همه چیز درباره شیر مادر

21 فایده شیر مادر برای نوزاد

1- شیر مادر بر ضریب هوشی نوزاد اثر دارد.

2- شیر مادر باعث تقویت عملکرد ریه های نوزاد می گردد و از مشکلات تنفسی و تنگی نفس جلوگیری می کند.

3- شیر مادر دارای اسیدهای چرب، قند لاکتوز، آب و اسید آمینه می باشد.

4- شیر مادر ضد بیماری می باشد، زیرا آنتی بادی های بدن مادر از طریق شیر به نوزاد منتقل می شود.

5- شیر مادر از نوزاد در برابر پنومونی (ذات الریه)، مسمومیت غذایی، برونشیت، عفونت های میکروبی، آنفلوآنزا، عفونت گوش، آلرژی، جوش، اسهال و سرخجه محافظت می کند.

6- شیر مادر دارای حداقل 100 جزء می باشد که در شیرخشک یافت نمی شود.

7- مکیدن سینه مادر به رشد فک نوزاد کمک می کند و کودکی که دارای فک محکمی باشد، دندان های سالمی خواهد داشت.

8- شیر مادر دارای فواید روانشناسی نیز می باشد به این ترتیب که کودک به مادر وابسته می شود. در زمان تولد، نوزاد 30 تا 38 سانتی متری خود را می بیند و این فاصله ای است که بین صورت مادر و نوزاد وجود دارد.

9- از طرف دیگر نوزاد از گرمی سینه مادر خود لذت می برد و بیشتر شیر می خورد.

10- کودکانی که از شیر مادر خورده اند، تا سن 15 سالگی کمتر دچار دیابت نوع یک، بیماری MS، بیماری قلبی و سرطان می شوند.

11- کودکان شیر مادر خوار مشکلات روانشناختی، رفتاری و یادگیری کمتری دارند.

12- شیر مادر بهترین غذای نوزاد است. شیر مادر ترکیبی از پروتئین، چربی، کربوهیدرات و مایعاتی است که تمام این ها برای رشد مغز و بدن لازم می باشد.

13- شیرمادر خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کم می کند.

14- شیرمادر از بسیاری از بیماری ها و مشکلات دوران بزرگسالی نیز جلوگیری می کند. این مشکلات و بیماری ها عبارتند از: چاقی و اضافه وزن، افزایش فشار خون، افزایش کلسترول خون، اگزما، دیابت، آسم و لوسمی (سرطان خون).

15- شیرمادر می تواند میزان استرس و خونریزی پس از زایمان را کم کند.

16- تغذیه نوزاد با شیر مادر در سال اول زندگی، میزان بیماری ها و مرگ و میر ها را کاهش می دهد.

17- شیر مادر دارای اسید چربی است که به رشد مغز نوزاد کمک می کند.

19- نوزادان شیر مادرخوار اضافه وزن نمی یابند، بلکه به وزن مناسب سن و قد می رسند.

20- نوزادان نارسی که شیر مادر می خورند، بهتر رشد می کنند و ضریب هوشی بالاتری نسبت به نوزدان نارسی که شیر خشک می خورند، دارند.

21- شیر مادر همیشه آماده است و احتیاج به گرم کردن و میکروب زدایی ندارد.

6 فایده شیرمادر برای مادر

1- شیردهی احتمال بارداری مجدد را کاهش می دهد.

2- مادرانی که به نوزاد خود شیر داده اند، از بیماری پوکی استخوان، سرطان سینه، سرطان رحم، سرطان تخمدان، دیابت نوع 2 و سلیاک (عدم تحمل گلوتن گندم) در امان می باشند.

3- شیردهی موجب کاهش وزن مادر می شود. مادر مقدار زیادی کالری را برای ساخت شیر از دست می دهد، در نتیجه افزایش وزن دوران بارداری اش کاهش می یابد.

4- مکیدن سینه مادر باعث ترشح هورمونی می شود که این هورمون، رحم را به سرعت به حالت اول خود برمی گرداند.

5- از نظر اقتصادی ارزان ترین شیر و مناسب ترین شیر برای نوزاد، شیر مادر است.

6- مادری که شیر خود را به کودک می دهد، از نظر روحی و جسمی رشد می کند، کمتر احساس خستگی و اضطراب و دلواپسی می کند و حسی قوی برای برقراری ارتباط با نوزاد خود دارد.

تفاوت شیرمادر با شیر خشک

* نوزاد، پروتئین و چربی شیر مادر را بهتر از شیر خشک هضم می کند.

* ترکیبات شیر خشک تا اندازه ای شبیه ترکیبات شیر مادر است، اما مقدار مواد مغذی آن برای همه نوزادان یکسان است. در حالی که شیر هر مادری متناسب با نوزاد خودش است.

* در نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می شوند، اسهال 3 تا 4 بار بیشتر رخ می دهد.

* تحقیقاتی که به تازگی انجام شده است، نشان می دهد کودکانی که از شیر مادر استفاده می کنند، در دوران کودکی دچار اضافه وزن نمی شوند. در حالی که نوزاد شیر خشک خوار در کودکی 20 تا 30 درصد احتمال اضافه وزن خواهد داشت.

* نوزادانی که در 3 ماه اول زندگی از شیر مادر استفاده می کنند، 34 درصد کمتر از نوزادان شیر خشک خوار احتمال ابتلا به دیابت وابسته به انسولین را خواهند داشت.

* نوزادان شیرمادر خوار نسبت به نوزادان شیرخشک خوار، در بزرگسالی کمتر دچار پرفشاری خون و بیماری های قلبی می شوند.

* نوزاد وقتی خسته شد، می تواند دیگر سینه مادر را مک نزند و مدتی صبر کند و بعد شروع به مک زدن کند، اما در تغذیه با شیشه شیر این امر ممکن نیست.

خواص موجود در شیرمادر

* در اولین روز تولد، کلستروم ( colostrum) که مایعی زرد رنگ و غنی از آنتی بادی است از سینه مادر خارج می شود. این مایع، سیستم ایمنی بدن نوزاد را تقویت کرده و از او در مقابل بیماری ها محافظت می کند.

* هنگامی که نوزاد سینه مادر را مک می زند، در ابتدا، شیر آبکی و شیرین می باشد. بعد از مقداری مک زدن، شیر چرب تر و سفت می شود و احتیاجات نوزاد را برای رشد تامین می نماید.

* شیر مادر بر اساس تغییرات آب و هوا تغییر می کند، مثلا در هوای گرم، نوزاد احتیاجی به آب ندارد، زیرا ترکیب شیر مادر تغییر می کند.

* شیر مادر دارای مواد مغذی، آنتی بادی، هورمون، آنتی اکسیدان و دیگر موادی است که نوزاد به آن احتیاج دارد.

* شیر مادر از مواد مغذی موجود در خون و ذخیره غذایی بدن مادر تامین می شود.

* یک مادر سالم روزانه 644 تا  756 گرم شیر تولید می کند. برای تولید این مقدار شیر، 500 کالری انرژی لازم است.

* شیر مادر دارای 330 میلی گرم کلسیم در هر لیتر است.

از کجا بفهمیم که مقدار شیر مادر برای تغذیه نوزاد کافی است؟

- نوزاد غالبا هر 8 تا 12 ساعت یک بار، شیر می خواهد.

- نوزاد 10 تا 15 دقیقه از هر سینه مادر شیر می خورد.

- نوزاد باید حداقل 6 عدد پوشک را در روز خیس کند.

- در ماه اول، نوزاد حداقل 3 بار در روز مدفوع می کند. مدفوع نوزاد زرد و نرم می باشد.

- نوزادان در ابتدا، وزن کم می کنند. اما در عرض 2 هفته تغذیه با شیر مادر، به وزن اولیه خود می رسند.

- نوزاد از ابتدای تولد تا 4 ماهگی، باید 113 تا 117 گرم در هفته، وزن زیاد کند.

امید به زندگی زنان بیش از مردان است

امید به زندگی زنان 2/5 سال بیش از مردان است، ضمن اینکه چندین سناریو برای افزایش جمعیت ایران تا سال 1430 مطرح است. در سال 85 میانگین سنی مردان 27.97 سال بود که در سال 90 به 86/29 سال رسید و زنان نیز از 97/27 سال در سال 85 به 30/03 سال افزایش یافت. امید به زندگی در مردان در سال 85، 71/1 سال بود که در سال 90 به 72/1 سال رسید، همچنین امید به زندگی زنان در سال 85، 73/1 سال بود که در سال 90 به 74/6 سال افزایش یافت و به صورت کلی این موضوع نشان می دهد که 2/5 سال امید به زندگی زنان در کشور افزایش یافته است که از مردان اوضاع بهتری دارند.

انجام چه آزمایشاتی برای خانم‌ها مفید است؟

انجام تست های غربالگری در زمان مناسب بهترین راه تشخیص بیماری های مختلف است، حتی زمانی که این بیماری ها علایمی نداشته باشند.

باهم برخی از تست های غربالگری را که پزشک به شما پیشنهاد می کند، مرور می کنیم :

1- سرطان سینه

فرد با انجام تست غربالگری و تشخیص اولیه سرطان سینه، تا حد زیادی شانس خود را برای بهبودی و زنده ماندن افزایش می دهد، زیرا هرچه توده سرطانی کوچک‌تر باشد، کمتر به نقاط دیگر بدن از جمله سیستم لنفاوی دست‌اندازی می کند و درمان راحت تر انجام می گیرد.

اگر 30 یا 40 ساله هستید، باید خودتان در منزل معاینه سینه را انجام دهید (برای انجام صحیح این کار باید از پزشک متخصص سئوال کنید) تا از عدم وجود هر نوع توده ای در سینه تان مطمئن گردید، و اگر مسن هستید، باید تحت نظر پزشک، هر چند وقت یک‌بار، تست های غربالگری سرطان سینه را انجام دهید.

انجام تست پاپ اسمیر در پیشگیری از سرطان دهانه رحم بسیار موثر است

تست غربالگری برای سرطان سینه: انجمن سرطان آمریکا توصیه می کند خانم های 40 تا 50 ساله باید هر سال ماموگرافی سینه را انجام دهند و خانم های 50 تا 75 ساله، باید هر دو سال یک‌بار این تست را تحت نظر پزشک انجام دهند.

ماموگرافی، سرطان سینه را در اوایل ایجاد آن (حتی زمانی که علایم مشخصی ندارد) نشان می دهد.

دوز پایین اشعه x نیز توده سرطانی سینه را قبل از آن‌که فرد احساسش کند، تشخیص می دهد.

2- سرطان دهانه رحم

دهانه رحم به طرف واژن است. عفونت مزمن با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) عامل خطر مهمی برای ایجاد سرطان دهانه رحم می باشد. با انجام تست غربالگری می توانید سریعا به وجود این سرطان پی ببرید و آن را درمان کنید.

همچنین با انجام تست غربالگری، سلول های غیرطبیعی و پیش سرطانی موجود در دهانه رحم که به راحتی قابل برداشتن هستند را تشخیص داده و از ایجاد سرطان جلوگیری کنید.

تست غربالگری برای سرطان دهانه رحم :  تست پاپ اسمیر برای بررسی سلول‌های غیرطبیعی که بعد ها منجر به سرطان می شوند، انجام می گیرد. در این تست، پزشک متخصص زنان، نمونه ای از سلول های دهانه رحم را برداشته و آن را به آزمایشگاه می فرستد.

 این تست از سن 21 سالگی می تواند انجام گیرد و هر سه سال یک بار تکرار شود.

این آزمایش برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم بسیار موثر است.

3- پوکی استخوان

پوکی استخوان بیماری است که استخوان ها را ضعیف و شکننده می کند. این بیماری در زنان شایع تر از مردان می باشد، به خصوص بعد از سن یائسگی. اولین علایم این بیماری، درد استخوانی و سپس ترک خوردن استخوان است که طی ضربه و یا حتی پیچ خوردگی ساده ایجاد می شود.

تست غربالگری برای پوکی استخوان: آزمایشی به نام DxA وجود دارد که می تواند تراکم مواد معدنی استخوان را اندازه‌گیری کند (تست سنجش تراکم استخوان). اگر در این تست، مواد معدنی استخوان از مقدار معینی کمتر بود، خطر ابتلا به پوکی استخوان را به فرد اطلاع می دهد.

آزمایش تراکم استخوان برای تمام زنان 65 ساله و بالاتر توصیه می شود. همچنین برای زنانی که کمتراز 65 سال سن دارند و در معرض بسیاری از عوامل خطر پوکی استخوان (مثل کم تحرکی، مصرف کم کلسیم، کشیدن سیگار و ...) هستند، نیز توصیه می شود.

4- سرطان پوست

خطرناک ترین شکل سرطان پوست ملانوم یا ملانوما نام دارد که سلول‌های تولیدکننده رنگدانه پوست (ملانین) را تحت تاثیر قرار می دهد. برخی افراد به طور ارثی، استعداد ابتلا به ملانوم را دارند که در اثر قرارگرفتن طولانی‌مدت در برابر نور خورشید و یا برنزه کردن پوست تشدید می شود.

تست غربالگری برای سرطان پوست: متخصصین توصیه می کنند که هر فردی باید به طور منظم، هر نوع تغییر در لکه های پوستی خود را شامل تغییر رنگ، تغییر شکل و اندازه بررسی کند و در صورت تغییر، سریعا به پزشک مراجعه کند.

عوامل زیر شانس فرد را برای ابتلا به سرطان پوست زیاد می کند :

- پوست روشن

- سابقه برنزه کردن

- در معرض نور خورشید قرار گرفتن

- مکان زندگی در ارتفاع بالا و آفتابی

- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پوست

- سیستم ایمنی ضعیف شده (مثلا در بیماری ایدز و یا افرادی که پیوند عضو داشته اند)

- افزایش سن

- در معرض ماده خاصی قرار داشتن مانند آرسنیک، که شانس ابتلا به سرطان پوست را زیاد می کند.

برای جلوگیری از ابتلا به سرطان پوست، از برنزه کردن پوست، چه در برابر نور آفتاب و چه در دستگاه سولاریوم، بپرهیزید

مواردی که در پیشگیری از سرطان پوست موثر است :

- در طول روز، زمانی که تابش نور خورشید شدید است، از فعالیت در بیرون از منزل بپرهیزید.

- از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.

- لباس هایی بپوشید که تمام سطوح بدن شما را بپوشانند.

- از برنزه کردن پوست، چه در برابر نور آفتاب و چه در دستگاه سولاریوم، بپرهیزید.

- چند وقت یک بار پوست خود را بررسی کنید و یا در صورت امکان به پزشک متخصص پوست برای چکاپ مراجعه کنید.

5- فشار خون بالا

به فشار خون بیشتر از 14، فشار خون بالا اطلاق می شود. فشار خون بالا را قاتل خاموش هم می نامند، زیرا طی سالیان متمادی بدون علامت است و فرد از بیماری خود اطلاعی ندارد و زمانی فرد از بیماری خود مطلع می شود که آسیب جدی برایش رخ داده است.

کنترل ضعیف فشار خون بالا آسیب های جدی به اعضای بدن مانند آسیب عروق قلبی، حمله قلبی، سخت شدن رگ ها، نارسایی کلیه و سکته را ایجاد می کند.

همچنین فشارخون بالا در زمان بارداری می تواند منجر به مسمومیت حاملگی در خانم های باردار شود. لذا خانم های باردار باید به طور منظم فشار خون خود را اندازه گیری کنند.

شیوه زندگی در ایجاد فشار خون بالا موثر است. اگر رژیم غذایی سرشار ازمیوه و سبزیجات داشته باشید و ورزش کنید، کمتر به فشار خون بالا مبتلا می شوید.

عواملی مانند مصرف زیاد نمک، چاقی، کم تحرکی، مصرف الکل و قهوه و سیگار به شدت در بروز فشار خون بالا موثرند

تست غربالگری برای فشار خون بالا : فشار خون همیشه به صورت دو تا عدد بیان می شود که عدد اول نشانگر مرحله سیستول (انقباض قلب) و عدد دوم نشانگر مرحله دیاسستول (استراحت قلب) می باشد.

فشار خون طبیعی 12 روی 8 می باشد و فشار خون بالا 14 روی 9 به بالا را گویند.

6- چربی خون بالا

میزان بالای کلسترول LDL ، عامل مهمی برای تنگی عروق و گرفتگی رگ هاست. کلسترول خون بالا هم می تواند مانند فشار خون بالا، سالیان طولانی در فرد وجود داشته باشد، بدون اینکه فرد متوجه باشد و زمانی متوجه بیماری خود می شود که این بیماری به صورت سکته و یا حمله قلبی آشکار شود. همچنین عواملی مانند فشار خون بالا، دیابت و کشیدن سیگار نیز می توانند منجر به سکته یا حمله قلبی شوند.

تست غربالگری برای کلسترول خون بالا : با انجام آزمایش خون، میزان LDL یعنی کلسترول بد خون فرد مشخص می شود. هرچند وقت یک بار با انجام آزمایش خون می توان از بروز بیماری های خطرناکی مانند سکته قلبی جلوگیری کرد.

گرفتگی عضلات پا در زمان حاملگی

گرفتگی(کرامپ یا اسپاسم) عضلات پا در زمان حاملگی، به احتمال زیاد ناشی از اضافه وزن حاملگی است. این گرفتگی ها معمولاً در سه ماهه ی دوم شروع و در ادامه ی حاملگی بدتر می شود. فشار رحم بر روی عروق خونی که خون را از پاها به سمت قلب بر می گردانند و نیز بر روی اعصابی که از تنه به سمت پاها می روند، ممکن است کرامپ عضلانی را تشدید کند. کرامپ ها ممکن است در روز هم اتفاق بیفتند، ولی بیشتر شب ها رخ می دهند.

ممکن است جایی خوانده باشید که مصرف کم کلسیم و پتاسیم می تواند سبب گرفتگی عضلات پا شود و یا اینکه مصرف بیش از حد فسفر (که در گوشت، تنقلات، و نوشابه های گازدار یافت می شود)، به دلیل اینکه مانع جذب کلسیم به  مقدار کافی می شود می تواند در کرامپ نقش داشته باشد؛ ولی باید گفت که مطالعات معتبر این مسایل را تأیید نمی کنند.

با این حال بهتر است در زمان حاملگی کلسیم کافی مصرف شود. در صورتی که کلسیم کافی مصرف نشود، کلسیم مورد نیاز جنین از استخوان های مادر تأمین می شود و این مسئله سبب افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان در سنین بالاتر می شود. از مصرف قرص های کلسیم حاوی آرد استخوان یا دولومیت(ترکیبی از کلسیم و منگنز که در سنگ یافت می شود) خودداری کنید، زیرا ممکن است مقادیر خطرناکی از سرب در آن ها باشد. در واقع، بهتر است از مصرف هر گونه ویتامین یا داروی گیاهی بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.

برای بهبود گرفتگی عضله چه باید کرد؟

از ایستادن یا نشستن طولانی مدت، به صورتی که پاهایتان را روی هم انداخته اید، خودداری کنید.

در طول روز و چند بار قبل از خواب عضلات پشت ساق پا را بکشید.

در حالیکه نشسته اید، یا در حال تماشای تلویزیون هستید، و یا دارید شام می خورید، مچ پا را بچرخانید و انگشتان پاهایتان را تکان دهید.

هر روز کمی قدم بزنید، مگر آنکه پزشک، شما را از فعالیت منع کرده باشد.

سعی کنید خیلی خود را خسته نکنید. به پهلوی چپ دراز بکشید تا جریان خون پاها بهتر باشد.

مایعات به اندازه کافی مصرف کنید.

قبل از خواب یک وان آب گرم بگیرید، چون به شل شدن عضلات کمک می کند.

شواهدی دال بر این مسئله وجود دارد که مصرف قرص های کمکی حاوی منیزیم، به علاوه ویتامین های زمان حاملگی ممکن است سودمند باشند. به هر حال قبل از مصرف هر داروی تکمیلی با پزشک خود مشورت کنید.

اگر عضله پایتان گرفت، بلافاصله عضلات پشت ساق پا را بکشید: برای این کار پایتان را صاف کنید و آرام انگشتان را به طرف ساق پا خم کنید. این کار ممکن است ابتدا کمی دردناک باشد، ولی اسپاسم را برطرف می کند و درد کم کم از بین می رود.

ماساژ عضلات دچار اسپاسم و همچنین گرم کردن با کیسه آب گرم هم می تواند به از بین رفتن اسپاسم عضلانی کمک کند. چند دقیقه قدم زدن هم می تواند کمک کننده باشد.

اگر درد باقی ماند چه باید کرد؟

اگر درد برطرف نشد و گرفتگی ایجاد شده مثل همیشه نبود و یا متوجه تورم یا حساسیت پا شدید، به پزشک مراجعه کنید. در بعضی موارد نادر این مسئله ممکن است ناشی از گیر کردن لخته خون در عروق باشد که مسئله ای بسیار مهم بوده و می تواند جان مادر را به خطر اندازد. بنابراین سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

بد نشستن شایع‌ترین علت گردن‌درد

شایع ترین علت درد گردن، بد نشستن است. همینطور تصادفات و شکستگی ها از دیگر علل این درد به شمار می روند.

افرادی که زیاد مطالعه می کنند، یا در طول روز، زیاد با کامپیوتر کار می کنند، به دلیل طرز نشستن نامناسب، گردن درد در آن ها بیشتر است.

سر در هر روز بیش از 300 تا 400 هزار بار حرکت می کند و در موقعیت های مختلف قرار می گیرد.

نشستن های نامناسب به گونه ای که گردن رو به جلو باشد و شانه ها حالت افتادگی دائم داشته باشند، به گردن فشار زیادی می آورد و باعث گردن دردهای طولانی مدت می شود.

علائم گردن درد

درد گردن، درد پشت گردن، درد شانه، درد دست، سردردهای مداوم، درد نوک انگشتان و درد های مختلف بدن و حتی درد در ناحیه قلب نیز می تواند نشان دهنده گردن درد باشد.

عوارض ثانویه گردن درد

آسیب دیسک، اختلال در سیستم عصبی، افسردگی و دردهای مزمن سر اغلب در اثر نشستن نادرست در افراد ایجاد می شود.

راه های درمان گردن درد

اولین راهکار برای درمان درد گردن، اصلاح حالت نشستن است و در مراحل بعدی می توان از ورزش هایی که مربوط به حرکات شانه، سر، گردن و عضلات عمقی گردن می شود، استفاده کرد.

افرادی که از درد گردن رنج می برند باید به تقویت عضلات گردن بپردازند.

در این زمینه 6 تا 7 هفته درمان دارویی توصیه می شود.

البته در صورتی که گردن درد بر اثر تصادف یا شکستگی و بیرون زدن دیسک کمر ایجاد شده باشد، باید هر چه زودتر تحت عمل جراحی قرار گرفت.

به افراد شاغل که در اکثر مواقع سرشان در یک وضعیت ثابت قرار دارد، توصیه می شود که قبل از ایجاد درد در ناحیه گردن و سوزش بین دو کتف، ورزش کنند

تاثیر فیزیوتراپی در کاهش گردن درد

فیزیوتراپی می تواند به درمان این بیماری کمک کند، ولی مهم‌تر از انجام فیزیوتراپی، حرکات فعال و مدوام فرد برای کاهش گردن درد است.

تمرینات فیزیوتراپی باید به صورت روزانه باشد و اگر این حرکات به صورت پی در پی انجام نشود، تاثیرات آن، بعد از مدت کوتاهی از بین می رود.

در مورد گردن دردهایی که بر اثر خوابیدن نادرست به وجود می آید، باید گفت که سر باید در هنگام خواب به موازات بدن قرار گیرد و در صورتی که سر بالا و پایین تر از سطح بدن باشد به گردن فشار می آورد.

برای کاهش درد گردن، افراد باید در 48 ساعت اولیه از آب سرد و در 48 ساعت بعد از آب گرم استفاده کنند.

در مورد استفاده از طب سوزنی باید گفت که طب سوزنی که در درمان گردن درد استفاده می شود تاثیری بر کاهش این درد ندارد و بهتر است بیماران از این روش استفاده نکنند.

درد گردن و سوزش بین دو کتف از علائم دیسک گردن است

درد گردن، سوزش بین دو کتف و احساس کاهش قدرت دست ها از علائم دیسک گردن است.

کاربران کامپیوتر و افراد با مشاغلی که سرشان در یک وضعیت ثابت قرار دارد، با انجام ورزش های ایزومتریک گردن می توانند از بروز دیسک گردن جلوگیری کنند.

دیسک گردن، غضروف بین مفصلی دو مهره مجاور گردن را شامل می‌شود.

در اثر فشارهای مکانیکی و حرکات ایجاد شده،‌ به تدریج دیسک‌های گردن دچار تغییراتی می گردد که از حالت طبیعی خود خارج شده و در نهایت سبب بیرون زدگی دیسک می‌شود.

علائم دیسک گردن شامل علائم ناشی از فشار بر روی ریشه‌های عصبی و فشار بر روی نخاع می‌باشد.

علائم فشار بر روی ریشه‌های عصبی گردن، انتشار یابنده بوده و از گردن و شانه به سمت اندام های فوقانی منتشر می‌شود.

بیمار غیر از درد، احساس بی حسی یا خواب رفتگی در دست دارد و برخی بیماران دچار احساس کاهش قدرت دست ها می‌شوند و از سوی دیگر، بعضی بیماران در اولین بار متوجه اختلال در حرکات ظریف دست ها هنگام نوشتن می‌شوند.

آسیبی که با فشار بر روی نخاع بروز می‌کند، جدی بوده و این بیماران با کاهش قدرت اندام فوقانی مراجعه می‌کنند. همچنین ممکن است به تدریج اختلال در راه رفتن و حرکات پاها ایجاد شود.

از آنجایی که برخی بیماران به علائمی مثل فشار بر روی دست چپ مبتلا می‌شوند، لذا تشخیص بیماری قلبی عروقی برای آنان داده می‌شود که باید مراقبت باشند.

کاربران کامپیوتر، حسابداران، خیاطان، آرایشگران و افرادی که امور دفتری دارند، از افراد مستعد ابتلا به به دیسک گردن هستند

درد ناحیه گردن، سپس سر، شانه‌ها و بین دو کتف از دیگر علائم دیسک گردن است.

برای برخی بیماران حرکات گردن به خصوص خم شدن گردن و حرکت سر به عقب بسیار دردناک است و همچنین بعضی بیماران هنگام خم کردن سر به جلو احساس برق گرفتگی در تمام ستون فقرات می کنند.

در بیمارانی که دچار علائم ناشی از فشار بر روی ریشه عصبی می‌شوند، در مرحله اول درمان های طبی شامل استفاده از گردن‌بند، مصرف داروهای ضد التهابی و سرانجام ورزش‌های گردن توصیه می‌شود.

اکثر بیمارانی که دردهای ناشی از فشار عصبی دارند، با این درمان ها بهبود می‌یابند، ولی بیماران مقاوم به این درمان ها نیازمند اعمال جراحی هستند.

در مقابل بیماران دارای علائم فشار بر روی نخاع، بدون قید و شرط نیازمند عمل جراحی هستند که عمل جراحی سبب کاهش فشار بر روی عصب می‌شود.

درمان دیسک گردن

درمان دیسک گردن به دو تکنیک عمل جراحی از جلو و پشت گردن صورت می گیرد که معمولا بر اساس وضعیت دیسک و تجربه و راحتی دست پزشک جراح انجام می‌شود.

کاربران کامپیوتر، حسابداران، خیاطان، آرایشگران و افرادی که امور دفتری دارند، از افراد مستعد ابتلا به به دیسک گردن هستند.

از آنجایی که دیسک گردن در این افراد شایع‌تر است، لذا این افراد باید ورزش های گردن به ویژه ورزش های ایزومتریک را به طور مرتب و روزانه انجام دهند تا عضلات گردن و شانه آن ها تقویت شود و از بروز دیسک گردن جلوگیری گردد.

به افراد شاغل که در اکثر مواقع سرشان در یک وضعیت ثابت قرار دارد، توصیه می شود که قبل از ایجاد درد در ناحیه گردن و سوزش بین دو کتف، ورزش کنند.

اندومتریوز (ENDOMETRIOSIS)

3 بیماری شایع در خانم ها

برای اینکه خانم ها را تشویق کنیم تا به سلامتی خود بها دهند، باید در ابتدا اطلاعات مفیدی را درباره مشکلات شایع سلامتی شان در اختیارشان قرار دهیم و عوامل خطر برای بیماری های شایع را بیان کنیم تا خود آنها با شناخت این موارد، از مبتلا شدن به این بیماری ها پیشگیری کنند.

1- بیماری های قلبی

بیماری های قلبی، هم در مردان و هم در زنان شایع می باشد. اگرچه مرگ و میر مردان در اثر بیماری های قلبی نسبت به زنان بیشتر است، اما در زنان این بیماری زود تشخیص داده نمی شود و هنگامی فرد متوجه می شود که دیر شده و امکان کمک کمتری برای او وجود دارد.

زنان دچار بیماری قلبی، اغلب فکر می کنند که مشکلاتی نظیر درد قفسه سینه دارند و کمتر به مشکلات قلبی توجه می کنند، اما گاهی با داشتن علائمی مانند درد شانه، تهوع، استفراغ و مشکلات تنفسی، در حقیقت به مشکلات قلبی مبتلا هستند.

عوامل خطر برای بیماری های قلبی شامل موارد زیر است :

- سن بالا

- جنس مذکر (مردها بیشتر به مشکلات قلبی دچار می شوند)

- وراثت (افرادی که سابقه خانوادگی برای این مشکل را دارند)

- سیگار کشیدن

- کلسترول خون بالا

- عدم تحرک و فعالیت بدنی

- چاقی

- دیابت

2- سرطان سینه

سرطان سینه شایع‌ترین سرطان در بین خانم ها می باشد.

عوامل خطر سرطان سینه عبارتند از :

- سن : با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان سینه بیشتر می شود.

- مناطق جغرافیایی : شیوع این سرطان در نقاط مختلف جغرافیایی و کشورها فرق می کند. اگر چه میزان فعالیت روزانه فرد بسیار مهم تر از وراثت در این نوع سرطان می باشد.

- سن شروع قاعدگی یا یائسگی : خانم هایی که خیلی زود قاعده شده و خیلی دیر یائسه می شوند، استعداد بیشتری برای ابتلا به سرطان سینه دارند. خانم هایی که بعد از 55 سالگی یائسگی طبیعی دارند، نسبت به خانم هایی که قبل از  45 سالگی دچار یائسگی می شوند، دو برابر بیشتر احتمال ابتلا به سرطان سینه را دارند.

- سن افراد در زمان اولین بارداری : نداشتن بچه یا بچه‌دار شدن در سن بالا، احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهد. خطر ابتلا به این سرطان برای زنانی که بعد از 30 سالگی اولین بچه خود را به دنیا آورده اند، دو برابر بیشتر از زنانی است که قبل از سن 20 سالگی بچه اول خود را به دنیا آورده اند.

- عوامل وراثتی

- سابقه ابتلا به بیماری های دیگر سینه

- در معرض اشعه قرار گرفتن : برخی خانم ها به دلیل ابتلا به برخی بیماری ها، باید در معرض اشعه x  قرار بگیرند و پرتو درمانی شوند که این کار احتمال ابتلا به سرطان سینه بالا می برد.

- نحوه زندگی کردن : مطالعات مختلف نشان می دهد که نحوه زندگی و رژیم غذایی افراد ارتباط مستقیم با سرطان دارد.

- چاقی : زنان چاق بیشتر از افراد معمولی در معرض ابتلا به سرطان سینه قرار دارند.

- مصرف الکل در زنان شانس ابتلا به سرطان سینه را زیاد می کند.

- هورمون ها : زنانی که از روش های هورمونی (قرص های هورمونی) برای جلوگیری از بارداری استفاده می کنند، شانس زیادتری برای ابتلا به این سرطان را دارند. طول مدت مصرف، سن فرد در آغاز مصرف، دوز و نوع هورمون مورد استفاده از مواردی است که اثر مهمی بر احتمال ابتلا به این سرطان می گذارند.

خطر ابتلا به سرطان سینه در زنانی که بعد از 30 سالگی اولین بچه خود را به دنیا آورده اند، دو برابر بیشتر از زنانی است که قبل از سن 20 سالگی بچه اول خود را به دنیا آورده اند

سرطان سینه چه علایم ظاهری دارد؟

- سرطان سینه  در ابتدا دردناک نیست و فرد هیچ گونه احساس دردی ندارد.

- امروزه سرطان سینه با غربالگری سینه در زنانی که هیچ  علایمی ندارند، تشخیص داده می شود. تقریبا 6 نفر از هر هزار نفر در تست های غربالگری سرطان سینه تشخیص داده می شوند .

- توده در سینه: برخی زنان با احساس توده در سینه خود، احتمال بروز مشکلی را می دهند. این کار هنگامی رخ می دهد که فرد در حال بررسی سینه خود می باشد و بافت توده ای شکل نامنظمی را در سینه خود حس می کند.

- تغییرات در پوست: دندانه دار شدن پوست و تشکیل چین و چروک از تغییرات مهم در پوست فرد است. حتی مکن است از نوک سینه ترشحاتی خارج شود. سینه متورم شده و قرمز می شود و پوست سینه، مانند پوست پرتقال می شود.

- گاهی بیماران با توده در زیر بغل مواجه می شوند که نشان دهنده رشد سرطان تا غدد لنفاوی زیر بغل است.

3- پوکی استخوان

پوکی استخوان مشکل بسیاری از زنان به خصوص درسن بالای 50 سال می باشد. پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که بدن فرد نتواند توده استخوان تازه ای بسازد.

کلسیم و فسفر دو عنصر مهم برای ساخت استخوان هستند. حال اگر این دو عنصر به بدن نرسند، فرایند تولید استخوان کامل نمی شود و بدن با مشکل استخوان سازی مواجه می شود. اگر بدن فرد آنقدر با کمبود کلسیم و فسفر روبرو شود که از تجزیه استخوان ها، کلسیم و فسفر خود را تامین کند، بافت استخوان ها نرم شده و با کمترین ضربه ای می شکنند.

در زنان این مشکل در سن یائسگی شدت می یابد و آن هم به خاطر کاهش هورمون استروژن می باشد.

علائم :

- درد استخوان حتی هنگام لمس کردن آن

- شکستگی استخوان با کوچک ترین ضربه

- کوتاه شدن قد و خمیدگی پشت

- کمردرد به خاطر شکستگی در مهره های کمر رخ می دهد

- گردن درد

عوامل خطر:

- مصرف داروهای ضد صرع

- پاراتیروئید پرکار

- کمبود ویتامین D

- قطع قاعدگی برای مدت طولانی در خانم ها

- مصرف الکل

- سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان

- سیگار کشیدن

- مصرف کم کلسیم در برنامه غذایی روزانه

- سابقه هورمون درمانی برای بیماری سرطان سینه

زنان می توانند با در نظر گرفتن این سه بیماری شایع و کسب اطاعات لازم درمورد این بیماری ها، نقش مهمی را در پیشگیری از ابتلا به آنها ایفا کنند.

کنترل اندومتریوز با رژیم غذایی

اندومتریوز (ENDOMETRIOSIS) به حالتی گفته می شود که در آن، غشای داخلی رحم، در جایی خارج از رحم، رشد می ‌کند که می ‌تواند منجر به واکنش‌های مزمن و التهابی چون دردهای لگن، دیسمنوره(قاعدگی دردناک)، لکه بینی‌های قبل از قاعدگی، نازایی و دفع دردناک ادرار شود.

در حدود 5 تا 10درصد زنان جهان در سنین باروری به اندومتریوز مبتلا هستند.

اندومتریوز با دارو خیلی خوب درمان می‌ شود. با این‌ حال، یک مطالعه ی جدید پیشنهاد کرده است که تغییر مفید و موثر در روش تغذیه ‌ای، مانند یک روش درمانی کمکی، می تواند شما را نیرومند و سالم کند.

اگر چه درمان و نتایج، متفاوت هستند، اما موارد زیادی وجود دارد که نشان می ‌دهد شدت بیماری اندومتریوز با تغییر در رژیم غذایی کاهش می یابد و موجب بهبودی این بیماری می ‌شود.

نکات قابل توجه

اما قبل از این که شما (به عنوان یک فرد مبتلا به اندومتریوز) بخواهید تغییراتی در رژیم غذایی و مکمل‌های مصرفی روزانه ‌تان ایجاد نمایید، نکات مهمی را باید در نظر داشته باشید که در اینجا برای ‌تان ذکر می کنم:

* به خاطر داشته باشید که هیچ غذا و برنامه غذایی موجب درمان و علاج اندومتریوز نمی ‌شود.

* استروژن (هورمون زنانه) مسئول اصلی ایجاد کننده مشکلات موجود در یک فرد مبتلا به اندومتریوز می ‌باشد. به همان اندازه ای که سیستم ایمنی ضعیف در ایجاد اندومتریوز نقش  دارد، مقدار بالای استروژن در بدن نیز مسئول خیلی از علائم حاصله از این بیماری است.

مهم نیست که چه دلیلی عامل اصلی ایجاد این مشکلات است، بلکه آنچه اهمیت دارد این است که شما با اجرای یک برنامه غذایی منظم ، به سطحی از سلامتی دست پیدا کنید که بتواند:

1- هورمون‌های تان را تنظیم نماید،

2- از سیستم ایمنی‌ تان به نحو احسن نگهداری کند،

3- اندومتریوز را در شما کنترل نماید.

غذاهایی که در اندومتریوز باید کم مصرف شوند

بعضی غذاها در رژیم غذایی شما باید حذف یا کم مصرف شوند، از جمله مصرف غذاهایی که موجب افزایش "پروستا‌گلاندین‌ها" می ‌شوند، باید محدود شود، زیرا پروستاگلاندین‌ها موجب تحریک ترشح استروژن می‌ شوند. البته به خاطر داشته باشید که همه پروستاگلندین‌ها بد نیستند، مثلا پروستاگلندین E1 علائم اندومتریوز را تسکین می ‌دهد.

* مصرف غذاهایی مانند چربی ‌ها، نمک، شکر، فرآورده‌های لبنی و کافئین باید محدود شود، زیرا این غذاها باعث کاهش یا توقف عملکرد صحیح کبد می شوند. کبد، عضو اصلی تنظیم هورمون‌ها و ویتامین‌های گروه B در بدن است که به کاهش سطح استروژن کمک می کند.

* کاهش مصرف گوشت قرمز و فرآورده‌های گوشتی نیز یک راه موثر برای کنترل این اندومتریوز است.

خیلی تاکید می شود که به جای گوشت قرمز از فرآوره‌های سویا مانند توفو و میزو و غذاهایی که از نظر فیبر غنی هستند، استفاده شود.

با توجه به اینکه فرآورده‌های سویا غنی از فیبر هستند و عناصری دارند که میزان استروژن را در بدن کنترل می‌ کنند، می ‌توانند موجب کاهش دردهای ناشی از خروج مدفوع ( اگر اندومتریوز در این نواحی تاثیر گذاشته باشد) شوند.

غذاهای مفید در اندومتریوز

* غذاهای که دارای ویتامین‌های گروه B هستند، مانند ماهی، برنج، ماکارونی، نان‌ ها و غلات سبوس ‌دار و سبزیجات برگ سبز را در برنامه غذایی روزانه ‌تان مصرف نمایید.

ویتامین‌های گروه B مقدار استروژن را در بدن کنترل می ‌کنند و به کاهش علائم اندومتریوز کمک می ‌کنند، لذا به کنترل‌ کننده سطح استروژن معروفند. علاوه بر این ویتامین‌های گروه B مخصوصا B6، B2، B1 از عود مجدد اندومتریوز‌ جلوگیری می کنند.

* آنتی اکسیدان ‌هایی مانند بتا کاروتن، سلنیوم، ویتامین C و ویتامین E به همان میزانی که در کاهش گرفتگی عضلات و خون ریزی‌ در قاعدگی مفید و کارآمد هستند، در ارتقای سیستم ایمنی بدن نیز موثرند.

هنگامی که این آنتی اکسیدان‌ها در رژیم غذایی شما وجود داشته باشند، می‌ توانند به کنترل اندومتریوز و دردهای ناشی از آن کمک کنند.

منابع خوب آنتی اکسیدان‌ ها شامل اسفناج، کلم‌ بروکلی، کرفس، خیار، بادام و روغن‌ گل آفتاب ‌گردان و روغن گلرنگ هستند.

بنابراین با ایجاد این تغییرات ساده در رژیم غذایی روزانه‌ تان، می ‌توانید به بهبود اندومتریوز کمک کنید

عادت ماهانه می تواند خطرناک باشد

به‌طور طبیعی،‌عادت ماهانه خانم ها تقریبا هر 28 روز یک‌ بار رخ می‌دهد و البته خصوصیات قاعدگی (طول دوره‌ ماهانه، مدت خون‌ریزی و شدت آن) ممکن است بین خانم ها، متفاوت باشد. معمولا خون‌ریزی ماهانه 5 تا 7 روز طول می‌کشد و به طور طبیعی، حدود یک فنجان خون در این مدت از دست می رود.

اغلب خانم ها در دوره‌ای از زندگی خود، خون‌ریزی شدید قاعدگی را تجربه می‌کنند، اما بعضی از آنها تقریبا در تمام دوره‌ها، خون‌ریزی شدید دارند که این موضوع را نباید امری عادی و طبیعی تلقی کرد.

بسیاری از خانم‌ها تصور می‌کنند که خون‌ریزی‌های شدید قاعدگی امری طبیعی است، در حالی که این حالت ممکن است بسیار خطرناک بوده و علامت نوعی اختلال خونی باشد.

تحقیقات بسیاری نشان می‌دهد که قاعدگی‌های شدید ممکن است علامتی از یک سری اختلالات انعقادی خون باشد.

وقتی خون منعقد نمی‌شود

محققان هشدار می‌دهند که خانم ها و پزشکان باید به نشانه‌های خون‌ریزی‌های بیش از حد توجه بیشتری داشته باشند و آن را امری طبیعی تلقی نکنند. بسیاری از این اختلالات انعقادی در خانم ها ناشناخته باقی می‌مانند، در حالی که ممکن است نشانه‌ای از وجود یک مشکل باشد. خانم هایی که دچار سیکل‌های قاعدگی شدید می‌شوند، باید بیشتر مراقب باشند، زیرا 25 درصد آنها مبتلا به اختلالات خونی ناشناخته هستند.

خون‌ریزی‌های زیاد دوران قاعدگی ممکن است نشانگر این باشد که خون به سادگی و به‌طور طبیعی لخته نمی شود. در بسیاری از موارد پزشکان به مشکلات انعقادی فکر نمی‌کنند. بسیاری از پزشکان دلایل هورمونی و یا وجود فیبروم‌ها را دلیل خون‌ریزی‌های شدید می‌دانند و در برخی موارد حتی با برداشتن رحم از طریق جراحی، اقدام به درمان این خون‌ریزی‌ها می‌کنند، در حالی که علت اصلی این مشکل وجود اختلالاتی در انعقاد خون است.

چرا و به چه علت؟

شایع‌ترین عللی که می‌توانند موجب خون‌ریزی شدید قاعدگی شوند عبارتند از:

- عدم تعادل هورمونی: در هر دوره ماهانه طبیعی، تعادل بین هورمون‌های استروژن و پروژسترون، بازسازی دیواره رحم (اندومتر) را تنظیم می‌کند. این دیواره در طول قاعدگی تخریب شده و از طریق خون‌ریزی خارج می‌شود. اگر تعادل بین هورمون‌ها به‌هم بخورد، اندومتر (دیواره رحم) بیش از حد رشد می‌کند و به ناچار باید خون‌ریزی بیشتری صورت بگیرد تا این دیواره بریزد و خارج شود.

گاهی خونریزی‌های شدید هنگام عادت ماهانه خانم ها، از یک اختلال انعقاد خون جدی ناشی می‌شود.

عدم تعادل هورمونی در دختران جوانی که برای اولین‌بار عادت ماهانه می‌شوند و همچنین در خانم هایی که به یائسگی نزدیک می‌شوند، ‌بیشتر رخ می‌دهد. هر علت دیگری که بتواند این تعادل هورمونی را به‌هم بزند، ‌ممکن است باعث منوراژی (خونریزی قاعدگی بیش از حد یا طولانی) شود، مثل بیماری‌های تیرویید که اغلب با داروهای هورمونی قابل کنترل است. هر چند، ‌استفاده نامناسب از داروهای هورمونی خود می‌تواند یکی از علل مستقیم منوراژی باشد.

- فیبروم رحم: این تومور خوش‌خیم و غیرسرطانی رحم، در سال‌های باروری شما ظاهر می‌‌شود. فیبروم رحم می‌تواند به خون‌ریزی قاعدگی شدیدتر از حد طبیعی و یا طولانی منجر گردد.

- پولیپ: پیشرفت رشد تومور کوچک خوش‌خیم در دیواره رحم (پولیپ رحم) می‌تواند موجب خون‌ریزی شدید یا طولانی قاعدگی شود. اغلب پولیپ رحم در سنین باروری و به علت تولید یا مصرف بیش از حد هورمون به وجود می‌آید و می‌تواند به خون‌ریزی در زمانی غیر از زمان قاعدگی (لکه بینی) منجر گردد.

- کیست‌های تخمدان: این کیسه‌های پر از مایع، داخل یا روی تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند. این ضایعات اغلب خوش‌خیم هستند و به ندرت موجب بی‌نظمی‌‌های قاعدگی از جمله منوراژی می‌شوند.

- اختلال عملکرد تخمدان: نارسایی تخمدان‌ها در تولید، تکمیل و آزاد کردن تخمک (تخمک‌گذاری) می‌تواند موجب عدم تعادل هورمونی و در نتیجه منوراژی شود.

- آدنومیوز: این بیماری وقتی ایجاد می‌شود که غدد اندومتر در عضلات رحم جاسازی شود و اغلب موجب خون‌ریزی شدید و درد می‌گردد. در زنان میانسالی که تعداد بچه‌های زیادتری داشته‌اند، احتمال گسترش این بیماری بیشتر است.

- آی.یو.دی: این دستگاه داخل رحمی که برای جلوگیری از بارداری به‌کار می‌رود، موجب لکه‌بینی خفیف در زمان استفاده از آن می‌شود که اغلب پزشک مجبور به خارج کردن آن از رحم فرد بیمار می‌گردد.

کنترل وزن در دوره‌ی یائسگی

برنامه غذایی دوران یائسگی

متخصصان تغذیه می‌گویند رژیم غذایی ما در سنین مختلف، بسته به شرایط فیزیولوژیک بدن‌مان، باید تغییراتی کند. یائسگی یکی از مراحل طبیعی زندگی خانم ها است که بیشتر آن را حوالی50 سالگی تجربه می‌کنند و خود را با تغییرات آن وفق می‌دهند؛ تغییراتی که عمدتا از نوسانات هورمونی ریشه می‌گیرد.

دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی، ما را با رژیم غذایی مناسب این دوره از زندگی آشنا می‌کند.

گرگرفتگی، سردرد، تغییرات خلق و خو و تعریق شبانه از شایع‌ترین علایم یائسگی هستند. عوارض جدی هم که باید به آنها توجه کرد ناراحتی‌های قلبی و پوکی استخوان است و کاهش تولید هورمون استروژن مهم ترین دلیل ایجاد این مشکلات به حساب می‌آید. البته این طور نیست که تمام خانم‌ها دچار ناراحتی‌های قلبی و پوکی استخوان شوند، بلکه شیوه زندگی‌شان احتمال بروز آنها را بالا می‌برد. پس در صورتی که مراقبت‌های به موقع انجام گیرد، سالیان سال می‌‌توانند بی‌هیچ مشکلی به زندگی خود ادامه دهند.

دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی می‌گوید: «با افزایش سن، متابولیسم بدن کاهش یافته و نیاز به انرژی کم می‌‌شود. این امر به دلیل کاهش فعالیت‌های بدنی و توده عضلانی است. در شروع سن یائسگی، حتی اگر فرد شیوه قبلی زندگی اش را ادامه دهد، احتمال افزایش وزن در وی بالا خواهد بود. بنابراین لازم است میزان دریافت غذا در این دوران تحت کنترل باشد.»

کمبودهای تغذیه‌ای در دوران یائسگی

کلسیم برای حفظ توده ی استخوان‌ها ضروری است. میزان استقامت استخوان خانم‌ها در دوران یائسگی، نشان دهنده ی شیوه زندگی آنها در قبل از این دوران است، یعنی خانم هایی که قبل از یائسگی به مقدار کافی کلسیم از طریق غذاها دریافت نکرده اند، استخوان های شکننده تری در این دوران دارند، زیرا میزان هورمون استروژن که بر مقاومت استخوان‌ها می‌‌افزاید، در این دوران کم می شود.

دکتر وفا می‌گوید: «در دوران قبل از یائسگی، خانم‌ها باید روزانه 5 میلی گرم کلسیم مصرف کنند، در حالی که در این دوران یعنی 50 تا 70 سالگی نیاز به کلسیم دو برابر می‌‌شود. بنابراین خانمی‌ که در سن یائسگی قرار دارد لازم است که روزانه سه واحد از مواد لبنی کم‌چرب مصرف کند. بهترین منابع کلسیم شیر، ماست، پنیر و دیگر محصولات لبنی کم‌چرب ، سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج، کلم بروکلی است. از آنجا که ویتامین D برای جذب کلسیم و استخوان‌سازی بسیار ضروری است، بودن در معرض نور خورشید (برای تولید ویتامینD در بدن) هم به جذب کلسیم کمک می‌‌کند.»

به ‌علاوه، عادت به خوردن منابع غذایی ویتامین‌های گروه B از جمله B1 و B2 ، اسید فولیک نیز برای جبران کم‌خونی‌های احتمالی و B12 برای عدم بروز کم‌خونی مگالوبلاستیک لازم است. بنابراین مصرف گوشت قرمز بدون چربی برای این افراد ضروری است. زیرا با وجود قطع خونریزی در دوران یائسگی به دلیل کاهش جذب آهن و روی، نیاز به دریافت این دو ماده معدنی نیز بیشتر می‌‌شود.

به گفته دکتر وفا، «ویتامین C و E از جمله آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که مصرف‌شان در این دوران بسیار ضروری است. چون این دوران زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی عروقی است و واکنش‌های اکسیداتیو بیشتر است، پس نیاز به این ویتامین‌ها بالا می‌رود.»

مصرف سویا محدود شود

سویا دارای ماده‌ای به نام "فیتواستروژن" است که شبیه استروژن بوده و ممکن است گرگرفتگی و دیگر علایم یائسگی را کاهش ‌‌دهد. اما تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که این ماده غذایی تاثیر چندانی در جلوگیری از عوارض یائسگی ندارد. دکتر وفا درباره مصرف سویا به این نکته اشاره می‌کند که میزان مصرف سویا در این دوران باید به اندازه 30 گرم در روز باشد و بیشتر از آن توصیه نمی‌شود. در زنان ژاپنی و شرق آسیا که روزانه سویا و محصولات آن را مصرف می‌‌کنند، عوارض یائسگی کمتر از زنانی است که عادت به مصرف آن ندارند. در حالی که بین زنان ایرانی که عادت به مصرف سویا ندارند، خوردن بیش از اندازه این ماده غذایی نه تنها مفید نیست، حتی ممکن است مشکلات ذهنی و شناختی هم ایجاد کند و زمینه‌ساز سرطان پستان شود. مصرف شیر سویا نیز توصیه نمی‌شود، زیرا در این دوران مصرف شیر و لبنیات پایین بوده و بهتر است از شیر و ماست و دوغ کم‌چرب حیوانی استفاده شود. یک لیوان شیر کم‌چرب معادل 250 تا 280 گرم کلسیم دارد که 50 درصد آن جذب می‌‌شود. در حالی که 1 لیوان شیر سویا حداکثر 120 میلی گرم کلسیم دارد که بیشتر آن هم جذب نمی‌شود. نیاز به کلسیم در این دوران روزانه 1 تا 3/1 گرم است.

و اما بحث مکمل‌ها

«مکمل‌ها بر اساس نیاز هر فرد توصیه می‌‌شوند. اگر برنامه غذایی خانم یائسه مناسب و متنوع باشد، نیازی به هیچ مکملی نیست، مگر اینکه فرد مشکل خاصی داشته باشد؛ مثلا کم‌خونی داشته باشد که در این صورت باید مکمل‌ آهن مصرف کند. اگر دچار کاهش توده استخوانی باشد و کمبود کلسیم داشته باشد یا در معرض نور آفتاب نباشد، ضرورت تجویز مکمل‌های کلسیم وجود خواهد داشت.» دکتر وفا ضمن بیان این مطالب تاکید می‌کند که: «عواملی نظیر رژیم غذایی غنی از فیتات که در سبوس غلات یافت می‌‌شود، مصرف زیاد نمک، رژیم غذایی غنی از کلسیم که فاقد مقدار مناسب منیزیم است، مصرف زیاد پروتئین‌ها، مصرف زیاد مواد قندی با بر هم زدن تعادل میان کلسیم و فسفر، اسید فسفریک موجود در نوشابه‌ها ، مصرف زیاد قهوه و نیکوتین موجود در سیگار جذب کلسیم را کم می‌کنند. پس رعایت تعادل در رژیم غذایی بسیار مهم تر از مصرف کورکورانه مکمل‌هاست.»

5 زنگ خطر

1- چای، قهوه و کافئین موجود در نوشیدنی‌ها به دلیل تشدید گرگرفتگی باید کم مصرف شوند.

2- استعمال دخانیات علایم یائسگی را تشدید می‌‌کند. پس در این دوران نباید سیگار کشید.

3- غذاها و نوشیدنی‌هایی که قند مصنوعی دارند باید کم مصرف شوند، زیرا می‌توانند افزایش وزن را به دنبال داشته باشند.

4- باید مصرف نمک را به حداقل رساند و غذاهای نمک شور نخورد، زیرا فشار خون با مصرف نمک افزایش می‌‌یابد و این افراد (به دلیل افزایش سن) خود مستعد ابتلا به این بیماری هستند.

5- از مصرف گوشت پرچربی، غذاهای سرخ شده، کره، خامه، سس ، سوسیس و کالباس نیز باید دوری کرد.

کنترل وزن در دوره‌ی یائسگی

یائسگی معمولاً با افزایش وزن و تغییرات فیزیکی همراه است. مصرف کلسیم و ویتامین D و همچنین پروتئین برای جلوگیری از آب شدن سیستم عضلانی لازم است.

یائسگی معمولاً با افزایش وزن و تغییرات فیزیکی همراه است. خانم‌هایی که در این دوره‌ی خاص زندگی خود قرار دارند اگر مراقب تغذیه‌ی خود نباشند احتمال دارد که هر سال 500 گرم به وزنشان اضافه شود و متأسفانه هر کیلو که به وزن اضافه می‌شود آب کردن آن سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود.

در دوره‌ی یائسگی تغییرات هورمونی باعث احتباس آب می‌شود.

از طرف دیگر کاهش میزان استروژن خود را با تحلیل عضلات و پیدایش توده‌ی چربی نشان می‌دهد و نتیجه این می‌شود که بدن کالری‌های کمتری می‌سوزاند و به این ترتیب چربی‌ها به سادگی در ناحیه‌ی شکم تجمع می‌یابند. برای مقابله و کاهش مسئله‌ی اضافه وزن لازم است تغییراتی در سبک زندگی‌تان ایجاد کنید. در این مطلب کوتاه بیشتر به این مسائل می‌پردازیم.

یائسگی: تغییراتی در سبک زندگی‌تان ایجاد کنید

* از مصرف شیرینی‌جات، الکل و چربی‌های حیوانی بپرهیزید.

* مصرف نمک را کم کنید زیرا باعث تشدید احتباس آب می‌شود. می‌توانید به جای نمک از سبزیجات معطری مثل ریحان، جعفری، پیازچه و انواع ادویه‌ها استفاده کنید.

* سهم زیادی به مصرف میوه و سبزیجات اختصاص دهید. میوه های تازه را جایگزین آب‌میوه‌های صنعتی بکنید. میوه های تازه حاوی فیبر بیشتری هستند که از ابتلا به برخی از سرطان‌ها پیشگیری و یا پیشرفت آن را کند می‌کنند.

* مصرف مواد غذایی حاوی گلوسیدهایی که به کندی وارد جریان خون می‌شوند با از بین رفتن عضلات مقابله می‌کند.

* علاوه بر داشتن تغذیه‌ی سالم لازم است که فعالیت‌های جسمی‌تان را نیز افزایش دهید. توصیه می‌کنیم روزانه 30 دقیقه ورزش کنید و یا 1 ساعت پیاده روی داشته باشید.

یائسگی: کلسیم لازم است اما کافی نیست

حتماً شنیده‌اید که مصرف کلسیم (لبنیات) و ویتامین D (مصرف ماهی‌های چرب حداقل 3 مرتبه در هفته) و همچنین پروتئین برای جلوگیری از آب شدن سیستم عضلانی لازم است. توصیه می‌کنیم گوشت، ماهی، تخم مرغ و محصولات لبنی را در الویت برنامه‌ی غذایی خود قرار دهید.

علاوه بر داشتن تغذیه‌ی سالم لازم است که فعالیت‌های جسمی‌تان را نیز

افزایش دهید. توصیه می‌کنیم روزانه 30 دقیقه ورزش کنید و یا 1 ساعت

پیاده روی داشته باشید

از سویا نیز غافل نشوید: سویا سرشار از پروتئین، اسیدهای آمینه، املاح معدنی (مثل کلسیم، فسفر، آهن)، روی، پتاسیم، منیزیم، فیبرها، اسیدهای چرب اشباع نشده‌ی پُلی و ایزوفلاون (ترکیبات گیاهی که مانند هورمون استروژن عمل می‌کند) است.

توصیه قرآن به مادران باردار

دوران بارداری با همه فراز و فرودی که دارد، شیرین ترین و خاطره انگیزترین دوران زندگی مادر و در عین حال سرنوشت سازترین دوران حیات جنین به شمار می رود.

رژیم غذایى مناسب برای بانوان در طول حاملگى و دوران پس از آن (زایمان و شیردهی) باتوجه به تغییرات جسمانى فراوانی که در سیستم‌هاى بدنى آنان شکل می گیرد، در سلامتی و تکامل جنین و حتی نسلهای پس از آن، نقشی بسزا ایفا می کند.

افزون بر تاکید فراوان دانش پزشکی بر اهمیت تغذیه صحیح مادران در این دوران حساس، دین و شریعت نیز نسبت به این مساله ساکت نبوده بلکه مراقبت ها و دستورالعملهای خاصی را تجویز نموده است.

خداوند، در آیات یاد شده، از میان انبوه میوه ها، خرمای تازه را برای مادر بارداری که در آستانه وضع حمل است بر می گزیند. مفسران از همین نکته قرآنی استفاده کرده اند که یکى از بهترین غذاها براى زنان بعد از وضع حمل، رطب (خرماى تازه ) مى باشد.

داستان اعجاز آمیز ولادت حضرت عیسی علیه السلام و نحوه بارداری حضرت مریم سلام الله علیها را بیش و کم همه شنیده اید.

قرآن کریم در خلال داستان یاد شده، یک الگوی تغذیه ای سالم، ارزان، در دسترس، پرکالری و داراى منابع غذایى سرشار را معرفی نموده است.

منظورم همان دو آیه ای است که می فرماید: وَ هُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُساقِطْ عَلَیْکِ رُطَباً جَنِیًّا * فَکُلِی وَاشْرَبِی وَقَرِّی عَینًا...

ترجمه: شاخه درخت نخل را تکان بده تا براى تو رطب تازه فرو ریزد. از آن خرما بخور و آب بنوش تا چشمت بجمال فرزندت روشن گردد... (مریم/26_25)

رطب، میوه درخت نخل است پش از آنکه به طور کامل به خرما تبدیل شود. در واقع این میوه در فرایند تکامل خود چند مرحله را پشت سر می گذارد:

1. مرحله کالی که معمولا سبز رنگ است، و خوردن آن خوشایند نیست. 2. در مرحله دوم، رنگ آن، بسته به گونه خرما، به زردی یا قرمزی می گراید.3. در مرحله سوم، با توجه به تصویر زیر نیمی رسیده و نیمی نارس است.

در مرحله چهارم،که به آن رطب یا تمر گفته می شود، سرتاسر میوه کاملاً رسیده، تر، تازه و شفاف است. 

کلمه"جنیا" در کریمه یاد شده، وصف رطبی است که به این مرحله رسیده و آماده چیدن است. نشانه دیگر آن این است که با مختصر تکانی فرو می افتد.

خداوند، در آیات یاد شده، از میان انبوه میوه ها، خرمای تازه را برای مادر باردار که در آستانه وضع حمل است بر می گزیند.

مفسران از همین نکته قرآنی استفاده کرده اند که یکى از بهترین غذاها براى زنان بعد از وضع حمل، رطب (خرماى تازه ) مى باشد.

ارزش غذایى و خواص در مانی خرما

دکتر سیدصمد آقامیرى، کارشناس و مدرس تغذیه درباره ارزش غذایی و خواص درمانی خرمای تازه می نویسد: 

« خرما داراى معادل 22 تا 26 درصد ساکارز، 50 درصد گلوکز، آب، موسیلاژ، مواد آلبومینوئیدى و پکتیکى (پکتین) است همچنین ویتامین‌هاى مختلف نظیر B و A و به مقدار جزیى ویتامین‌هاى C و E و املاح معدنى در بر دارد...

ارزش غذایى خرما و کیفیت آن به آب و هواى منطقه‌اى که در آن پرورش یافته، بستگى دارد. ولى به طور کلی، 100 گرم خرما داراى 9 درصد چربى 6/6 درصد پروتئین، 67 درصد سلولز (فیبر)، مواد قندى و نشاسته‌اى و 4/9 درصد خاکستر مى‌باشد. از هر 100 گرم رطب، حدود 163 کالرى انرژى تولید مى‌شود. ویتامین‌هاى آن شامل B، A و ( C10 میلى‌گرم) و E، املاح آن شامل پتاسیم، سدیم، کلسیم (51 میلى‌گرم) منیزیم، آهن، مس، فسفر (3/1 میلى‌گرم) گوگرد و کلر مى‌باشد.

به علت درصد بالاى مواد قندى موجود در خرما و جذب سریع آنها که به عنوان منبع اساسى انرژى‌زایى در خرما به شمار مى‌روند. در موارد ضعف، خرما مى‌تواند بسیار موثر باشد.غنى بودن خرما، از لحاظ عناصر و املاحى همچون آهن که در سیستم خون‌سازى بدن نقش مهمى را ایفا مى‌کند و کلسیم که در سیستم عصبى و عضلانى و اسکلتى به عنوان یک یون موثر عمل مى‌کند و نیز فسفر که در فعالیت سلول‌هاى مغزى و قواى فکرى و حافظه بسیار موثر است - سدیم و پتاسیم - که در وضعیت تعادل و حالت همودینامیک مایعات و الکترولیت‌هاى بدن نقش اساسى را بازى مى‌کنند - آن را به یک داروى ارزشمند مبدل ساخته است.

همچنین وجود ویتامینg r( A 100u/ 13) و ویتامین‌هاى گروه B در خرما نباید فراموش شوند که به ترتیب براى تقویت عمل قوه بینایى و ترمیم پوست و مخاط‌ها و تنظیم واکنش‌هاى بیوشیمیایى و سوخت و ساز بسیارى از سلول‌هاى بدن، کاملا ضرورى‌اند.»[روزنامه رسالت، شماره 6330]

تغذیه با خرما و رطب از نگاه روایات

در تفسیر برهان روایتی نقل شده است که پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود:

باید اولین چیزى که زن زائو تناول می کند رطب باشد، بدرستى که خداوند عزّ و جلّ به مریم فرمود «وَ هُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ ...»؛عرض شد: یا رسول اللّه اگر زمان رطب نباشد.[چه باید کرد] فرمود: هفت عدد خرماى مدینه، و اگر نباشد هفت عدد خرما از خرماى میوه‏جات شهرهاى خود، زیرا خداوند عزّ و جلّ فرموده به عزت و جلال و عظمت و رفعت خود قسم، زائویی که در روز تولد رطب میل کند، اگر پسری آورد، آن فرزند حلیم گردد، و اگر دختر باشد، او نیز حلیمه و بردبار خواهد بود.(تفسیر برهان، ذیل تفسیر آیه شریفه).

در روایت دیگر از حضرت علی علیه السلام نقل شده است که فرمود: بهترین غذاى زن باردار، خرماى تازه است و هیچ دارویى براى او بهتر از خرما مداوا نیست.