراسیکلین برای حداقل سه هفته) استفاده شده و داروهای استروئیدی برای کاهش التهاب‌های شدید استفاده می‌شوند.

برای درد عضلانی نیز داروهای ضد درد (مُسکن) تجویز می‌شوند.

در رژیم غذایی این بیماران معمولا ابتدا از غذاهای نرم و ساده شروع می‌کنند و به تدریج تنوع و مقدار غذای بیمار را افزایش می‌دهند تا زمانی که به برنامه غذایی عادی برسد.

بهتر است از غذاهای پرانرژی و نوشیدنی‌ها و مایعات فراوان استفاده کرد.

تب مالت در ایران

بیماری تب مالت بیش‌تر در مناطق غربی و شمال غرب کشور شایع است و استان‌های همدان، آذربایجان و کردستان بیش‌ترین میزان ابتلا به این بیماری را دارند.

13 راز درباره چشم که نمی‌دانید

تست های سالیانه چشم تنها راه برای جلوگیری از بیماری های چشم هستند. این اصلا خوب نیست که منتظر بمانیم تا علائم  بیماری های چشمی برای مان مشکل ساز شوند و بعد به پزشک مراجعه کنیم.

1- هرگز از دستمال کاغذی یا دستمال توالت برای پاک کردن شیشه عینک خود استفاده نکنید. این دستمال ها از چوب ساخته شده اند و شیشه های عینک شما را خش می اندازند. بلکه از پارچه های بسیار نرم و لطیف مثل ابریشم استفاده کنید.

2- بسیاری از مردم می دانند که اشعه ماورای بنفش (UV) به پوست آسیب جدی می رساند، اما نمی دانند که این اشعه برای چشم‌ها نیز مضر است. آیا شما از کسانی هستید که تنها زمانی که آسمان آفتابی است عینک آفتابی می زنید؟

قطره های چشم (از هر نوع)، اگر در یخچال نگهداری شوند، سوزش کمتری ایجاد می کنند و یک ماه پس از باز کردن درب آنها، باید آنها را دور انداخت

عینک آفتابی ای را انتخاب کنید که به اندازه کافی برای جلوگیری از ورود این اشعه از بالا و پایین بزرگ باشد، حتی اطراف آن نیز ضخیم باشد.

3- بسیاری از ما فکر می کنیم، پس از یک جراحی چشم، به سرعت می توانیم به زندگی عادی خود برگردیم، اما در واقع برای بسیاری از افراد، این زمان، مقدار بیشتر طول می کشد. پس از اینکه مجبور شدیم بر روی یک متن تمرکز کنیم، متوجه می شویم که آنقدر ها هم که فکر می کنیم کار ساده ای نیست و به زمانی بیشتر نیاز است.

4- عینک آفتابی پولاریزه برای کم کردن حساسیت نسبت به نور و بازتاب آن از اجسام براق، بسیار مناسب هستند، اما موقع دیدن صفحه موبایل یا سیستم های راهیاب، شما را با مشکل مواجه خواهند کرد. این مشکل حتی برای دیدن صفحه های دستگاه های خودپرداز جدی تر خواهد بود. پس در این موارد آن را از چشم‌تان بردارید.

5- علی رغم اینکه نسل های مختلف، درباره فواید هویج، به فرزندان خود بسیار گفته اند، فقط هویج بهترین غذا برای چشم ها نیست. شاید بتوان این امتیاز را به اسفناج، کلم پیچ و دیگر سبزیجات با برگ تیره نیز نسبت داد.

6- قطره های چشم (از هر نوع)، اگر در یخچال نگهداری شوند، سوزش کمتری ایجاد می کنند و یک ماه پس از باز کردن درب آنها، باید آنها را دور انداخت.

7- بعضی از پزشکان بیماران را جهت جراحی آب مروارید تحت فشار قرار می دهند. اگر برای جراحی با مشکلات مالی مواجه هستید، باید گفت که صبر کردن برای این جراحی آسیبی به چشم های شما نمی رساند. آب مروارید فقط دید شما را با مشکل روبرو می کند مانند این است که از یک پنجره کثیف به بیرون نگاه کنید. البته تا حد امکان سعی کنید زودتر پولی فراهم کرده و این جراحی را انجام دهید.

8- مطالعه در نور کم به چشمان شما آسیب می رساند و بدترین چیزی که ممکن است اتفاق بیفتد سردرد شدن شماست.

9- اگر از لنزهای مدت دار استفاده می کنید، آنها را قبل از خواب در بیاورید. احتمال عفونی شدن چشم ها موقع خوابیدن با این لنزها، 10 تا 15 برابر بیشتر است.

10- زمانی که به قطره چشم نیاز دارید، آن قطره ای را که از خیلی وقت پیش در کابینت نگه داشته اید، استفاده نکنید. اگر چشم شما عفونی شده باشد، این قطره شاید قرمزی چشم را بهتر کند، اما ممکن است باعث بدتر شدن عفونت شود. برخی افراد چشم خود را به خاطر همین اشتباه از دست داده اند.

11- ورم ملتحمه چشم همیشه خوش‌خیم نیست. برخی بیماران به خاطر این بیماری دچار حساسیت به نور شده و یا بینایی خود را از دست می دهند. اما بسیاری از پزشکان، آنتی بیوتیک را برای درمان آن تجویز می کنند که اگر مشکل ویروسی باشد هیچ کمکی نخواهد کرد. اما اگر مبتلا به ورم ملتحمه باکتریایی شده باشید، شاید چنین درمانی برای شما موثر باشد.

12- تست های سالیانه چشم تنها راه برای جلوگیری از بیماری های چشم هستند. این اصلا خوب نیست که منتظر بمانیم تا علائم  بیماری های چشمی برای مان مشکل ساز شوند و بعد به پزشک مراجعه کنیم. توجه داشته باشید، برخی بیماری های چشمی تا زمانی که بینایی شما را از بین نبرند، بروز نمی کنند.

13- اگر سن شما بالای 60 سال است و تصمیم به عمل جراحی لیزیک چشم گرفته اید، صبر کنید تا دچار آب مروارید شوید. سپس پزشک می تواند بینایی شما را طی جراحی آب مروارید ترمیم کند.

علائم هشداردهنده بیماری‌های چشم

آیا افرادی که دارای چشمان ضعیفی هستند، در آینده این خطر آن ها را تهدید می کند که نابینا شوند؟

بسیاری از ناراحتی های چشمی قابل درمان و پیشگیری هستند، اما به دلیل این که دردی به همراه ندارند، مردم به آن توجهی نمی کنند و به پزشک مراجعه نمی کنند.

شایع ترین بیماری های چشمی، آب سیاه، آب مروارید و جدایی پرده ی شبکیه از محل طبیعی خود می باشد که در واقع پیام های بینایی را به مغز می رساند. اگر چه جدایی پرده ی شبکیه ممکن است در اثر صدمه و آسیب ناگهانی و یا در حین عمل جراحی پیچیده چشم ایجاد شود، اما می تواند در اثر کوچک ترین پارگی که نادیده گرفته شده و درمان نشده، ایجاد شود.

برخی تحقیقات نشان می دهند که ممکن است در کسانی که چشم های سبز یا آبی دارند، این خطر بیشتر باشد. البته این خطر خیلی هم زیاد نیست.

با استفاده از عینک آفتابی از تاثیر اشعه مضر ماورای بنفش بر روی چشم پیشگیری کنید و معاینات بینایی خود را به موقع و منظم انجام دهید و آن را به تعویق نیندازید

چند هشدار درباره جدایی شبکیه چشم

اجسام شناور

سه دوم محفظه چشم را ماده ژله مانندی به نام زجاجیه پوشانده است. دیدن لکه های گاه و بیگاه، نخ مانند، یا رشته ای که به صورت معلق در میدان دید فرد دیده می شوند، احتمالا سایه هایی هستند که بخش های تغلیظ شده زجاجیه بر روی شبکیه ایجاد کرده است. شروع ناگهانی دیده شدن این اجسام شناور به خصوص لکه های تیره، ممکن است نشان دهنده شروع جداشدگی شبکیه باشد.

نور چشمک زن

دیده شدن نورها و جرقه های ناگهانی شبیه ترقه یا جرقه های الکتریکی در دید محیطی فرد، نشان دهنده این است که بین زجاجیه و شبکیه کششی ایجاد شده است که ممکن است آن را از محل طبیعی خود جابجا کند.

اثرات سایه ای

احساس وجود سایه یا پرده خاکستری در مقابل دید، می تواند ناشی از جابه جا شدن پرده شبکیه از محل طبیعی خود باشد.

افراد نزدیک بین بیشتر از افراد معمولی در خطر آسیب پذیری چشم به خصوص پارگی شبکیه هستند، زیرا در این افراد، پرده شبکیه تحت کشش بیشتری می باشد. بنابراین احتمال پارگی شبکیه در آن ها بیشتر است.

استفاده از رژیم غذایی حاوی سبزیجات تیره سبز و برگ دار مثل اسفناج و کلم که سرشار از ویتامین و آنتی اکسیدان می باشد، در سالم نگه داشتن بینایی بسیار موثر است.

با استفاده از عینک آفتابی از تاثیر اشعه مضر ماورای بنفش بر روی چشم پیشگیری کنید و مهم تر این که، معاینات بینایی خود را به موقع و منظم انجام دهید و آن را به تعویق نیندازید.

اگر علایم فوق را دارید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. هر چقدر مشکلات چشم را زودتر شناسایی کنید، زودتر و بهتر درمان می یابید.

چه موقع باید به چشم پزشک مراجعه کرد؟

در صورت وجود هر یک از حالات زیر بلافاصله به چشم پزشک مراجعه نمایید:

- نزدیک کردن اشیاء به چشم جهت دیدن آن ها و یا تنگ کردن چشم برای دیدن اشیای نزدیک

- تمایل غیر طبیعی سر به یک سمت برای دیدن اشیایی که در روبرو قرار دارند.

- مالش غیرطبیعی و مداوم چشم‌ها

- هر گونه اشتباه در تشخیص رنگ‌ها

- قرینه نبودن مردمک های چشم

- بیزاری و گریز از نور

- سردردهای غیر طبیعی

- هر گونه احساس تورم در چشم

- هر گونه علامت مبنی بر وجود لوچی (استرابیسم) چشم

- هر گونه علامت مبنی بر این که فرد در برخی از ساعات روز بهتر از بقیه اوقات روز می‌بیند.

- هر گونه احساس مبنی بر دوتایی و یا در هم دیدن اشیاء

- هرگونه ورم ملتحمه چشم و یا ریزش غیرعادی اشک از چشم‌ها

- هر گونه ناتوانی و یا سستی عضلات چشم

- هر گونه عوارض دیگر که موجب اختلال در دید طبیعی فرد گردد.

یکی از دلایل اصلی تیرگی زیر چشم را می توان کم آبی بدن دانست. سعی کنید تعداد دفعات نوشیدن آب را افزایش دهید

چگونه چشمانی سالم و زیبا داشته باشیم؟

شاید بیشتر از آنچه که فکرش را بکنید، چشم در زیبایی چهره شما تاثیر دارد. شاید موهای جو گندمی شما را مسن نشان دهد، ولی اگر چشم هایی دارید که زیرشان پف کرده و یا سیاه شده است، همین الان دست به کار شوید و جوانی را به چهره تان بازگردانید.

- به اندازه کافی بخوابید.

خوابیدن یکی از بزرگترین کمک هایی است که شما می توانید به پوستتان بکنید. خواب کافی چشمان شما را درخشان می کند و به بدن کمک می کند تا سلول های آسیب دیده را ترمیم کند.

- از مصرف الکل و کافئین خودداری کنید.

ممکن است در روزهای اول ترک مصرف این مواد، احساس بدی به شما دست دهد، ولی به سبب این که بدن شما به تعادل برمی گردد و کم آبی ناشی از مصرف کافئین و الکل را جبران می کند، چشمان زیباتری خواهید داشت.

- آب بنوشید.

یکی از دلایل اصلی تیرگی زیر چشم را می توان کم آبی بدن دانست. سعی کنید تعداد دفعات نوشیدن آب را افزایش دهید، برای نوشیدن آب لازم نیست حتما تشنه شوید، دم به دم آب بنوشید.

- مصرف نمک را کم کنید.

حجم زیاد مایعات بدن باعث می شود تا پوست حالت خمیری و افتاده به خود بگیرد. شما می توانید با کم کردن میزان نمک در وعده های غذایی خود از این حالت جلوگیری کنید تا بدن، آب اضافه بر نیاز خود را دفع کند. می توانید برای شروع کم خوری نمک، موادغذایی فراوری شده را از رژیم تان حذف کنید.

- از کمپرس سرد استفاده کنید.

قرار دادن کمپرس سرد بعضی از مواد خاص بر روی چشم، می تواند افتادگی و سیاهی پوست اطراف چشم را بهبود بخشد. قرار دادن کیسه چای سبز مرطوب شده و سرد بر روی چشم به مدت 10 تا 15 دقیقه می تواند اثربخش باشد. همچنین قراردادن ورقه نازک خیار و هویج سرد شده بر روی چشم کمک شایانی به زیبایی چشمان تان می کند.

- لبخند بزنید.

راه حل های درمانی برای رفع سیاهی و پف زیر چشم وجود دارد، اما به عنوان اولین قدم به سمت زیبایی، بهتر است ابتدا اندکی لبخند چاشنی چهره خود کنید.

7 اشتباه رایج درباره چشم‌ها

وقتی زیاد جلوی مانیتور کامپیوتر می‌نشینید، کمتر پلک می‌زنید. وقتی کمتر پلک می‌زنید، خشکی چشم‌ به سراغتان می‌آید و عضلات چشمتان خسته می‌شود.

1) این‌قدر نزدیک تلویزیون ننشین؛ چشمت ضعیف می‌شود!

حتما شما هم وقتی کم‌سن‌وسال بوده‌اید، این توصیه را شنیده‌اید، ولی انجمن چشم‌پزشکان آمریکا می‌گوید این توصیه، پایه علمی ندارد. چشم اغلب بچه‌ها قادر است نگاه کردن از فاصله نزدیک را بدون هیچ مشکلی تحمل کند.

البته بعضی بچه‌ها هم هستند که چشمشان نزدیک‌بین است و به همین دلیل، خیلی نزدیک به تلویزیون می‌نشینند. این دو را نباید با هم اشتباه کرد.

2) کامپیوتر چه ربطی دارد به خستگی چشم؟

ربطش این است که وقتی زیاد جلوی مانیتور می‌نشینید، کمتر پلک می‌زنید. وقتی کمتر پلک می‌زنید، خشکی چشم‌ به سراغتان می‌آید و عضلات چشمتان خسته می‌شود.

چاره‌اش این است که هر 20 دقیقه یک‌بار به چشمتان استراحت بدهید و به یک نقطه دور خیره شوید.

3) اگر می‌خواهی چشمت پرنور شود، تا می‌توانی هویج بخور!

هیچ لزومی به این هویج‌درمانی نیست. هر چیزی که ویتامین «آ» داشته باشد، به درد چشم می‌خورد؛ چه هویج باشد، چه هر میوه و سبزی دیگر. با یک رژیم غذایی متعادل به راحتی می‌توانید ویتامین «آ» مورد نیاز چشمتان را تامین کنید.

4) شب‌کوری مختص پسربچه‌هاست.

البته شب‌کوری در پسربچه‌ها شایع‌تر است (8 برابر دختربچه‌ها)، ولی در دختربچه‌ها هم دیده می‌شود.

گربه ها فقط با یک‌ششم نوری که ما برای دیدن نیاز داریم، به وضوح همه چیز را می‌بینند

5) ضعف چشم که ارثی نیست!

اتفاقا هست. اگر پدر یا مادری چشم‌شان ضعیف باشد، معمولا فرزندشان هم چشمش ضعیف می‌شود. حتی عینکی شدن هم در بچه‌هایی که پدر یا مادرشان عینکی است، شیوع بیشتری دارد.

6) ممکن نیست پدر و مادری چشم‌آبی، فرزندی با چشم قهوه‌ای داشته باشند.

اگرچه خیلی نادر است،‌ ولی ممکن است، چون ژن‌های متعددی در تعیین رنگ چشم دخالت دارند. هر فرد دو الگو از هر ژن دارد که هر کدامش را از یکی از والدینش به ارث می‌برد.

در واقع، به جای آن که دو ژن اصلی در این مورد دخالت داشته باشند، یک ژن وجود دارد که رنگ قهوه‌ای یا آبی را کنترل می‌کند و یکی رنگ سبز یا رنگ فندقی را. پس این امکان وجود دارد که پدر و مادری چشم‌آبی، کودکی با چشم‌های قهوه‌ای داشته باشند، یا برعکس.

7) چشم انسان از چشم همه جانوران قوی‌تر است.

اصلا این‌طور نیست. یک نمونه‌‌اش گربه‌ها هستند که حتما دیده‌‌اید چشمشان در تاریکی می‌درخشد.

پشت شبکیه چشم گربه‌ها، لایه‌ آینه‌مانندی از سلول‌های منعکس‌کننده نور وجود دارد که نور تابیده‌شده به شبکیه را منعکس می‌کند و موجب می‌شود سلول‌های چشم گربه، دو بار در معرض نور قرار بگیرند و در نتیجه، در تاریکی خیلی بهتر از ما انسان‌ها ببینند.

وجود این لایه به همراه مردمک بیضی‌شکل گربه‌ها باعث می‌شود که آنها فقط با یک‌ششم نوری که ما برای دیدن نیاز داریم، به وضوح همه چیز را ببینند.

علت سفیدشدن انگشتان دست چیست؟

پدیده رینود (Raynaud's phenomenon) یک بیماری است و در اثر تغییرات دما (سرد و گرم شدن هوا) و یا تغییرات روحی، رنگ انگشتان دست و یا پا تغییر می کند.

گرفتگی غیرعادی رگ های خونی باعث کاهش جریان خون به بافت های موضعی می شود و در نتیجه رنگ پوست تغییر می کند.

در ابتدا به علت کاهش جریان خون در رگ ها (عروق خونی)، انگشتان دست سفید می شوند.

سپس به علت کمبود طولانی مدت اکسیژن در بافت، انگشتان کبود (آبی) می شوند.

در آخر به علت باز شدن عروق خونی، گرگرفتگی رخ می دهد و انگشتان قرمز می شوند.

این تغییر رنگ ها (از سفید به آبی و از آبی به قرمز) بیشتر اوقات در اثر هوای سرد رخ می دهد.

افراد در معرض خطر

اغلب زنان را در سنین 20 تا 40 سالگی گرفتار می کند.

افراد دارای بیماری های روماتوئید (روماتیسم)

علل

هنگامی که پدیده رینود به تنهایی رخ دهد، به نام پدیده رینود اولیه خوانده می شود.

اما اگر در اثر بیماری دیگری رخ دهد، به نام پدیده رینود ثانویه خوانده می شود.

عدم کنترل اعصاب عروق خونی و حساسیت اعصاب به سرما به عنوان علل رینود به حساب می آیند.

تغییر رنگ انگشتان در نتیجه گرفتگی عضلات دیواره عروق خونی و به دنبال آن اتساع ناگهانی عروق می باشد

عواملی که باعث پدیده رینود می شوند

- بیماری های روماتیسمی از قبیل: اسکلرودرمی، آرتریت روماتوئید و لوپوس

- عدم تعادل هورمونی (کم کاری تیروئید و کارسینوئید)

- تروما (آسیب روانی)

- سندرم شوگرن

- سرمازدگی

- داروها (آمفتامین برای تنگ شدن شریان ها، پروپارانولول، استروژن بدون پروژسترون اضافی، بلئومایسین که در درمان سرطان استفاده می شود و ارگوتامین که برای سردرد استفاده می شود)

- نیکوتین و بیماری بورگر ( Buerger)

- به ندرت در مبتلایان به سرطان

- آسیب های مکرر (به خصوص از ارتعاشات) مانند: افرادی که دائما در حال تایپ کردن و نواختن پیانو می باشند.

- سندروم خروجی قفسه سینه

علائم

بیماران مبتلا به پدیده رینود ثانویه، می توانند دارای علائم بیماری زمینه ای باشند.

علائم این پدیده بستگی به شدت گرفتگی عروق دارد.

بیشتر بیماران دارای نوع خفیف، دچار تغییر رنگ پوست در اثر سرما می شوند. آنها همچنین ممکن است دچار بی حسی و سوزن سوزن شدن انگشتان گردند.

هنگامی که گرفتگی عروق خونی مداوم شود، اعصاب حسی نسبت به کمبود اکسیژن برانگیخته شده و می تواند باعث درد انگشتان شود.

هنگامی که ذخیره اکسیژن در بافت کم شود، به ندرت می تواند باعث زخم شدن انگشتان گردد. انگشتان زخمی می توانند عفونی گردند.

اگر کمبود اکسیژن همچنان ادامه داشته باشد، قانقاریای انگشتان (از بین رفتن بافت) می تواند رخ دهد.

بینی، گوش ها و زبان کمتر زخمی می شوند. این مناطق تنها می توانند درد و بی حسی را تجربه کنند.

تشخیص

در افرادی که دچار تغییر رنگ پوست در اثر سرما می شوند، تشخیص رینود کار سختی نیست.

برخی اوقات با استفاده از وسایل بزرگنمایی، مویرگ های اطراف ناخن بیمار قابل مشاهده می باشد.

حالت غیرطبیعی مویرگ های اطراف ناخن، نشاندهنده بیماری روماتیسمی می باشد.

در رینود، آزمایش خون برای تشخیص استفاده نمی شود.

برخی پزشکان، برخی آزمایشات خون را برای رد کردن بیماری های مرتبط با روماتیسم و تیروئید تجویز می کنند.

اگر عروق خونی کاملا بسته شوند، قانقاریا و زخم های پوستی رخ می دهد

درمان

هدف از درمان کنترل و جلوگیری از سرد شدن، زخم شدن و عفونی شدن انگشتان دست و پا می باشد.

این بیماران نباید داروهایی را که باعث تشدید گرفتگی عروق می شوند، مصرف کنند. این داروها شامل: داروهای کنترل وزن، داروهای مقابله با سرما، پزودوافدرین، مسدود کننده های بتا، داروهای افزایش فشار خون و بیماری قلبی، آتنولول، متوپرولول، نادولول و پروپرانولول هستند.

پماد نیتروگلیسرین برای افزایش ذخیره خون استفاده می شود.

بیماران با علائم مزمن و آزاردهنده ممکن است با مصرف داروهای خوراکی گشاد کننده عروق بهبود یابند.

داروهایی که به رقیق شدن خون کمک می کنند، عبارتند از: دوزهای پایین آسپرین و دی پیرایدامول.

برخی از بیماران از داروی پنتوکسی فیلین استفاده می کنند. این دارو باعث می شود گلبول های قرمز خون انعطاف پذیرتر شوند و در نتیجه گردش خون بهتر صورت گیرد.

اگر این بیماری شدید شود، منجر به قانقاریا (مردن بافت) می گردد. در این مورد از عمل جراحی اعصاب که به نام: سمپاتکتومی خوانده می شود، استفاده می کنند. در این عمل جراحی، عصبی که انقباض عروق را تحریک می کند، قطع می شود.

پیشگیری

- گرم نگاه داشتن اندام: پوشیدن لباس گرم در هوای سرد بسیار مهم است. پوشیدن دستکش می تواند مفید باشد.

- کافئین مثل قهوه مصرف نکنید.

- لباس و کفش راحت و جوراب پشمی بپوشید.

- پابرهنه راه نروید.

- از فشردن عروق خونی توسط باندهای محکم مچ دست و یا پا باید دوری کنید.

- بیماران باید از دست ها و پاهایشان مراقبت کنند. هر گونه زخم و یا عفونتی را باید به سرعت درمان کنند تا از عفونت های جدی تر جلوگیری شود.

- از استرس روحی و وسایلی که دستان شما را می لرزاند باید دوری کنید.

- سیگار کشیدن را ترک کنید و در معرض دود سیگار قرار نگیرید. مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو باعث تنگ شدن عروق خونی و آترواسکروزیس می شود و باعث کمبود ذخیره اکسیژن در بافت می گردد.

- مراقبت از ناخن ها نیز لازم است.

عوارض

- اگر عروق خونی کاملا بسته شوند، قانقاریا و زخم های پوستی رخ می دهد.

- کاهش مداوم جریان خون باعث باریک شدن و مخروطی شدن انگشتان، نرم شدن و براق شدن پوست و کاهش رشد ناخن ها می شود.

سندرم خستگی مزمن(CFS) چیست؟

علائم و نشانه های این سندرم با بسیاری از بیماری ها مشترک است. خستگی در بسیاری از بیماری ها وجود دارد. 10 تا 20 درصد بیماران از خستگی شاکی هستند.

آنچه که از مفهوم "سندرم خستگی مزمن" (Chronic fatigue syndrome) می توان فهمید، خستگی است. اما این خستگی بعد از کار زیاد، اضطراب یا بی خوابی رخ نمی دهد، بلکه این خستگی از نوع شدید و خطرناک می باشد و با استراحت و داشتن فعالیت بدنی و ذهنی از بین نمی رود. این خستگی تمام بدن را احاطه کرده و فعالیت بدنی و توان فرد را کم می کند.

هنوز مشخص نیست که چرا این سندرم به وجود می آید. اما ممکن است در اثر تضعیف سیستم ایمنی یا انتقال ویروس باشد.

در بعضی مقالات آمده است که، سندرم خستگی مزمن می تواند بعد از یک بیماری(مثلا سرماخوردگی) و یا بعد از یک فشار عصبی شدید به وجود آید.

به طور کلی افراد مبتلا به این سندرم، از افراد بیمار کمتر فعالیت می کنند. این بیماری موجب کاهش فعالیت های مختلف شغلی، شخصی، اجتماعی و تحصیلی می شود. پس عملا فرد را منزوی می سازد.

علائم و نشانه های این سندرم

بیماران مبتلا، مدت 6 ماه یا بیشتر، خستگی کشیده اند. علاوه بر این، نشانه های دیگری نیز دارد، از جمله:

1- ناتوانی در تمرکز و عدم حافظه

2- عدم توانایی فعالیت بدنی و یا مغزی

3- سرحال نبودن

4- درد مفصل (بدون قرمزی و تورم)

5- درد عضلانی مزمن

6- سردرد بسیار شدید

7- حساس شدن گره های لنفاوی گردن و زیربغل

8- سرفه

علائم و نشانه های گفته شده در تمام بیماران مبتلا به این سندرم دیده شده، اما در بعضی از بیماران، نشانه های دیگری نیز شناخته شده که این نشانه ها عبارتند از:

* دردهای شکمی، تهوع ، اسهال و نفخ

* عرق شبانه

* درد سینه

* تنفس کوتاه

* سرفه شدید

* مشکلات بینایی از قبیل: تیرگی، حساس به نور، خشک شدن و دردناک شدن چشم

* آلرژی و حساسیت به غذا، الکل، عطر، مواد شیمیایی، دارو و سر و صدا

* سرگیجه، نامنظمی ضربان قلب

* افسردگی، عصبانیت، ترس، زودرنجی

* دردناک شدن فک

* کاهش یا افزایش وزن

مشکلات این سندرم از فردی به فرد دیگر متغیر است. بسیاری از این ها می توانند زندگی فردی و اجتماعی خود را دنبال کنند، اما هستند کسانی که فعالیت و زندگی خود را از دست می دهند و به افرادی منزوی تبدیل می شوند.

بیماران CFS می توانند دچار انواع و اقسام بیماری ها شوند، از قبیل: تصلب و سفت شدن بافت ها، ویروسی شدن پوست، روماتیسم، بیماری های قلبی، بیماری های کلیوی، بیماری های مزمن ریوی و ... .

چه کسانی به سندرم خستگی مزمن مبتلا می شوند؟

مطالعات نشان داده که زنان 4 برابر بیشتر مبتلا می شوند.

این بیماری غالبا در سنین 40 تا 59 سالگی ظاهر می شود، اما در هر سنی امکان ابتلا وجود دارد.

این بیماری بیشتر در بزرگسالان و کمتر در کودکان دیده شده است.

این بیماری در هر نژاد و قومی ممکن است پیدا شود.

این بیماری در مردمان با درآمد کم بیشتر است.

در یک خانواده ممکن است این سندرم وجود داشته باشد، اما هیچ گونه دلیلی مبنی بر واگیردار بودن آن وجود ندارد. به طور کلی، هنوز در رابطه با مسری بودن یا نبودن این بیماری بحث است.

چگونه خود بیمار می تواند این بیماری را درمان کند؟

بیماران مبتلا به این سندرم باید یک برنامه متناوب چرخشی(در طول بیماری تا دوره بهبودی) را دنبال کنند.

اگر بیمارانی که در آستانه ی بهبودی هستند و تا حدی علائم و نشانه های آن کم شده است، بیش از حد فعالیت کنند، دوباره دچار خستگی و بیشتر شدن نشانه های سندرم خستگی مزمن می شوند.

* بیمار باید برنامه روزانه خود را زمان بندی کند و در زمانی که بیشترین انرژی را دارد، شروع به فعالیت کند.

* در برنامه خود ورزش را قرار دهد، زیرا که ورزش به بدن و مغز برای سالم زیستن کمک می کند.

* از دوست یا فامیل برای سلامتی خود کمک بگیرد.

* سر یک ساعت معین همیشه بخوابد.

* اگر در این بیماری دچار عدم حافظه یا عدم تمرکز شدند، هر آن چه که مهم است را بر روی کاغذ بنویسند. داروها ممکن است در بهتر خوابیدن به بیمار کمک کند که این هم باعث افزایش قدرت تمرکز و یادگیری می شود.

آزمایش های لازم برای اطمینان از این سندرم

آزمایش های تیروئید، کبد، اندازه گیری تعداد گلبول های خون و سرعت ته نشین شدن آن برای تشخیص لازم است، اما آزمایش ادرار لازم نیست.

اگر یکی از این آزمایشات غیرعادی بود، نمی توان شخص را مبتلا به سندرم خستگی مزمن دانست، بلکه در این مرحله باید به دنبال نشانه های دیگر بود.

همان طور که گفته شد، بیماری ها یکی از علل مبتلا شدن به این سندرم می باشد، بیماری هایی از قبیل: هپاتیت، کم خونی، بیماری های عفونی، سرطان ها، بیماری های عصبی و عضلانی، کم کاری تیروئید و دیابت.

افراد خیلی چاق( BMI بیشتر از 30) و داروها و الکل نیز ممکن است ابتلا به این سندرم را موجب شوند.

در مطلب بعدی در مورد تغذیه ی مبتلایان به "سندرم خستگی مزمن" برای شما صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

غذاهای چرب احساس گرسنگی را افزایش می دهند

غذاهای چرب احساس گرسنگی را در انسان افزایش می دهند. میزان چربی خون(تری گلیسیریدها) باعث افزایش احساس گرسنگی می شود.

بر اساس آخرین تحقیقات، دانشمندان آمریکایی معتقدند که تری گلیسیریدها از فعالیت لپتین(هورمونی که به مغز دستور سیرشدن می دهد) جلوگیری می کنند. این نشریه با بیان این که این امر باعث می شود بدن انسان احساس گرسنگی کند و بیش از میزان موردنیاز غذا مصرف نماید، گفته است: از آن جا که افراد دارای اضافه وزن ، اکثراً میزان چربی خون بالایی نیز دارند احساس گرسنگی در آن ها همواره زیاد است. این نشریه در ادامه تصریح کرد: این در حالی است که کاهش میزان چربی خون برای پیشگیری از انسداد رگ ها و شریان ها نیز بسیار مهم است.

ویتال در پایان نوشت: به این دلیل کارشناسان تغذیه توصیه می کنند از مصرف مواد غذایی پرچرب خودداری کنید و هنگام تهیه و پخت غذا، از مقدار بسیار کمی روغن استفاده کنید.

غذاهایی برای رفع خستگی

اگر صبح‌ها دلتان نمی‌خواهد از رختخواب بیرون بیایید، تمام طول روز خمیازه می‌کشید، بدنتان کوفته و بی‌رمق است و همه‌اش می‌خواهید یک گوشه بنشینید یا بخوابید، احساس می کنید انرژی‌تان کم است و حوصله کار و فعالیت ندارید، تمام این حالات بد به این دلیل است که احساس خستگی می‌کنید، آن هم بدون هیچ دلیل خاصی.

این خستگی می‌تواند روزهای متوالی ادامه داشته باشد، بی آنکه علتش را بفهمید یا بتوانید چاره‌ای برایش پیدا کنید. ولی یک سؤال مهم: آیا فکر نمی‌کنید غذاهایی که می‌خورید، در این احساس خستگی موثرند؟

باید اول مطمئن شوید که خستگی شما نتیجه یک بیماری جسمانی مثل کم‌خونی یا کم‌کاری غده تیرویید، ناراحتی قلبی و یا یک اختلال روانی مثل افسردگی نیست و در اثر مصرف داروهای آرام بخش، آنتی‌هیستامین‌ها، مسکن‌ها و قرص‌های ضدبارداری هم به ‌وجود نیامده‌ است.

اما اگر کاملا سالم هستید، شب‌ها 7 تا 8 ساعت می‌خوابید و باز هم احساس خستگی می‌کنید، ممکن است علتش، کمبودهای تغذیه‌ای یا عادات‌ غلط غذایی باشد. با این حساب شما می‌توانید با رعایت یک سری اصول تغذیه‌ای، خستگی‌تان را به حداقل برسانید.

روزی چند لیوان آب بخوریم؟

وقتی می‌گویند آب مایه حیات است و شما جدی نمی‌گیرید، همین می‌شود دیگر! بدنتان دچار عارضه کم‌آبی ‌شده و صد تا مشکل ریز و درشت برایتان پیش می‌آید. یکی از این مشکلات هم خستگی مفرط است.

دکترمحمدرضا وفا می‌گوید: «در پیشگیری از خستگی هم غذا مهم است و هم نوشیدنی ها. متاسفانه امروزه در جامعه ما این عادت غلط غذایی رایج است که افراد به اندازه کافی آب و مایعات نمی‌نوشند. بدن دچار کم ‌آبی یا دهیدراتاسیون می‌شود و کم ‌آبی یکی از علل اساسی خستگی مفرط است. نرسیدن مایعات کافی به بدن می‌تواند حتی موجب افسردگی و تغییر خلق و خو شود.»

تحقیقات نشان می‌دهند که از دست دادن 2 درصد مایعات بدن نسبت به وزن، توانایی فرد را تا 20 درصد کاهش می‌دهد. وقتی که بدن شما کم آب می‌شود، حجم خونتان هم کاهش می یابد و در نتیجه دچار افت فشار خون خواهید شد. در این شرایط ، خون‌رسانی به عضلات، پوست و سایر بافت‌ها به خوبی انجام نمی‌شود و بافت‌های بدن، مواد مورد نیازشان به خصوص اکسیژن را به اندازه کافی دریافت نمی‌کنند. برای جبران این وضعیت، ضربان قلب بیشتر می‌شود و آن وقت شما به شدت احساس خستگی می‌کنید.

البته دکتر وفا هشدار می‌دهد که اگر از مشتریان دایمی چای، قهوه و نسکافه هستید، خیلی دلتان را خوش نکنید که به اندازه کافی مایعات می‌نوشید، چون این نوشیدنی‌های کافئینی به دلیل مدر بودن، سبب دفع آب از بدن می‌شوند. البته مصرف متعادل چای و قهوه در طول روز هوشیاری را زیاد می‌کند و بالطبع جلوی خستگی و رخوت را می‌گیرد، اما باید مراقب باشید که زیاده‌روی نکنید، چون نوشیدنی‌های کافئینی با دفع آب از بدن، کم آبی را تشدید می کنند. در عوض مایعات لبنی مثل دوغ و شیر هم آب بدن را تأمین می‌کنند و هم آرامش بخشند، اما وسط روز و در ساعت‌های کاری، زیاد دوغ و شیر ننوشید، چون موجب رخوت و سستی‌تان می‌شوند و احساس خستگی را تشدید می‌کنند.

از سوی دیگر، در مورد مقدار آب مورد نیاز در روز حرف بسیار است. معروف ترین توصیه، نوشیدن 8 لیوان آب در روز است. البته دکتر وفا معتقد است مقدار یکسانی برای همه اشخاص وجود ندارد و نمی‌توان گفت همه 8 لیوان آب بخورند. او می گوید: «همه افراد باید حس تشنگی‌شان را حساس کنند، یعنی به اندازه‌ای مایعات بنوشند که دهانشان خشک نشود.»

چه رژیمی، چه غذایی؟

و اما چه غذایی بخوریم تا بی‌دلیل احساس خستگی نکنیم. دکتر وفا می‌گوید که اول از همه باید تعداد وعده‌هایی غذایی‌تان را زیاد کنید و مقدارش را کم «یعنی سعی کنید 3 تا 4 وعده در روز غذا بخورید، همراه با میان وعده‌های متعدد، اما کم حجم. در ضمن، سعی کنید برنامه غذایی‌تان را طوری تنظیم کنید که همه گروه‌های غذایی در یک روز مصرف شوند، چون هر گونه کمبودی می‌تواند موجب بروز اختلالاتی شود که در تشدید حالت خستگی موثر است. یک رژیم غذایی متنوع و خوب باید شامل چهار گروه اصلی غذایی البته به میزان کافی و متعادل باشد.

این گروه‌ها عبارتند از: شیر و لبنیات، نان و غلات، سبزیجات و میوه، انواع گوشت‌های قرمز و سفید که البته در خوردن بعضی از غذاهای پروتئینی باید حد تعادل را رعایت کرد، چون وجود اسید آمینه‌ای به نام تریپتوفان در پروتئین موجب سنتز واسطه شیمیایی به نام سروتونین در مغز می‌شود که ایجاد‌کننده آرامش و رخوت است. این همان ماده‌ای است که در ماست و دوغ هم وجود دارد. البته میزان کمی آرامش برای بدن مفید است و قدرت تحمل فرد را در برابر استرس زیاد می‌کند.»

کمبود بعضی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هم در ایجاد خستگی موثرند. ویتامین A، ویتامین‌های گروه B و ویتامین C از آن جمله‌اند. کمبود آهن ، روی و ید هم می‌تواند عامل رخوت و بی‌حالی باشد. سبزیجات با برگ‌های تیره، گوشت و حبوبات منابع غنی آهن هستند. برای برطرف کردن کمبود آهن، خانم‌ها می‌توانند از مکمل آهن نیز استفاده کنند.

غلات و نان سبوس‌دار، ماهی و تخم مرغ دارای ویتامین B و میوه‌هایی مثل پرتقال و سبزی‌هایی مثل فلفل سبز منابع ویتامین C هستند.

شما می‌توانید با گنجاندن این مواد در برنامه غذایی‌تان، جلوی خستگی بیش از حد را بگیرید.

شکموها زودتر خسته می‌شوند

«از طرف دیگر، پرخوری هم موجب سستی و رخوت می‌شود و باید مراقب باشید با خوردن وعده‌های غذایی مفصل، خودتان را سنگین نکنید. ضمن اینکه گرسنگی مفرط هم موجب می‌شود قند خون تان پایین بیاید.» برای همین دکتر وفا به کسانی که صبحانه نمی‌خورند، توصیه می‌کند که این عادت را ترک کنند، او می‌گوید: «وقتی شما صبحانه نمی‌خورید، تا موقع نهار قند خون‌تان پایین می‌آید و احساس خستگی می‌کنید. همین‌طور بیشتر گرسنه‌تان می شود و سر ناهار کنترل‌تان را از دست خواهید داد. چاقی و اضافه وزن هم یکی از دلایل عمده خستگی مفرط است، زیرا از یک طرف تحرک بدنی را کم می‌کند و از طرف دیگر از عملکردهای ذهنی می‌کاهد.»

دکتر وفا، خوردن میان وعده‌های مفید و کم حجم را به‌خصوص به کودکان، نوجوانان و سالمندان توصیه می‌کند تا با زیاد شدن فاصله بین وعده‌های اصلی غذایی، دچار افت قند خون و کمبود انرژی نشوند.

نکته آخر اینکه سعی کنید، مصرف فست فودها را به حداقل برسانید، چون علاوه بر اینکه ارزش غذایی کمی دارند، به دلیل داشتن کالری زیاد، باعث خستگی و رخوت می شوند