اصول مهم در پیشگیری مواد مخدر

مفهوم‌سازی پیشگیری در مورد مقاوم سازی کودکان و نوجوانان سازمان جهانی بهداشت ، پیشگیری را در سه سطح ، این گونه تعریف کرده است :

هدف پیشگیری نخستین، اطمینان حاصل کردن از عدم بروز یک بیماری ، فرایند یا مشکل است .

هدف پیشگیری نوع دوم ، شناسایی یا تغییر و اصلاح یک بیماری ، فرایند ، یا مشکل در کوتاه‌ترین مدت بعد از بروز آن می‌باشد .

هدف پیشگیری نوع سوم : متوقف ساختن یا کند کردن جریان پیشرفت یک بیماری ، فرایند یا مشکل و پیامدهای آن است ، حتی اگر حالت و وضع اصلی همچنان ادامه یابد .
با توجه به این تعریف ، اصول اساسی پیشگیری از سوء مصرف مواد که عمدتاً مبتنی بر پیشگیری نوع اول هستند در بین کودکان و نوجوانان را می توان به شرح زیر در نظر گرفت :
▪ اصل اول) برنامه‌های پیشگیری باید عوامل محافظت‌کننده را افزایش و عوامل خطرساز را کاهش دهند .
▪ اصل دوم) برنامه پیشگیری باید تمام انواع سوء مصرف مواد را تحت پوشش قرا ردهد.
▪ اصل سوم) برنامه‌های پیشگیری باید متناسب با بافت بومی و مواد رایج در یک محله یا شهر صورت پذیرد .
▪ اصل چهارم) برنامه‌های پیشگیری باید به عوامل خطر‌آفرین در مخاطبین خاص ، سن ،‌ نژاد ،‌ جنسیت ، ‌توجه خاص داشته باشند .
▪ اصل پنجم) برنامه‌های پیشگیری باید مبتنی بر تقویت روابط خانوادگی و مهارتهای فرزندپروری و … باشند . یعنی : نظارت و مراقبت والدین ، اطلاع‌رسانی و آموزش والدین ، مداخلات مقطعی و کوتاه مدت در خانواده .
▪ اصل ششم) برنامه‌های پیشگیری باید عوامل خطرساز اولیه کودکی و نوجوانی مثل رفتارهای پرخاشگرانه ، مهارتهای اجتماعی ضعیف و مشکلات تحصیلی را شناسائی کنند .
▪ اصل هفتم) برنامه‌های پیشگیری برای مدارس ابتدایی باید ارتقاء یادگیری های تحصیلی و اجتماعی ـ هیجانی را به منظور نشان دادن عوامل خطرآفرین مثل پرخاشگری ، شکست تحصیلی ، و ترک تحصیل هدف قرار دهد .
آموزش باید متمرکز بر مهارتهای زیر باشد :
ـ خود کنترلی
ـ آگاهی هیجانی
ـ ارتباطات
ـ حل مسئله اجتماعی
ـ حمایت تحصیلی به خصوص در مهارت خواندن
▪ اصل هشتم) برنامه‌های پیشگیری برای دانش‌آموزان مدارس راهنمایی و دبیرستان باید صلاحیتهای تحصیلی و اجتماعی را ارتقاء‌ دهد ، همراه با مهارتهای زیر :
ـ عادت به مطالعه و حمایت تحصیلی
ـ ارتباطات
ـ روابط با همسالان
ـ خودکارآمدی و جرأت‌ورزی
ـ مهارتهای مقاومت در برابر مواد
ـ تقویت نگرشهای ضد مواد
ـ تقویت تعهد شخصی در برابر سوء‌ مصرف مواد
▪ اصل نهم) برنامه‌های پیشگیری در جمعیت عمومی باید در نقاط انتقالی کلیدی جهت یافته باشند مثل گذار از ابتدایی به مقطع راهنمایی که می تواند اثرات سودمندی را حتی در خانواده‌های پرخطر و کودکان پرخطر ایجاد نماید . در اینجا صرفاً جمعیت در معرض خطر، هدف نیست و از این رو کاهش برچسب‌زنی و افزایش روابط مدرسه و جامعه را در بردارد .
▪ اصل دهم) برنامه‌های پیشگیری جامعه مدار که دو برنامه یا بیشتر از دو برنامه را ترکیب می‌کنند ، برنامه‌های اثربخش‌تری هستند. مثل تلفیق برنامه‌های خانواده مدار و مدرسه مدار که می تواند نسبت به یک برنامه به تنهایی اثربخش‌تر باشند .
▪ اصل یازدهم) برنامه‌های پیشگیری جامعه مدار باید در زمینه‌های متعدد برای مردم مثل مدارس ، انجمن‌ها ، سازمانهای مذهبی و رسانه‌ای قابل دسترس باشد . ۱) پیشگیری نوع اول : ۲) پیشگیری نوع دوم : ۳) پیشگیری نوع سوم ؛

نکات کلیدی در پیشگیری از اعتیاد نوجوانان

براساس اعلام ستاد مبارزه با موادمخدر کشور، تریاک و هروئین به ترتیب اولین و دومین موادمخدر پرمصرف کشور و پس از آنها کراک سومین رتبه را داراست. از حیث میزان تخریب و آسیب جسمی و روانی و ایجاد وابستگی و نهایتا مرگ آوری نیز، شیشه با ۹۰ درصد تخریب رتبه نخست و کراک با ۷۰ درصد تخریب مقام دوم را به خود اختصاص داده اند. اگرچه اطلاعات ارائه شده بخصوص وضعیت و جایگاه کراک در میان موادمخدر رایج در ایران جالب و برای برخی دور از انتظار و یا شاید باور نکردنی باشد. اما به هرحال گویای حقایق زیادی است. لیکن اشاره به برخی نکات مهم خالی از لطف نمی باشد.


۱) آمارها نشان می دهند که از مهمترین و درعین حال نگران کننده ترین تغییرات فرآیند اعتیاد در ایران، کاهش سن معتادان و گرفتاران این معضل است. از سوی دیگر در مقایسه با افراد معتاد مسن تر، جوانان و نوجوانان معتاد، گرایش و تمایل بیشتری به مصرف مواد مخدر جدید و نوظهور که عمدتاً سنتتیک اند، دارند و اغلب آنها را بر مصرف موادمخدر سنتی و طبیعی مانند تریاک ترجیح می دهند. بنابراین به تدریج مصرف مواد مانند کراک، شیشه، اکستازی و… که در گروه مواد سنتتیک و جدید جای می گیرند افزایش یافته و بعید به نظر نمی رسد که در آینده، از جهت حجم و میزان مصرف، جای موادی مانند تریاک را بگیرند و یا حداقل از سهم آنها کاسته شود. بنابراین باید از هم اکنون تدبیر کرد و چاره ای اندیشید. ۲) اگرچه مصرف آسانتر، دسترسی سریعتر. سهل الوصول بودن، امکان اختفاء و حمل و نقل راحت تر و… بخشی از دلایل اقبال معتادان جوان به مصرف موادی مانند کراک است. اما نباید فراموش کنیم که اثرات خاص و شدید جسمی و روانی این مواد بویژه تأثیرات روانگردانی آنها که در شرایط و سنین جوانی به شدت اغواکننده و جذاب است. هم از علل روی آوردن آنها به مصرف این گونه مواد است. به هرحال روی دیگر این سکه عوارض خطرناک و اغلب برگشت ناپذیری است که با مصرف آنها دامنگیر معتادان می شود و در مقایسه با عوارض مواد سنتی و طبیعی نه تنها بمراتب شدیدتر و سریعتر است بلکه اعتیادآوری و ایجاد وابستگی جسمی و روانی غیرقابل اغماض بیشتری دارند. این فاکتور که به صورت معیار مرگ آوری بیان می گردد، در مورد موادی مانند شیشه ۹۰ درصد و در مورد کراک ۷۰ درصد است. بنابراین نباید از کنار افزایش بی رویه و روزافزون مصرف موادی مانند کراک به سادگی بگذریم. ۳) مافیای بین المللی تولید و توزیع موادمخدر، نه تنها از این رهگذر و به بهای تباهی میلیون ها انسان گرفتار، سودهای کلان و بی حسابی به جیب می زند، بلکه ناجوانمردانه از طریق اضافه نمودن انواع ناخالصی های غیرمجاز به مواد اعتیادآور، بهره فراوان و مضاعفی می برند. نتیجه این ا قدامات شوم چیزی نیست جز اینکه معتادان نه تنها باید آسیب های ناشی از مصرف خود موادمخدر را به جان بخرند، بلکه از عوارض و پیامدهای خطرناک ناخالصی های همراه هم در امان نخواهند بود. این واقعیت تلخ هم در مورد موادمخدر سنتی صادق است و هم در مورد موادمخدر جدید. به همین دلیل است که در سال های اخیر عوارض خطرناک و گاه مرگ آور ناشی از مصرف موادی مانند تریاک به شدت افزایش یافته و بسیار فراتر از میزانی است که انتظار می رود. البته میزان ناخالصی ها و آلودگی و غیربهداشتی بودن مراکز تولید موادمخدر جدید، بیشتر و شدیدا نگران کننده است. بنابراین ساده انگاری است اگر از کنار آمار بالای مصرف موادی مانند کراک به راحتی بگذریم. ضمن اینکه نباید فراموش کنیم که اغلب این گونه مواد محصول لابراتوارها و کارگاه های غیرقانونی و غیربهداشتی اند که سودجویان در آنها و در شرایطی کاملا آلوده و خطرناک و با استفاده از مواد افزودنی غیراستانداردی موادمخدر تولید می نمایند. جالب اینجاست که ماده ای که بعنوان کراک در ایران تولید و عرضه می شود. با آنچه در غرب به نام کراک و از کوکایین تولید می گردد. کاملا فرق می کند و حاوی هرویین تغلیظ شده و مواد ناخالصی همراه است. پس بازهم بهتر است هوشیارتر باشیم.

از اعتیاد تا مرگ

سقوط در چاه عمیق و بی بازگشت
«هوای تازه» بر اساس وظیفه خود که اطلاع رسانی و آموزش در حوزه بیماری های روحی، ناراحتی های عصبی و اختلالات غیرفیزیکی در سیستم اعصاب و روان بدن انسان است، از هفته گذشته مبحثی را با موضوع ارتباط بین اعتیاد به مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی با افسردگی و اختلالات روانی شروع کرده است. برای این منظور ما از منابع و مرجع های اطلاعاتی قدرتمندی که بتوانند کمک کنند رابطه مستقیم بین اعتیاد و افسردگی را اثبات کنیم، بهره خواهیم جست.
در این شماره به صورت جزئی تر و دقیق تر، تاثیرات اعتیاد بر سیستم عصبی و قسمت های مختلف مغز انسان را بررسی می کنیم و امیدواریم که آگاهی بیشتر خانواده ها و جوانان در مورد این پدیده شوم و نامیمون، تا حدی افزایش پیدا کند که روزی در کشور ما جایی برای فعالیت هیچ قاچاقچی مواد مخدر و سوداگر مرگ نباشد.
● اعتیاد چگونه بر مغز انسان اثر می گذارد
اعتیاد اغلب روی قوه ادراک فرد تاثیر می گذارد و حالات و رفتار وی را دچار دگرگونی می کند که از این طریق باعث درهم گسیختن شخصیت وی می شود. این تنها به آن دلیل نیست که موادی مانند الکل، نیکوتین، کوکائین، هروئین و قرص های روانگردان در طبیعت شیمیایی مغز دخالت می کنند و آن را از کار می اندازند. تجربه کردن اعتیاد حتی برای یک بار هم می تواند روی عواطف، تفکر، احساسات و رفتار شخص تاثیر بگذارد و بیش از اعتیاد جسمانی، او را دچار اعتیاد روحی کند.
هرچند ممکن است عده یی تصور کنند سیگار کشیدن چنین تاثیراتی را ایجاد نمی کند اما همین احساس نیاز به ماده یی خارجی مثل سیگار که بتواند در هنگام فشار عصبی و روحی، فرد را بنا بر یک تصور واهی، دارای آرامش و ثبات کند نیز نوعی اعتیاد است که به روح و روان فرد بستگی دارد.
این بسیار مهم است که بدانیم افراد می توانند از اعتیاد هم بمیرند. آنها می توانند به صورت ناگهانی یا تدریجاً از سرطانی که بر اثر استعمال دخانیات به آنها عارض شده، جان خود را از دست بدهند.
البته این واقعیت وجود دارد که هر فرد مبتلا به اعتیاد، عوارض و نشانه های مشابهی با دیگر فرد مبتلا به اعتیاد از خود بروز نمی دهد اما به هر حال نشانه های عمده و مشترکی در بین معتادان وجود دارد که تاثیرات آنها مشابه است.
برای مثال اگر شما بیکار هستید، ازدواج نکرده اید یا خانه ندارید، نسبت به شخصی که شغل دارد، ازدواج کرده و صاحب خانه است، شرایط روحی سخت تری را تحمل می کنید. این یک تاثیر مشابه است که مصرف الکل، سیگار و مواد مخدر بر همه استفاده کنندگان می گذارد اما اینکه چگونه می تواند در کوتاه مدت یا درازمدت به آنان آسیب هایی نظیر انواع سرطان یا حتی مرگ را وارد کند، بحثی متفاوت است که باید تاثیرات آن را فرد به فرد بررسی کنیم.
● تاثیرات روحی
زمانی که یک ماده غذایی ابتدا دوست و نجات دهنده شماست و سپس به دشمن اصلی تان بدل می شود، چه اتفاقی رخ می دهد؟ نتایج مخرب اعتیاد در واقع می تواند به عوامل اثرگذارنده بر فکر و عوامل موثر بر احساسات تقسیم شود.
برای مثال یک فرد معتاد اغلب از اطرافیان خود دوری می جوید و این مساله به او احساس انزوا می دهد.
او همچنین ممکن است احساس ترس یا شرمندگی کند که نمی تواند با دیگران ارتباطی داشته باشد چرا که ارتباط او با مواد مخدر، ارتباط با مردم را سلب می کند و احساس انزوا افزایش می یابد. این سیر نادرست و دایره تباهی همچنان به دور خود می چرخد و روز به روز بر احساس انزوا و تنهایی فرد می افزاید.
در این میان فرد معتاد تنها به احساساتی که او را از دیگران گریزان و منزوی کرده دچار نیست بلکه با افکاری متعدد نیز دست و پنجه نرم می کند و در بسیاری موارد بر اساس همین افکار، تصمیم خواهد گرفت. تصمیماتی اشتباه که تاثیرات درازمدت خود را به تدریج نشان خواهند داد.
با این حال باید دانست که اعتیاد و تاثیرات مخرب آن، تنها خود فرد معتاد را درگیر نمی کند بلکه اطرافیان، دوستان، اهالی خانواده و همه نزدیکان را نیز به دردسرهای خاصی مبتلا می کند.
بسیاری از احساسات و تفکرات ناشی از اعتیاد، به این دلیل ایجاد می شود که فرد مبتلا تصور می کند قادر نیست رفتار و اعمال خود را کنترل کند یا از مصرف مواد مخدر، دست بکشد. احساس خجالت و گناه که در بسیاری از موارد به افسردگی، خشم، پرخاشگری، گوشه گیری و حتی اقدام به خودزنی منجر می شود از جمله همین عوارض هستند.

با تمام این اوصاف، کمتر کسی را می توان یافت که بتواند برای مصرف مواد مخدر یا نوشیدنی های الکلی، تاثیر مثبت و قابل توجهی را نام ببرد. اما این ناآگاهی و جهالت خود ماست که با دست خودمان، از راه ساده و هموار زندگی به چاه های عمیق و بی بازگشت اعتیاد پا می گذاریم.

اثرات روحی و جسمی و اجتماعی الکل

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثرات روحی و جسمی و اجتماعی مصرف الکل در میان اجتماع می باشد. چنانکه در این پژوهش آمده است، اصطلاح الکلیسم را برای توصیف دو حالت زیر یعنی بیماری مزمن و اختلال رفتار به کار می برند که حاصل نوشیدن پی در پی و بیش از حد معمول مشرولات الکلی است.

الکل در اولین تماس با بدن به میزان خیلی پایین از طریق گردش خون جذب می شود. بر خلاف سایر مواد غذایی که قبل از ورود به جریان خون می بایست توسط عوامل شیمیایی هضم شوند، الکل تنها ماده ای است که به محض ورود به داخل گردش خون (و معالاً به مغز محلی که اثرات اصلی خود را ظاهر می کنند) وارد می شود.

الکل به طور سریع از معده، روده باریک و روده بزرگ جذب شده و شکل تبخیری آن می تواند از طریق ریه جذب شود به طوری که مسمومیت کشنده در نتیجه استنشاق آن مشاهده شده، جذب پوستی آن امکان پذیر بوده است ولی اگر غلظت الکل زیاد شود، خاصیت قبض آن غالب می شود و در نتیجه جریان خون آن منطقه کم می شود و جذاب الکل به حداقل می رسد. علایم مشخصه و نشانه های مسمومیت با الکل خیلی خوب شناخته شده است.

با وجود این افرادی که تظاهراتی شبیه مستی دارند ولی الکلی نخورده اند (مثلاً کمای دیابتی، مسمومیت با داروها حوادث قلبی، شکستگی جمجمه) اغلب در تشخیص مسمومیت با الکل اشتباه می شوند.
خورسندی آشتیانی، محمد تقی.

حل مشکلات روانشناختی معتادان، اولین گام در یک ترک پایدار است

یک روانپزشک و پژوهشگر عرصه اعتیاد، آموزش مهارتهای زندگی، توجه به وضعیت جسمانی معتادان، خانواده درمانی و اشتغال را از لازمه‌های یک ترک دائم و موفق برشمرد.
 

دکتر علی فرهودیان، عضو هیات علمی دانشگاه در گفت وگو با خبرنگار بهداشت و درمان ایسنا منطقه علوم پزشکی تهران، اظهار داشت: استفاده از یک درمان طولانی بعد از سم زدایی از نشانه‌های درمان موفق و قابل قبول است و درکنار آن به کارگیری روش‌های درمانی اثربخش اعم از خانواده درمانی، ارائه آموزش‌های کسب مهارت‌های اجتماعی، تغییر حلقه دوستان و … در یک ترک موفق تأثیرگذار خواهد بود.
 

وی افزود: فرد معتاد به دلایل مختلف اعم از مشکلات روانشناختی مانند افسردگی و در کنار سایر روش‌های خود درمانی و دارویی به مصرف مواد مخدر گرایش پیدا می‌کند که این مساله متاسفانه به غلط در میان مردم رایج است که مصرف مواد مخدر می‌تواند در کاهش آلام روحی مؤثر باشد.
 

وی گفت: در بسیاری از موارد فرد مشکلات جدی ندارد اما پس از استفاده از مواد مخدر دچار مشکلات عدیده‌ای می‌شود و این مواد شرایط جسمی و روحی برای اجتماعی، اقتصادی برای فرد به وجود می‌آورد که نتیجه‌ای جز مشکلات دوچندان ندارد.

دکتر فرهودیان حل مشکلات روانی افراد معتاد را از مهمترین راههای درمان و ترک مؤثر دانست و افزود: ترک، اولین گام از سلسله مراحل درمانی است.

وی ادامه داد: در قدم اول یا همان ترک، فرد معتاد شرایطی را پیدا می‌کند که در آن بتواند با کسب مهارت‌های اجتماعی با وسوسه عواملی که وی را به سمت مواد سوق می دهد مبارزه کند و به گونه‌ای مهارت نه گفتن به مواد را می‌آموزد.

فرهودیان با اشاره به اینکه حلقه دوستان فرد معتاد در دوره مصرف به یک‌سری گروههای خاصی محدود می‌شده و فرد معتاد فقط با گروه همتایان خود ارتباط داشته است، اظهار داشت: در دوره پس از ترک فرد معتاد باید حلقه دوستان را تغییر داده که لازمه تحقق این مطلب یادگیری مهارتهای ارتباطی است.

وی افزود: به هر نحو ممکن فرد باید خود را از محیطی که شرایط قبل از ترک را برایش تداعی می کردند فاصله بگیرد؛ از این رو ارائه و برگزاری کلاس‌های آموزشی رفتار درمانی، شناخت درمانی و … ضروری است که فرد با کسب این مهارت‌ها و تمرین آن در گروه‌های سالم بتواند به شرایط عادی و قبل از ترک خود بازگشته و شاهد یک ترک موفق و سالم باشد.

وی اظهار داشت: زمانی که یک فرد مصرف خود را قطع می‌کند و در دوره ترک قرار می‌گیرد باید مورد پایش و نظارت باشد نه کنترل، با این روش می‌توان مدت پاک بودن فرد را اندازه‌گیری و در جریان مشکلات فرد قرار گرفت.

دکتر فرهودیان استفاده از خانواده درمانی در کنار سایر روش‌های درمانی را مفید دانست و افزود: در دوران ترک و پس از آن باید خانواده فرد معتاد نحوه رفتار با فرد معتاد را یاد بگیرند و با خلقیات و روحیات فرد معتاد و نحوه رفتار با وی در این دوران بیشتر آشنا شوند.

این روانپزشک ادامه داد: فراهم کردن زمینه اشتغال و حفظ استقلال اقتصادی به فرد برای یک ترک خوب و دائم بسیار مفید است چرا که بیکاری و مشکلات مالی زمینه را برای بازگشت به سمت مواد مخدر فراهم می‌کند.

وی تصریح کرد: در بسیاری از موارد زمانی که فرد هنوز در دوره اعتیاد و مصرف مواد قرار دارد به علت فشارهای اقتصادی نمی‌تواند توجه زیادی به وضعیت تغذیه و بهداشت خود داشته باشد از این رو اغلب معتادان از لحاظ سلامت در وضعیت مناسبی قرار ندارند و به بیماریهای طبی مبتلا هستند.

این پژوهشگر اعتیاد در پایان خاطرنشان کرد: گاهی معتادان مشکلات قانونی در حیطه مواد مخدر مانند حمل مواد، خرید و فروش و … دارند. از این رو رفع موانع قانونی معتادان پس از ترک و کسب وجاهت اجتماعی برای آنان می‌تواند زمینه ساز یک ترک خوب باشد.

یکبار استعمال کراک برای اعتیاد به این ماده مخدر کافیست!

کاهش وزن، اختلالات گوارشی، خستگی، نارسایی قلبی و کاهش نیروی جنسی از عوارض مصرف ماده اعتیاد آور کراک است.

کراک اعتیادآورترین و خطرناکترین ماده مخدر است که حتی با یکبار مصرف هم وابستگی روانی ایجاد می کند.

طبق اعلام اداره پیشگیری و درمان سوء مصرف مواد معاونت سلامت وزارت بهداشت، آثار مصرف کراک بلافاصله بعد از مصرف آن ظاهر و ۳۰ تا ۶۰ دقیقه بعد رفع می شود و درصورت استفاده به روش استنشاقی، امکان خونریزی مکرر از بینی را در پی دارد.

مصرف کراک کاهش وزن، اختلالات گوارشی، خستگی، نارسایی قلبی و کاهش نیروی جنسی می شود.

همچنین عوارض روانی آن باعث سرخوشی، توهمات لامسه به صورت احساس خزیدن حشرات زیرپوست و کاهش تمرکز می شود و ۸ تا ۶ ساعت پس از مصرف در ادرار قابل تشخیص است.

به دنبال ترک کراک افسردگی، خواب آلودگی، تحریک پذیری و گرسنگی بروز خواهد کرد.

قطع تدریجی هیچ فایده ای ندارد و قطع کردن سریع آن به مراتب بهتر خواهد بود.

به هر حال برای بیمارانی که علائم افسردگی شدید به دنبال قطع کوکائین پیدا می کنند، شروع داروهای ضدافسردگی مفید خواهد بود.

چنانچه جنون ناشی از مصرف کوکائین بروز کند بیمار باید به روانپزشک مراجعه کند.

قرص اکستازی یا اکستیسی و یا اکستاسی ( Ecstasy )چیست ؟

از آنجائیکه این روزها ، شاهد تهیه ، تولید ، توزیع ، و همچنین ترویج مخدرات جدید در میان نسل جوان ایران هستیم ، بر آن شدم که در نوشتاری ، به بررسی ماده ی مخدری ناشناخته و جدید به نام « قرص اکستیسی » که نسل جوان ایرانی آنرا به نام « قرص شادی » می شناسد ، بپردازم.

در این نوشتار ، به تعریف و بررسی ترکیبات شیمیائی و نیز اپیدمیولوژی این قرص شادی مخدر خواهم پرداخت و خلاصه ای از نتایج تحقیقات پزشکی را بر روی این ماده ی شیمیائی و خطرناک عنوان خواهم داشت؛ و سپس در نوشتاری دیگر ، عوارض ناگوار و سوء این ماده ی مخدر جدید را بر روی سیستم فیزیکی و بیولوژیکی بدن انسان خواهم نگاشت و نیز به عوارض مصرف آن خواهم پرداخت و به میزان مصرف آن در میان نسل جوان ایرانی اشاره ای خواهم نمود.

هر چند شاید این نوشتار بیشتر جنبه ی علمی و پزشکی داشته باشد ، اما از آنجائیکه استفاده از این ماده ی مخدر و قرصهای شادی آور ، در میان نسل جوان ایرانی به شدت رو به افزایش است و به معضلی اجتماعی و خطرناک بدل گردیده است ، بهتر دیدم که این نوشتار را در بخش اجتماعی نشریه بنگارم ، تا که شاید نسل جوان ایرانی را از اثرات سوء استفاده از این ماده ی مخدر ، مطلع دارم…

تابحال نام « اکستیسی » یا « اکستاسی » ( Ecstasy ) به گوشتان خورده است؟! آیا تابحال راجع به « قرص شادی » ، چیزی شنیده اید؟! آیا تا بحال در میهمانی هائی موسوم به « اکس پارتی ( X- Party ) » شرکت کرده اید؟! احتمالاً در بین دوستان شما ، حتماً هستند کسانی که اسم این ماده را شنیده اند یا آنرا مصرف کرده اند؟…!

آری … ، ناگزیریم اعتراف کنیم که در نهایت تأسف و ناباوری ، اکستیسی در قالب قرص های شادی بخش ، به طاعون خفته ی عصر ما تبدیل شده است…!

٭ اکستیسی چیست؟…!
اکتیسی ، قرصی است حاصل ترکیب شیمیائی « MDMA 3.4 » ، یا « متیلن دی اکسی مت آمفتامین » ، که به نامهای « اکستیسی » ، « اکستاسی » ، « اکستازی » ، « XTC ( اکس. تی . سی ) » ، « E ( ای ) » ، و « X ( اکس ) » هم معروف است. این قرص در ایران به نام « قرص شادی » هم شناخته می‌شود. این ماده در سال ۱۹۱۴ میلادی در آلمان به عنوان داروی کم کننده ی اشتها مورد استفاده قرار گرفت ، که به علت اثرات آن از رده ی مصرف خارج شد. در دهه ی ۷۰ میلادی ، این دارو کاربرد مجدد یافت و در « روان درمانی » ، برای کمک به بیان احساسات بیماران استفاده شد ، که در سال ۱۹۸۴ میلادی ، با اثبات اثرات مخرب و زیان آور آن بر روی مغز حیوانات آزمایشگاهی ، دوباره از رده ی مصرف خارج گردید. در سال ۱۹۸۵ میلادی ، در آمریکا مصرف آن ممنوع اعلام شد. در سالهای اخیر مصرف آن در آمریکا ، در پارتی ‌های شبانه ی موسوم به « Raves » به شدت افزایش یافته است ، که باعث نگرانی دولت آمریکا شده است. در دوره ی زمانی خاصی در اروپا ، مصرف این مواد انرژی زا و شادی ‌بخش ، برای کاهش مصرف سایر مواد مخدر مثل هروئین تشویق شده است ، بطوریکه مصرف آن در اروپا در سال ۱۹۹۵ میلادی ، از ۵۰۰ هزار قرص در سال ، به ۳۰ میلیون قرص در دو سال بعد افزایش یافت.

۲ درصد از مردم آمریکا ، برای حداقل یکبار این ترکیب را امتحان کرده‌اند ، و حداقل ۷/۱۱ درصد دانش‌آموزان سال آخر دبیرستان در آمریکا ، یکبار « اکس » مصرف نموده اند. مصرف این قرصها در ایران به خصوص در یکسال اخیر در پارتی ‌های شبانه به شدت افزایش یافته است ، و جوانان تحصیل کرده و مرفه ، مصرف کنندگان اصلی این داروهای مخدر را تشکیل میدهند. میزان مراجعه به اورژانس‌ها در آمریکا ، در اثر سوء مصرف این دارو به شدت افزایش یافته است. ( از ۱۱۴۳ مورد در سال ۱۹۹۸ میلادی ، به ۴۵۱۱ مورد در سال ۲۰۰۰ میلادی )؛ از اینرو لازم است عموم مردم و بخصوص نسل جوان و پزشکان ایرانی ، با اثرات سوء مصرف این داروی به اصطلاح شادی بخش آشنا شوند.

همچنانکه ذکر خواهد شد ، مشکل اصلی در مصرف این مواد ، عوارض مزمن آن می ‌باشد. عوارض حاد مصرف ، بیشتر در مرتبه ی اول مصرف ، و در صورت تداخل با بعضی داروهای ضد افسردگی پیش می ‌آید.

خطــــــــر مصــــــــــــرف :

۱- اکستیسی باعث ایجاد عوارض مغزی در طولانی مدت می ‌شود.

۲- حتی یکبار مصرف اکستیسی باعث ایجاد عوارض در بلند مدت می ‌شود.

۳- خطر مرگ در اثر مصرف اکستیسی وجود دارد.

۴- با نهایت تأسف ، میزان مصرف اکستیسی در ایران بشدت در حال افزایش است.

۵- اکثر کسانی که این قرص ها را مصرف می‌کنند ، از عوارض سوء و خطرناک ناشی از مصرف آن آگاه نیستند.

راه‌هایی عملی برای ترک سیگار

تقریبا همه آنهایی که سیگار می‌کشند، می‌دانند هر سیگار آنها را یک قدم به زمینگیر‌شدن و بیماری نزدیک‌تر می‌کند، اما نمی‌توانند سیگارشان را ترک کنند، این ناتوانی فقط مخصوص مردم معمولی نیست، حتی پزشکانی هم وجود دارند که در مطب به بیماران‌شان تذکر می‌دهند از سیگار پرهیز کنند و خودشان در خلوت سیگار دود می کنند. می‌دانید مشکل سیگاری‌ها چیست ؟ آنها راهکارهای عملی کنار گذاشتن سیگار را نمی‌دانند.

هیچ دقت کرده‌اید که سیگاری‌ها چه زمان سراغ سیگار می‌روند؟ بیشتر آنها وقتی خسته و کلافه‌اند، دست به سیگار می‌شوند. بعضی‌ها هم ناخودآگاه وقتی در حال فکر کردن هستند سراغ سیگار می‌روند. بعضی‌ها هم برایشان زمان فکر کردن یا خستگی فرقی نمی‌کند، چون سیگار کشیدن برای آنها به یک عادت تبدیل شده است!

از میان دلایل گرایش به سیگار که در بالا ذکر کردیم متوسل‌شدن به سیگار برای رفع خستگی از دو علت دیگر شایع‌ترین علل محسوب می‌شود. احساس خستگی به معنی خسته‌‌شدن از یکنواختی، کسالت و تکرار است. تکرار و یکنواختی از عادت‌های قدیم شما شکل می‌پذیرد. به عنوان نمونه، امکان دارد شما پس از پایان کارهای روزانه و بازگشت به منزل از برنامه هر روزه و تکراری خود پیروی کنید یعنی اول غذایی بخورید، بعد مدتی تلویزیون تماشا کنید و دست آخر به رختخواب بروید. این یکنواختی نه تنها برای شما ملال‌انگیز است بلکه به نحوی از شما دعوت می‌کند که سیگار را در بخشی از این برنامه قرار دهید.

بنابراین اگر در برنامه روزانه خود سیگار را برای غلبه بر خستگی‌ها گنجانده‌اید و احساس انزوا و تنهایی می‌کنید، وقت آن رسیده است که تغییراتی در برنامه زندگی خود بدهید.

تغییر در برنامه‌های یکنواخت زندگی به شما کمک می‌کند که احساس بهتری در مورد خودتان داشته باشید و برای پرکردن اوقات فراغت از خطر افتادن به دام سیگار در‌امان باشید.

فرمان‌هایی علیه سیگار

فرمان اول: بعضی از کسانی که سیگار می‌کشند فقط به این دلیل سیگار می‌کشند که دست‌های‌شان خالی مانده است و آنها ناخودآگاه سراغ سیگار می‌روند! بنابراین از خطر افتادن به دام سیگار زمانی که دستان شما به کاری مشغول نیستند، بر حذر باشید. آگاه بودن از این عامل خطر، شما را از روشن‌‌کردن خود به خودی سیگار زمانی که دچار احساسات منفی هستید، نجات می‌دهد.

فرمان دوم: برنامه روزانه خود را تغییر دهید. برای حذف سیگار در برنامه روزمره، به ایجاد تغییراتی در خود برنامه نیاز است. به عنوان مثال، اگر هر روز صبح بعد از برخاستن از رختخواب مسواک می‌زنید و سپس سیگار خود را روشن می‌کنید و یک فنجان چای میل می‌کنید، این برنامه را تغییر دهید. می‌توانید بعد از برخاستن و مسواک‌ زدن، یک لیوان آبمیوه میل کنید. مقداری پیاده‌روی کنید و سپس چای خود را بنوشید.

فرمان سوم: خودتان را سرگرم کنید. خود را با کارهایی که امکان سیگارکشیدن را مشکل می‌سازد، مشغول کنید. این فعالیت‌ها شامل شستن ظروف، حل‌کردن جدول یا نوشتن یک نامه است.

فرمان چهارم: ورزش کنید. این به معنی یک بار برنامه ورزشی رسمی نیست. به طور مثال، می‌توانید به جای استفاده از آسانسور از پلکان استفاده کنید یا در حالی که نشسته‌اید بدن خود را در وضعیت انبساط و کشیدگی قرار دهید.

فرمان پنجم: از وضعیت‌های ناراحت‌‌کننده دور شوید. اگر احساس انزوا و تنهایی می‌کنید احتمالا برای رسیدن به آرامش به دنبال سیگار خواهید رفت. برخیزید و از آن محل دور شوید، به کسی تلفن بزنید، به پیاده‌روی بروید، آشپزی کنید یا با فعالیت دیگری خود را مشغول سازید.

فرمان ششم: دلایل ترک سیگار را برای خود بازگو کنید. بسیاری از سیگاری‌ها به صورت ناخودآگاه سیگار می‌کشند و اگر بتوانند علل استعمال دخانیات را برای خودشان فهرست کنند، راحت‌تر می‌توانند جلوی وسوسه سیگارکشیدن را بگیرند.

فرمان هفتم: از حمایت‌های اجتماعی بهره‌مند شوید. زمانی که احساس تنهایی و ملامت می‌کنید، نزد دوست یا اعضای خانواده بروید. به جای این‌که از سیگار به عنوان «یک دوست تسلی‌بخش» کمک بگیرید، از حمایت آنها بهره‌مند شوید.